Eugeniusz Baziak
 | |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce pochówku | |
| Administrator apostolski archidiecezji krakowskiej | |
| Okres sprawowania | 1951–1962 |
| Arcybiskup metropolita lwowski | |
| Okres sprawowania | 1944–1962 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Prezbiterat | 14 lipca 1912 |
| Nominacja biskupia | 15 września 1933 |
| Sakra biskupia | 5 listopada 1933 |
| Odznaczenia | |
 | |
| Data konsekracji | 5 listopada 1933 | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | Lwów | ||||||||||
| Miejsce | bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny | ||||||||||
| Konsekrator | |||||||||||
| Współkonsekratorzy | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Eugeniusz Juliusz Baziak[1] (ur. 8 marca 1890 w Tarnopolu, zm. 15 czerwca 1962 w Warszawie) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor teologii, biskup pomocniczy lwowski w latach 1933–1944, arcybiskup koadiutor lwowski w 1944, arcybiskup metropolita lwowski w latach 1944–1962, biskup koadiutor krakowski w 1951, administrator apostolski archidiecezji krakowskiej w latach 1951–1962.
Życiorys
Urodził się 8 marca 1890 w Tarnopolu[2]. Kształcił się w tamtejszym C. K. Wyższym Gimnazjum, gdzie w 1908 złożył egzamin dojrzałości[3][2]. Następnie studiował na wydziale teologicznym uniwersytetu we Lwowie i zdobywał formację w miejscowym seminarium duchownym[2]. Święceń prezbiteratu udzielił mu 14 lipca 1912 w Przemyślanach[4] biskup pomocniczy lwowski Władysław Bandurski[5]. W 1921 na lwowskim Uniwersytecie Jana Kazimierza uzyskał doktorat z teologii[2] na podstawie dysertacji Walka Pana Jezusa z Faryzeuszami[1].
Po przyjęciu święceń kapłańskich pracował jako wikariusz i katecheta w Żółkwi i w Tarnopolu[4][6]. W czasie I wojny światowej został powołany do armii austriackiej jako kapelan. Podczas posługi wśród chorych żołnierzy zaraził się tyfusem plamistym. Zwolniony ze służby pod koniec wojny, został administratorem parafii w Tarnopolu. Od 1919 był prefektem, a od 1924 wicerektorem seminarium duchownego we Lwowie[4]. W 1931 został proboszczem parafii kolegiackiej w Stanisławowie[2] i dziekanem dekanatu stanisławowskiego[4]. W tym samym roku został obdarzony godnością kanonika lwowskiej kapituły metropolitalnej, a rok później infułata[4].
15 września 1933 papież Pius XI mianował go biskupem pomocniczym archidiecezji lwowskiej[4] ze stolicą tytularną Phocaea[5]. Święcenia biskupie otrzymał 5 listopada 1933 w bazylice archikatedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Lwowie[7]. Udzielił mu ich arcybiskup metropolita lwowski Bolesław Twardowski w asyście biskupów tarnowskich: diecezjalnego Franciszka Lisowskiego i pomocniczego Edwarda Komara[5]. Od 1933 piastował urząd rektora lwowskiego seminarium, ponadto był kustoszem kapituły metropolitalnej[4] i asystentem archidiecezjalnej Akcji Katolickiej[2]. W czasie II wojny światowej pozostał we Lwowie[2]. Pomimo szykan ze strony okupantów sowieckich i hitlerowskich wykonywał swoje obowiązki, m.in. zabiegając o funkcjonowanie zlikwidowanego w 1939 przez Sowietów seminarium, udzielając święceń kapłańskich i wizytując parafie[4]. Prowadził także działalność dobroczynną[8] i informował Stolicę Apostolską o sytuacji we wschodniej Polsce[2].
Na wniosek arcybiskupa Bolesława Twardowskiego 1 marca 1944 papież Pius XII[2] mianował go arcybiskupem koadiutorem archidiecezji lwowskiej i arcybiskupem tytularnym Parium[5]. Rządy w archidiecezji przejął 22 listopada 1944[2]. Od 1945 był wzywany przez władze sowieckie na całonocne przesłuchania[4], podczas których nakłaniano go do wyjazdu do Polski[8]. Nie ulegał tym namowom do czasu pogorszenia się sytuacji Kościoła we Lwowie. W kwietniu 1946 opuścił Lwów, by od sierpnia 1946 rezydować w Lubaczowie[4], leżącym w polskiej części archidiecezji lwowskiej[6].
