Eugenio Barba

Eugenio Barba
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

29 października 1936
Brindisi

Zawód, zajęcie

reżyser teatralny, dramatopisarz

Odznaczenia
Komandor Orderu Gwiazdy Włoch Kawaler Orderu Gwiazdy Solidarności Włoskiej (2001–2011) Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”

Eugenio Barba (ur. 29 października 1936 w Brindisi) – włoski reżyser teatralny, dramatopisarz, teoretyk teatru. Założyciel i kierownik Odin Teatret w Oslo, od 1966 Holstebro jako ogólnoskandynawskie Laboratorium Sztuki Aktora i Teatru. Założyciel Międzynarodowej Szkoły Antropologii Teatru (ISTA). Współpracownik i popularyzator koncepcji teatralnej Jerzego Grotowskiego.

Życiorys i dorobek

Dzieciństwo Eugenio Barba spędził w Gallipoli, na południu Włoch, a od czternastego roku życia uczył się w szkole wojskowej[1]. W 1954 roku opuścił rodzinne Włochy i wyemigrował do Norwegii. Pracował początkowo jako marynarz, później zaś jako robotnik w Oslo, gdzie podjął studia uniwersyteckie[2]. W 1961 roku przyjechał jako stypendysta UNESCO do Polski, rozpoczynając studia reżyserskie na warszawskiej PWST. W tym samym roku nawiązał współpracę z Teatrem 13 Rzędów w Opolu, co doprowadziło do oficjalnego przyjęcia Barby na stanowisko asystenta Jerzego Grotowskiego w 1962 roku[2].

W 1965 roku założył w Danii Odin Teatret, który w rok po powstaniu przeniósł z Oslo do Holstebro[3]. W latach 70. grupa ta stała się jedną z najważniejszych scen teatralnych na świecie. Wśród ważnych spektakli, wyreżyserowanych w Odin Teatret przez Barbę wymienić można m.in.: Ornitofilene (1965), Ferai (1969), Dom mego ojca (1972), Milion (1978), Popioły Brechta (1980; 1982), Ewangelia z Oxyrynchos (1985), Talabot (1988), Kaosmos (1993), Mythos (1998), Sen Andersena (2004) i Ur-Hamlet (2006)[2].

Oprócz działalności w Odin Teatret Barba zasłynął jako teoretyk teatru i autor manifestów: Trzeci teatr (1976), Teatr-kultura (1979), Teatr eurazjatycki (1988) Jest także twórcą koncepcji Antropologii Teatru[4]. W 1979 roku założył Międzynarodową Szkołę Antropologii Teatru (ISTA), skupiającą się na badaniach i rozwijaniu koncepcji w zakresie Antropologii Teatru, ze szczególnym uwzględnieniem działań międzykulturowych[5].

W swojej działalności Barba posługuje się w dużym stopniu metaforami i transformacjami kulturowych znaczeń. Jednym z najistotniejszych aspektów jego działalności jest synteza różnych – europejskich i pozaeuropejskich, ludowych i elitarnych – tradycji i form teatralnych. Jest twórcą tzw. barteru, czyli praktyki wymiany międzykulturowej[2]. Szczególną pozycję w jego spektaklach zajmuje przeżycie aktorskie, oparte na łączeniu osobowości, tradycji i kontekstu oraz szczególnych technik ekspresji[6].

W 2003 otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego[7].

14 czerwca 2009 z rąk ministra kultury i dziedzictwa narodowego Bogdana Zdrojewskiego odebrał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[8].

Współpraca z Jerzym Grotowskim

Na początku swojej kariery, w latach 1960–1963, Eugenio Barba pracował z Jerzym Grotowskim w Teatrze 13 Rzędów, od 1962 roku pełniąc formalnie funkcję jego asystenta[9]. Pracował przy spektaklach Akropolis oraz Tragiczne dzieje Doktora Faustusa[2]. W kolejnych latach Barba stał się propagatorem twórczości i koncepcji Jerzego Grotowskiego na świecie. W 1965 roku opublikował pierwszą książkę poświęconą polskiemu reżyserowi – Alla ricerca del teatro perduto – a w 1968 roku doprowadził do wydania zbioru stanowiącego syntezę myśli teatrologicznej Grotowskiego, Towards a Poor Theatre, którego był współautorem i redaktorem[10].

