Eugeniusz Piasecki

Eugeniusz Witold Piasecki
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

13 listopada 1872
Lwów, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

17 lipca 1947
Ptaszyn

Stopień harcerski

harcmistrz Rzeczypospolitej

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Komandor Orderu Świętego Sawy

Eugeniusz Witold Piasecki (ur. 13 listopada 1872 we Lwowie, zm. 17 lipca 1947 w Ptaszynie k. Cieplic) – polski lekarz, teoretyk wychowania fizycznego i higieny szkolnej, harcmistrz Rzeczypospolitej, współtwórca terminologii harcerskiej. Patron Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu.

Życiorys

Był synem Wenantego (1832–1909), nauczyciela gimnastyki i jednego z pierwszych działaczy Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” we Lwowie. Studiował na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie zapoznał się z ideami Henryka Jordana. W 1896 uzyskał dyplom uniwersytecki i wyjechał na krótko do Wiednia. Po powrocie do Lwowa w 1899 podjął pracę nauczyciela gimnastyki w C. K. IV Gimnazjum we Lwowie, pracując tam do 1914[1]. Na przełomie 1899 i 1900 zakładał pierwsze uczniowskie drużyny piłkarskie, a w 1904 stworzył Klub Gimnastyczno-Sportowy przy IV gimnazjum oraz prowadzące szerszą, pozaszkolną działalność Towarzystwo Zabaw Ludu i Młodzieży. Klub Gimnastyczno-Sportowy przekształcił się w maju 1907 w klub Pogoń Lwów, którego Piasecki został pierwszym prezesem (pełnił tę funkcję do listopada 1909; później był członkiem honorowym klubu[2]). Od 1909 wykładał jako docent teorię wychowania fizycznego i higieny szkolnej na Uniwersytecie Lwowskim. W 1912 wydał we Lwowie, wspólnie z Mieczysławem Schreiberem, drugi – po Andrzeju Małkowskim – polski podręcznik skautingu Harce młodzieży polskiej. Położył tam nacisk na kultywowanie tradycji narodowych, problematykę czynników ogólnowychowawczych, abstynencję, krajoznawstwo i wychowanie fizyczne i obywatelskie w ruchu harcerskim. Wprowadził liczne podstawowe terminy harcerskie – harcerz, harcmistrz, zastęp, zastępowy i inne. W latach 1913–1914 redagował we Lwowie pismo „Skaut”. Znalazł się w gronie osób, obdarzonych 7 grudnia 1927 stopniem harcmistrza Rzeczypospolitej. Zajmował się także popularyzacją narciarstwa, był współtwórcą Karpackiego Towarzystwa Narciarzy (1907).

W okresie I wojny światowej wykładał w Polskim Kolegium Uniwersyteckim w Kijowie higienę szkolną. Tak jak ojciec działał w TG „Sokół”. W 1919 r. reprezentował Związek Sokołów Polskich w państwie niemieckim na pierwszym zjeździe krajowym „Sokoła”, który stał się wstępem do utworzenia Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce[3]. W 1919 osiadł w Poznaniu, został profesorem Uniwersytetu Poznańskiego, gdzie wykładał teorię wychowania fizycznego i higieny szkolnej. Zakładał i przez lata kierował Katedrą Teorii Wychowania Fizycznego i Higieny Szkolnej przy Wydziale Filozoficznym (1919) oraz Studium Wychowania Fizycznego (1922) przy Wydziale Lekarskim tej uczelni. Studium przekształcono w 1950 w samodzielną Wyższą Szkołę Wychowania Fizycznego (od 1972 pod nazwą Akademia Wychowania Fizycznego), której w 1981 roku nadano imię Eugeniusza Piaseckiego. Był rzecznikiem uniwersyteckiego kształcenia nauczycieli wychowania fizycznego oraz autorem odpowiedniego programu nauczania. Wchodził w skład władz instytucji państwowych zajmujących się tą problematyką, a także był ekspertem Ligi Narodów. W 1920 założył i redagował miesięcznik „Wychowanie Fizyczne”[4]. Był autorem pierwszej na świecie pracy na temat gimnastyki niemowląt (lata 30. XX wieku)[5].

5 czerwca 1898 ożenił się z Gizelą z Zielińskich (1877–1946) i miał z nią pięcioro dzieci. Byli to w kolejności: Eugenia, Stanisław[6], Władysław, Wanda (ur. 1905) i Leszek (ur. 1907)[7][8].

Zmarł 17 lipca 1947 w wieku 74 lat. Został pochowany 21 lipca 1947 na cmentarzu Górczyńskim w Poznaniu (kwatera IPc1-1-11)[9][7].

Ordery i odznaczenia

Publikacje

Przypisy

  1. Władysław Kucharski: Przegląd historyczny 50-lecia Gimnazjum IV im. Jana Długosza we Lwowie. W: Władysław Kucharski (red.): Księga pamiątkowa 50-lecia Gimnazjum im. Jana Długosza we Lwowie. Lwów: 1928, s. 70.
  2. Lwowski klub sportowy „Pogoń” w roku 1937. Lwów: 1937, s. 2.
  3. Złota Księga Sokoła Poznańskiego - Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, www.wbc.poznan.pl [dostęp 2020-04-09].
  4. „Wychowanie Fizyczne” w Wielkopolskie Bibliotece Cyfrowej [dostęp z dnia: 2016-03-10].
  5. Mieczysław Stański, Heliodor Święcicki 1854–1923, PWN, Warszawa-Poznań, 1983, s. 87, ISBN 83-01-00799-0.
  6. M. Białota, Piasecki Stanisław, [w:] Słownik biograficzny historii Polski, t. 2, red. J. Chodera, F. Kiryk, Wrocław-Warszawa-Kraków 2005, s. 1148.
  7. a b Eugeniusz Witold Piasecki w Wielkiej Genealogii Minakowskiego [dostęp z dnia: 2016-03-10].
  8. Rodzina Piasecki w Aktach Miasta Poznania [dostęp z dnia: 2016-03-10].
  9. Plan Poznania - Cmentarze, www.poznan.pl [dostęp 2022-02-21].
  10. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 19.
  11. a b Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 566.

Bibliografia

  • Stanisław M. Brzozowski, Eugeniusz Piasecki, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom XXV, 1980.
  • Mała encyklopedia sportu, Warszawa 1987 (tam m.in. fotografia oraz podane miejsce śmierci Poznań).
  • Andrzej Gowarzewski, 75 lat PZPN. Księga jubileuszowa, 12. tom cyklu Encyklopedia piłkarska FUJI, Katowice 1994.
  • Andrzej Gowarzewski, Lwów i Wilno w ekstraklasie, 4. tom cyklu Kolekcja klubów, Katowice 1997.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

SRB-SHS-YUG Orden Svetog Save Komandir BAR.svg
Baretka: Order Świętego Sawy – Komandor – Królestwo Serbii / Królestwo SHS / Królestwo Jugosławii.
Eugeniusz Piasecki Poznan Gorczyn.jpg
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu (Górczyn).
Eugeniusz Piasecki.jpg
Eugeniusz Piaseccki, polski lekarz, teoretyk wychowania fizycznego i higieny szkolnej, Harcmistrz Rzeczypospolitej, współtwórca terminologii harcerskiej. Pierwszy prezes Pogoni Lwów.