Eugeniusz Rudnik

Eugeniusz Rudnik
Data i miejsce urodzenia

28 października 1932[1][2]
Nadkole

Data śmierci

24 października 2016[3]

Gatunki

muzyka elektroakustyczna

Zawód

kompozytor, reżyser dźwięku, inżynier elektronik

Aktywność

1960–2016

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
grób Eugeniusza Rudnika na cmentarzu w Kamieńczyku gm. Wyszków

Eugeniusz Rudnik (ur. 28 października 1932 w Nadkolu nad Liwcem, zm. 24 października 2016) – polski inżynier elektronik i reżyser dźwięku. Pionier muzyki elektronicznej i elektroakustycznej w Polsce[4], kompozytor współczesny.

Życiorys

W 1967 ukończył studia na Wydziale Elektroniki Politechniki Warszawskiej. Od 1955 pracował w Polskim Radiu, a od 1958 w Studiu Eksperymentalnym Polskiego Radia, czwartej w Europie placówce tego typu, założonej i kierowanej przez Józefa Patkowskiego. W latach 1967–1968 Rudnik pracował w Studio Muzyki Elektronicznej Westdeutscher Rundfunk w Kolonii, współpracując z Włodzimierzem Kotońskim przy realizacji utworu Klangspiele, a także u boku Karlheinza Stockhausena i Petera Kotika. Na przełomie lat 60 i 70 współtworzył dzieła norweskiego kompozytora, Arne Nordheima, m.in. Colorazione i Solitaire (1969) – na otwarcie norweskiego ośrodka sztuki współczesnej Sonja Henie Niels Onstad Art Centre oraz Plus ou moins (1970), stworzoną dla pawilonu skandynawskiego na Wystawę Światową w Osace – poświęconą w całości degradacji i bezwzględnej konieczności ochrony środowiska, a także interaktywną instalację Sculpture sonore (1968) w centrum rehabilitacji niewidomych w Oslo. Zrealizował dziesiątki dzieł: m.in. Andrzeja Dobrowolskiego – Muzyka na taśmę magnetofonową i obój solo (1965), Krzysztofa Pendereckiego – Psalmus (1961), Ekecheirija (1972) – na ceremonię otwarcia Igrzysk Olimpijskich w Monachium, Włodzimierza Kotońskiego – Aela (1970), Bogusława Schaeffera – Missa elettronica (1975). Współpracował z Franco Evangelistim podczas jego stażu w warszawskim Studio, a także z dziesiątkami twórców z kręgu muzyki i innych sztuk pięknych.

Rudnik był jednym z pierwszych w Polsce realizatorów muzyki elektroakustycznej i współtwórcą tzw. polskiej szkoły muzyki elektroakustycznej, autorem innowacyjnych rozwiązań przestrzennej projekcji dźwięku, kompozytorem Skalarów (1966), jednego z pierwszych w świecie utworów poliwersjonalnych na taśmę, oraz pierwszego polskiego utworu kwadrofonicznego Vox humana (1968) zrealizowanego w Studio WDR w Kolonii. Swą pracą zdefiniował i uprawomocnił rolę realizatora dźwięku jako współtwórcy muzycznego dzieła elektroakustycznego.

Jako kompozytor stworzył około 95 utworów, m.in. w studiach elektronicznych w Warszawie, Sztokholmie, Kolonii, Paryżu, Bourges, Baden-Baden, Brukseli i Gandawie. Były one prezentowane na antenach radiofonii całej Europy i wielu krajów świata, a także wielokrotnie na festiwalach: Warszawska Jesień, Musica Polonica Nova we Wrocławiu, Światowe Dni Muzyki w Finlandii, Muzicki Biennale w Zagrzebiu, Fylkingen w Sztokholmie, Berliner Festwochen, Festival d’Automne a Paris, L’Europe acousmatique w Centre Georges Pompidou w Paryżu, Phonurgia Nova w Arles i wielu innych. W 2006 Rudnik był centralną postacią warszawskiej edycji festiwalu Audio Art. Jego kompozycja Homo ludens w roku 1985 prezentowana była na prestiżowej, światowej wystawie sztuki współczesnej Documenta VII w Kassel, w której wcześniej uczestniczyli m.in. Tadeusz Kantor i Magdalena Abakanowicz. Wiele utworów Rudnika było również nominowanych do nagród, m.in. Prix Italia, Karl Szczuka Preis. W 2007 Biblioteka Narodowa w Paryżu włączyła 30 prac Rudnika do własnego specjalnego zbioru światowej sztuki audialnej.