Praca w teatralnym laboratorium Teatru 13 Rzędów ukształtowała w dużej mierze podejście Barby do pracy aktorskiej i jej roli w sztuce[9]. Sam Grotowski wspomagał swego ucznia podczas rozwijania działalności Odin Teatret, często wizytując często Holstebro. Barba korzystał z przemian Teatru Laboratorium, antycypując na ich podstawie tendencje i kierunki rozwoju własnej grupy[11]. Zarówno Grotowski, jak i aktorzy Teatru Laboratorium prowadzili w Danii warsztaty i seminaria, wpływając i inspirując w ten sposób powiększający się zespół Barby[12]. W przeciwieństwie do Grotowskiego, Barba podczas swoich poszukiwań i eksperymentów teatralnych nigdy nie porzucił tworzenia przedstawień, pozostając aktywnym reżyserem do dnia dzisiejszego.

Przypisy

  1. E. Barba, Canoe z papieru. Traktat o Antropologii Teatru, Wrocław: Instytut im. Jerzego Grotowskiego, 2007, s. 14-15.
  2. a b c d e Barba Eugenio | encyklopedia | grotowski.net, www.grotowski.net [dostęp 2018-03-29] (pol.).
  3. Z. Osiński, Trzydziestolecie Odin Teatret. Refleksje po pobycie w Holstebro 29 września – 3 października 1994, [w:] Tysiąc i jedna noc. Związki Odin Teatret z Polską, wstęp i redakcja Zofia Dworakowska, opracowanie Monika Blige, Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2014, s. 139-141.
  4. E. Barba, Canoe z papieru, s. 14-23-26.
  5. Wayback Machine, 16 października 2007 [dostęp 2018-03-29] [zarchiwizowane z adresu 2007-10-16].
  6. E. Barba, Canoe z papieru, s. 25.
  7. Doktoraty HC. uw.edu.pl. [dostęp 2011-02-21].
  8. Minister Bogdan Zdrojewski wręczył Złoty Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. mkidn.gov.pl, 14 czerwca 2009.
  9. a b Trzeci Teatr, z Jerzym Grotowskim rozmawia Richard Schechner, [w:] Tysiąc i jedna noc. Związki Odin Teatret z Polską, wstęp i redakcja Zofia Dworakowska, opracowanie Monika Blige, Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2014, s. 82–86.
  10. Ku teatrowi ubogiemu (Towards a Poor Theatre) | encyklopedia | grotowski.net, www.grotowski.net [dostęp 2018-03-29] (pol.).
  11. E. Barba, Niewidzialny mistrz, [w:] Tysiąc i jedna noc. Związki Odin Teatret z Polską, wstęp i redakcja Zofia Dworakowska, opracowanie Monika Blige, Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2014, s. 77–81.
  12. Z. Osiński, Odin Teatret – Dzień Grotowskiego, [w:] Tysiąc i jedna noc. Związki Odin Teatret z Polską, wstęp i redakcja Zofia Dworakowska, opracowanie Monika Blige, Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2014, s. 93–99.

Bibliografia

  • Eugenio Barba, Canoe z papieru. Traktat o Antropologii Teatru, Wrocław: Instytut im. Jerzego Grotowskiego, 2007.
  • Eugenio Barba, Spalić dom. Rodowód reżysera, Wrocław: Instytut im. Jerzego Grotowskiego, 2011.
  • Tysiąc i jedna noc. Związki Odin Teatret z Polską, wstęp i redakcja Zofia Dworakowska, opracowanie Monika Blige, Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2014.
  • Georges Banu, Czterdzieści lat Odin i przypowieść o piasku, przełożyła Renata Niziołek, „Didaskalia. Gazeta Teatralna” nr 67–68, czerwiec–sierpień, s. 82–84.
  • Trzeci Teatr, z Jerzym Grotowskim o Eugeniu Barbie rozmawia Richard Schechner. [w:] Tysiąc i jedna noc. Związki Odin Teatret z Polską, wstęp i redakcja Zofia Dworakowska, opracowanie Monika Blige, Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2014.
  • Teatr-kultura, [w:] Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, opracowali Grzegorz Godlewski, Leszek Kolankiewicz, Andrzej Mencwel, Paweł Rodak, wstęp i redakcja Andrzej Mencwel, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005, s. 602–608.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

ITA OSI 2011 Com BAR.svg
Baretka: Order Gwiazdy Włoch – Komandor (od 2011).
Eugenio Barba.jpg
Autor: Orf3us, Licencja: CC BY 3.0
Eugenio Barba, teaterinstruktør
Cavaliere OSSI medal BAR.svg
nastrino della medaglia di cavaliere dell'Ordine della Stella della Solidarietà Italiana