Eugeniusz Żytomirski

Grób poety Eugeniusza Żytomirskiego na Starych Powązkach w Warszawie

Eugeniusz Żytomirski (ur. 29 października 1911 w Taganrogu, zm. 10 kwietnia 1975 w Toronto) – polski poeta pochodzenia rosyjskiego, dramaturg, powieściopisarz i krytyk teatralny. Członek Polskiego PEN Clubu i UNESCO. Znawca i tłumacz twórczości Michaiła Lermontowa.

Życiorys

Urodzony w Rosji, w 1921 przyjechał z rodzicami do kraju. W 1929 ukończył szkołę średnią i studia muzyczne. Początkowo studiował prawo, a potem polonistykę i rusycystykę na Uniwersytecie Warszawskim. Wraz z Tadeuszem Wittlinem i Ludwikiem Frydem należał do studenckiej grupy literackiej Kadra. Pracował jako dziennikarz (od 1935 w Kielcach).

Podczas okupacji hitlerowskiej członek Armii Krajowej w Warszawie, współpracował z Departamentem Informacji Delegatury Rządu RP, redagował wspólnie z Henrykiem Korotyńskim pismo konspiracyjne Wieści z Tygodnia. Więziony przez Niemców w Krakowie i na Pawiaku. Po powstaniu wywieziony został do obozu pracy w Reinowitz.

Od 1945 redagował dzienniki w Poznaniu. W 1946 był korespondentem pism Czytelnika w Stanach Zjednoczonych. W 1948 był redaktorem naczelnym Filmu i Gazety Filmowej. Od 1949 zajmował się wyłącznie pracą literacką. Wydawał poezje, wystawiał utwory dramatyczne, tłumaczył poetów i prozaików rosyjskich (przede wszystkim Lermontowa), ukraińskich, francuskich i in. Uprawiał eseistykę oraz krytykę teatralną i literacką. Za wydrukowanie w londyńskich Wiadomościach (Wiadomości Literackie) poematu "Odebrano mi Polskę" w 1966 poddany został śledztwu, a w 1968 objęty zakazem druku. W lutym 1969 opuścił Polskę, a jesienią udał się do London, Ontario w Kanadzie jako profesor slawistyki na University of Western Ontario.

Po paroletniej chorobie serca zmarł w Toronto. Prochy zostały pochowane na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 342-5-5)^[1].

Twórczość

Poezje

• Bez w samolocie (1934)
• Do przyjaciela (1935)
• Zimowe kolory (1937)
• Chopin (1941,1949)
• Śpiew nad gruzami (1943, 1956)
• O Noemi rapsod pośmiertny (1943, 1956)
• Liryki (1956)
• Chłopiec i maski (1965)
• Odebrano mi Polskę (1969)
• Tryptyk miłosny (1970)
• Sonety (1970)
• Ania z Zielonego Wzgórza (1970)
• Lermontowiana (przekłady poetyckie 1971)
• Liście klonowe (1971)
• Pieśń o Nowym Świecie (1972)

Dramaty

• Pod wiatr (1933)
• Kariera panny Mary (1948)
• Koncert jesienny (1958)
• Dzień w Pompei (1961)
• Fotografia z oflagu (1964)
• Chodniki się psują powoli (1964)
• Dwoje ludzi (1970)

Proza

• Lata szkolne (1931)
• Oczy jak bursztyny – Uśmiech archanioła I (1970)
• Ballada czarnomorska – Uśmiech archanioła II (1970)
• Życie bez snów – Uśmiech archanioła III (1971)
• Śmierć ojca (1971)
• Spowiedź (1973)
• Gothic Avenue Tłum. na ang. Ann Kupnicki (1975)

Eseje

• Ameryka in flagranti (1947)
• Teatr radziecki w dniu dzisiejszym (1965)
• Słowacki i "Pan Lermentów" (1966)
• Los dramaturga, Lermontow jako dramaturg (1970)
• Mickiewicz a Lermontow (1970)
• Polska, którą opuściliśmy (współautor Maja Kubiak-Żytomirska) (1970)
• The Distortion of Literature in Polish People's Republic (1970)
• Jerzego Szaniawskiego droga do teatru snów (1970)
• Lermontowiana (1971)

Zobacz też

• "Hymn Śródmieścia"

Przypisy