Jako wykonawca live electronic, Rudnik brał udział w zespołowych improwizacjach we Francji i w Polsce, m.in. wspólnie z Arne Nordheimem, Francoise Bernardem Mache, Kare Kolbergiem i Bohdanem Mazurkiem. Prowadził zajęcia ze studentami Akademii Muzycznej w Warszawie oraz w Szkole Dziennikarstwa im. M. Wańkowicza. Był również wykładowcą na seminariach reportażu, kolaudantem i jurorem konkursów filmowych i dziennikarskich.

Charakterystyka twórczości

Twórczość Rudnika można podzielić na dwie kategorie; autonomiczne utwory elektroakustyczne i utwory określane jako „ars acustica”. W obu rodzajach kompozytor wykorzystuje materiał elektroniczny, bądź przetworzony elektronicznie materiał konkretny o różnym stopniu rozpoznawalności źródła. Kompozytor często posługuje się metodą collage’u, czyniąc zeń podstawowy środek ekspresji. Gatunkowo utwory „ars acustica” oscylują między rodzajem słuchowiska radiowego a muzyką programową.

Nagrody i wyróżnienia

Otrzymał wiele nagród, oprócz wspomnianych już wcześniej, m.in.: w 1968 na I Międzynarodowym Konkursie Muzyki Elektronicznej w Hanover (USA) za Dixi, w 1972 I nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Muzyki Elektroakustycznej w Bourges (Francja) za Mobile, w 1973 III nagrodę w Bourges za Ostinato, w 1984 II nagrodę w Bourges za Homo ludens, w 1987 nagrodę Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji „za wybitne osiągnięcia w dziedzinie twórczości i realizacji eksperymentalnej muzyki elektronicznej dla programów Polskiego Radia i Telewizji” oraz Złotą Odznakę Honorową Rady Narodowej M. St. Warszawy za zasługi dla Warszawy, w 1991 Nagrodę honorową w dziedzinie Radia na Festiwalu Mediów w Łodzi Człowiek w zagrożeniu, „za nieprzemijające i uniwersalne wartości dokumentujące zagrożenia bytu ludzkiego we współczesnej cywilizacji”, w 1993 nagrodę Euphonie d’or w Bourges raz jeszcze za Mobile oraz nagrodę Złoty Mikrofon za „cenione na świecie osiągnięcia w dziedzinie sztuki radiowej oraz autonomiczną muzykę eksperymentalną”, w 2002 I nagrodę (razem z Marią Brzezińską) na XVII Międzynarodowym Katolickim Festiwalu Filmów i Multimediów w Niepokalanowie oraz na festiwalu „Dwa Teatry” w Gdańsku za Przyjaciółki z Żelaznej ulicy. W 2000 odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[5].

27 października 2012 na festiwalu Soundedit odebrał nagrodę „Człowiek ze Złotym Uchem” za „pionierskie osiągnięcia w dziedzinie produkcji muzycznej”[6][7].

