Eugene Ely
Eugene Burton Ely (ur. 21 października 1886 w Davenport, zm. 19 października 1911 w Macon) – amerykański pilot, pionier lotnictwa morskiego. Po raz pierwszy na świecie wystartował z pokładu okrętu i wylądował na okręcie.
W 1904 ukończył studia na uniwersytecie stanowym w Des Moines, po czym przeniósł się do San Francisco w Kalifornii, gdzie zajmował się wyścigami samochodowymi. W 1907 ożenił się z Mabel Hall.
Na początku 1910 przeniósł się do Portland w stanie Oregon, gdzie pracował jako sprzedawca samochodów u Henry'ego Wemme. Wemme wówczas zakupił jeden z pierwszych samolotów zbudowanych przez Glenna Curtissa i został przedstawicielem Curtissa na północny zachód USA. Ely, mając doświadczenie z samochodami, zaoferował się jako pilot. Rozbił jednak samolot, wychodząc przy tym bez obrażeń, po czym odkupił wrak od Wemmego i sam go wyremontował. Nauczył się następnie pilotażu i zaczął uczestniczyć w imprezach lotniczych. W czerwcu 1910 w Minneapolis spotkał Curtissa, po czym zaczął pracować w jego pokazowym zespole pilotów.
W październiku Ely i Curtiss spotkali komandora Washingtona Chambersa z marynarki wojennej USA (US Navy), który miał zadanie sprawdzić możliwość zastosowania nowo powstałych samolotów dla celów marynarki wojennej. Ely podjął się dokonania próby startu na własnym samolocie z pokładu płynącego okrętu.
14 listopada 1910 Ely wystartował na samolocie Hudson Flyer z prowizorycznej drewnianej platformy długości 25 m i szerokości 7 m zbudowanej nad dziobem lekkiego krążownika USS "Birmingham" (CL-2) (dowódca kmdr W.B. Fletcher) w zatoce Hampton Roads (w stanie Wirginia). Próba zakończyła się sukcesem, chociaż jego samolot omal nie wpadł do wody. Wyczyn jego stał się następnie głośny w prasie.
Po dwóch miesiącach Ely podjął się trudniejszej próby lądowania na pokładzie okrętu. 18 stycznia 1911 zdołał wylądować na platformie długości 40 m i szerokości 10 m, zbudowanej tym razem na rufie krążownika pancernego USS "Pennsylvania" (ACR-4) (dowódca kmdr Charles F. Pond), zakotwiczonego w Zatoce San Francisco. Przy lądowaniu użył swojego pomysłu aerofiniszerów - poprzecznych lin ułożonych na pokładzie, zaczepianych przez samolot i ciągnących worki z piaskiem dla wyhamowania. Próby te, chociaż dowiodły realności bazowania samolotów z podwoziem lądowym na pokładach okrętów, aż do lat dwudziestych XX wieku nie doprowadziły do praktycznego wykorzystania tego pomysłu w postaci lotniskowców.
Ely brał udział w pokazach lotniczych. 19 października 1911 poniósł śmierć w katastrofie swojego samolotu na pokazach w Macon w stanie Georgia. Pochowany został w mieście urodzenia.
W 1933 został pośmiertnie odznaczony Distinguished Flying Cross za zasługi dla lotnictwa morskiego.
Linki zewnętrzne
- Naval History Center biography. history.navy.mil. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-19)]. (ang.) tekst i galeria
Media użyte na tej stronie
First airplane takeoff from a warship
Eugene Burton Ely flies his Curtiss pusher biplane from USS Birmingham (Scout Cruiser No. 2), in Hampton Roads, Virginia, during the afternoon of 14 November 1910.
USS Roe (Destroyer No. 24), serving as plane guard, is visible in the background.