Z inicjatywy kardynała Adama Stefana Sapiehy[2] 20 kwietnia 1951 Pius XII[4] mianował go biskupem koadiutorem archidiecezji krakowskiej[5], pozostawiając na urzędzie arcybiskupa metropolity lwowskiego[6]. Jednocześnie, na wypadek śmierci kardynała Adama Stefana Sapiehy, został wyznaczony na administratora apostolskiego archidiecezji z władzą biskupa rezydencjalnego[4]. Obowiązki biskupa koadiutora objął 3 maja 1951, natomiast 23 lipca 1951 przejął rządy w archidiecezji[1]. W Krakowie był również represjonowany przez władze komunistyczne[4]. Za odmówienie potępienia księży aresztowanych pod zarzutem szpiegostwa zastosowano wobec niego areszt domowy[8]. W grudniu 1952 sam oskarżony o szpiegostwo, został aresztowany, a po kilku dniach zwolniony[8] z zakazem przebywania w obydwu archidiecezjach podlegającym jego jurysdykcji[6]. Do czasu powrotu do Krakowa w grudniu 1956[2] mieszkał w domu matki i siostry w Tarnowie[8].
W lutym 1962 członkowie kapituły krakowskiej zwrócili się do papieża Jana XXIII z prośbą o mianowanie go arcybiskupem metropolitą krakowskim z równoczesnym połączeniem unią personalną archidiecezji lwowskiej i krakowskiej. W następnym miesiącu powiadomiony przez prymasa Stefana Wyszyńskiego, że papież ustanowił go arcybiskupem metropolitą krakowskim i administratorem apostolskim archidiecezji lwowskiej, wyraził na to kanoniczną zgodę. Jednocześnie skierował do papieża prośbę, aby ze względu na głosy wiernych, pozostał arcybiskupem lwowskim. Nominacja papieska nie została jednak ogłoszona z powodu jego śmierci[4].
Konsekrował biskupów pomocniczych krakowskich: Karola Wojtyłę (1958), późniejszego papieża Jana Pawła II, i Juliana Groblickiego (1960), a także biskupów tarnowskich: pomocniczego Michała Blecharczyka (1958) i diecezjalnego Jerzego Ablewicza (1962). Był współkonsekratorem podczas sakry biskupa pomocniczego przemyskiego Wojciecha Tomaki (1934), biskupa pomocniczego tarnowskiego Jana Stepy (1946) i biskupa Wincentego Urbana (1960)[5].
Zmarł w wyniku zawału serca 15 czerwca 1962 w Warszawie[2], gdzie przebywał na obradach Konferencji Episkopatu Polski[8]. Pochowany został 19 czerwca 1962 w krypcie pod kaplicą Zebrzydowskich w katedrze na Wawelu[1].
Odznaczenia
Zarządzeniem prezydenta RP Ignacego Mościckiego z 9 listopada 1932 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[9].
Przypisy
- ↑ a b c d T. Szczerbina: Kalendarium życia ks. abp. Eugeniusza Baziaka. ffdokument.pl. [dostęp 2018-10-08].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m K. Krasowski: Biskupi katoliccy II Rzeczypospolitej. Słownik biograficzny. Poznań: Bene Nati, 1996, s. 28–29. ISBN 83-86675-03-9.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C.K. Wyższego Gimnazyum w Tarnopolu za rok szkolny 1908. Tarnopol: Nakładem Funduszu Szkolnego, 1908, s. 93. [dostęp 2017-08-17].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n P. Czartoryski-Sziler: Ks. abp metropolita Eugeniusz Baziak – arcypasterz wygnaniec. lwow.com.pl (za: „Nasz Dziennik”). [dostęp 2015-07-18].
- ↑ a b c d e f Eugeniusz Baziak (ang.). catholic-hierarchy.org. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ a b c d P. Nitecki: Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 2000, kol. 22–23. ISBN 83-211-1311-7.
- ↑ K.R. Prokop: Sakry i sukcesja święceń biskupich episkopatu Kościoła katolickiego w Polsce w XIX i XX wieku (na tle wcześniejszych okresów dziejowych). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2012, s. 363–364. ISBN 978-83-7306-593-2.
- ↑ a b c d e f „Pasterz cierpiący” – książka o abp. Eugeniuszu Baziaku, metropolicie lwowskim. ekai.pl (arch.), 2014-01-21. [dostęp 2018-10-20].
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 295. [dostęp 2020-06-27].
Linki zewnętrzne
- Eugeniusz Baziak w bazie catholic-hierarchy.org (ang.) [dostęp 2010-11-22]