Utwory autonomiczne

  1. 1965 Kolaż
  2. 1965 Korzeń
  3. 1965 Lekcja
  4. 1966 Skalary – studium technologiczne
  5. 1967 Dixi
  6. 1968 Metamorfoza – muzyka ilustracyjna
  7. 1968 Vox Humana
  8. 1969 Rondo
  9. 1970 My
  10. 1971 Divertimento
  11. 1972 Mobile
  12. 1972 Mobile (wersja czterokanałowa)
  13. 1973 Ostinato
  14. 1973 Ready made
  15. 1973 Wokale
  16. 1974 Etiuda monotematyczna
  17. 1974 Muzyka baletowa
  18. 1974 Nature morte avec l’oiseau (wersja czterokanałowa)
  19. 1974 Nature morte avec l’oiseau
  20. 1974 Ostinato (wersja czterokanałowa)
  21. 1974 Ring
  22. 1974 Ring II
  23. 1975 Gołębie Warszawy (nagranie czterokanałowe)
  24. 1975 Nokturn
  25. 1976 Cztery poematy
  26. 1977 Ready made'77
  27. 1978 Polak melduje z kosmosu
  28. 1979 Etude de l’aspirine parisienne
  29. 1979 Moulin diabolique
  30. 1979 My
  31. 1979 Nous
  32. 1979 Omagio all’anonimo
  33. 1980 Tryptyk – pamięci Franco Ewangelisty
  34. 1982 Berceuse
  35. 1982 Elegia – ofiarom wojny
  36. 1982 Elegy to the victims of the war
  37. 1984 Ekecheiria – szkic do portretu Mistrza
  38. 1984 Homo ludens – balet radiowy nie pozbawiony elementów autobiografii
  39. 1984 Kamienne epitafium – pamięci księdza Jerzego Popiełuszki
  40. 1984 Szkic do portretu Mistrza
  41. 1986 Podzwonne – pamięci Andrzeja Markowskiego
  42. 1989 Gilotyna – dg
  43. 1990 Annus miraculi
  44. 1990 Via crucis – epitafium poświęcone pamięci polskich oficerów zamordowanych w kwietniu i maju 1940 przez NKWD i pogrzebanych we wsi Katyń koło Smoleńska
  45. 1992 Pan Jezus niewierzących
  46. 1992 Ptacy i ludzie – etiuda koncertowa na czworo artystów, troje skrzypiec, dwa słowiki, nożyczki i garncarkę ludową
  47. 1994 Panichida – pamięci Jerzego Bienieckiego
  48. 1995 Annus mirabilis
  49. 1995 Diewuszka, wasze dokumienty
  50. 1995 Interludia
  51. 1995 Przyjaciółki z Żelaznej ulicy – radiowa ballada dokumentalna
  52. 1995 Sekunda wielka – mała suita dokumentalna dla dorosłych
  53. 1995 Theme G-M-E-B
  54. 1997 Divertimento
  55. 1997 Martwa natura z ptakiem, zegarem, strzelcem i panną
  56. 1997 Pourqoi Cocteau – epitafium na śmierć Wielkiego Aktora George’a Genicot
  57. 1997 Rumor
  58. 1998 Homo radiophonicus – radiowa ballada dokumentalna
  59. 1999 Jesień Ludów
  60. 1999 Peregrynacje Pana Podchorążego albo nadwiślańskie żarna – radiowa ballada dokumentalna
  61. 2001 Die Wandlung des Herrn Fahnrich oder die Muhisteine an der Weichsel – Eine dokumentarische mehrspachige Rundfunk Ballade
  62. 2002 Śniadanie na trawie w grocie Lascaux
  63. 2004 Agonia pastoralna
  64. 2004 Johna pamięci rapsod frywolny
  65. 2004 Manewry albo Dama i huzary – liryczny poemat dźwiękowy lub dźwiękowy poemat liryczny
  66. 2005 Ecce homo
  67. 2005 Epitafium – zamęczonym w kamiennym piekle Gross Rosen
  68. 2007 Epilogos
  69. 2007 Neomobile
  70. 2008 Larum – „Dlaboga, co się stało z Wami Żołnierze?”
  71. 2010 Dzięcielina pałała na taśmę

Przypisy

  1. ↑ Gala rozdania nagród „Człowiek ze Złotym Uchem”, festiwal Soundedit, Łódź, 27 października 2012.
  2. ↑ Jędrzej Słodkowski: Gala Soundedit: Ludzie ze Złotym Uchem i wspaniałe koncerty. cjg.gazeta.pl, 2012-10-28. [dostęp 2012-10-28].
  3. ↑ Pionier polskiej muzyki elektronicznej nie żyje. Eugeniusz Rudnik miał 84 lata. [dostęp 2016-10-24].
  4. ↑ Festiwal Soundetit 2012 – goście. [dostęp 2014-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-25)].
  5. ↑ M.P. z 2001 r. nr 4, poz. 78
  6. ↑ Soundedit 2012 – Brygada Kryzys i Gala Rozdania Nagród. Wirtualna Polska, 2012-10-28. [dostęp 2012-10-28]. UWAGA NA ZDJĘCIA!
  7. ↑ Soundedit 2012: Gala wręczenia nagród “Człowiek ze Złotym Uchem” [zdjęcia]. Dzień Dobry Łódź, 2012-10-28. [dostęp 2012-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-16)].

Bibliografia

  • Archiwum Bolesława Błaszczyka 2008.
  • G. Michalski, Eugeniusz Rudnik, [w:] "Ruch Muzyczny", 1970, nr 7.
  • J. Bieniecki, Bajadery Eugeniusza Rudnika, [w:] "Teatr Polskiego Radia", 1997, nr 1.
  • D. Mazurowski, Z E.R. rozmowa niesymetryczna, [w:] "Estrada i Studio", 2000, nr 1 i 2.
  • "15 stron świata", [film dokumentalno-artystyczny], reż. Zuzanna Solakiewicz; prod. 2012

Media użyte na tej stronie

Grób Eugeniusza Rudnika .jpg
Autor: Pineska64, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Eugeniusza Rudnika na cmentarzu w Kamieńczyku gm. Wyszków