Eugeniusz Tromszczyński

Eugeniusz Tromszczyński

porucznik pilot
Data i miejsce urodzenia	3 września 1894 Poreckoje
Data i miejsce śmierci	7 lutego 1922 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1915–1922
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Błękitna Armia Wojsko Polskie
Formacja	Carskie Siły Powietrzne I Korpus Polski Lotnictwo Wojska Polskiego
Jednostki	10 pułku strzelców polskich, 66 eskadra breguetów, 4 eskadra wywiadowcza, 10 eskadra wywiadowcza, 1 pułk lotniczy
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Eugeniusz Tromszczyński (ur. 3 września 1894 w Poreckoje, zm. 7 lutego 1922 w Warszawie) – porucznik pilot obserwator Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Syn Wiktora i Jadwigi. W 1914 roku zdał maturę w Warszawie i 15 października 1915 r. został powołany do odbycia służby w wojsku carskim. Służbę rozpoczął w kawalerii, następnie został skierowany szkoły oficerskiej. Po jej ukończeniu został skierowany na Front Wschodni. W 1917 roku został skierowany na kurs obserwatorów, po jego ukończeniu służył w 3 oddziale niszczycielskim, następnie w 25 oddziale korpuśnego lotnictwa^[1]. Od 3 stycznia 1918 roku służył w oddziale awiacyjnym I Korpusu Polskiego w Rosji^[2].

26 maja 1918 roku, przewidując rozbrojenie Korpusu przez Niemców, uciekł do Murmańska na pokładzie samolotu Ilja Muromiec, a następnie przedostał się do Francji i wstąpił do armii Hallera^[3]. Otrzymał przydział do 10 pułku strzelców polskich, gdzie służył jako dowódca kompanii. Został skierowany na szkolenie w szkole obserwatorów lotniczych w Reine La Chapell, które ukończył w listopadzie 1918 roku. Następnie otrzymał przydział do 66 eskadra breguetów w charakterze obserwatora^[4]. W składzie tej jednostki powrócił do Polski na 16 maja 1919 roku^[5].

Został skierowany na pierwszy kurs obserwatorów w Oficerskiej Szkole Obserwatorów Lotniczych, który ukończył 19 września 1919 roku^[6]. 25 września 1919 roku minister spraw wojskowych mianował go obserwatorem z prawem noszenia odznaki obserwatora na czas pełnienia służby w Wojskach Lotniczych^[7].

Po ukończeniu kursu w OSOL otrzymał przydział do 4 eskadry wywiadowczej, w jej składzie wykonywał liczne loty bojowe na Froncie Litewsko–Białoruskim. W tym czasie latał głównie w załodze z por. pil. Antonim Sielickim na samolocie Breguet XIVB2 o numerze bocznym „9”^[8].

19 lutego 1920 roku otrzymał polecenie od gen. Stanisława Szeptyckiego przeprowadzenia rozpoznania na trasie Wilno–Wiłkomierz–Janów–Koszedary–Wilno. 8 marca 1920 roku wystartował na zadanie rozpoznania umocnień Kowna, ale z powody złej pogody i silnego ognia przeciwlotniczego wojsk litewskich nie wykonał zadania. 18 kwietnia 1920 roku prowadził rozpoznanie w okolicy Połocka i Witebska oraz rozrzucił nad Witebskiem ulotki. Po południu tego samego dnia polska załoga poleciała nad Bieszenkowicze, gdzie też rozrzuciła ulotki. 20 kwietnia polecieli nad Połock i Kazimierzowo, gdzie Tromszczyński rozrzucił 16 paczek ulotek^[8].

24 kwietnia 1920 roku wykryli i zaatakowali bombami nieprzyjacielski balon obserwacyjny w rejonie Połoty. Atak okazał się nieskuteczny, a polska załoga zaatakowała rozpoznane w tym rejonie oddziały lądowe Armii Czerwonej. Kolejny atak na balon został przeprowadzony 25 kwietnia i doprowadził do jego uszkodzenia^[8]. 26 maja 1920 roku, również w załodze z por pil. Antonim Sielickim, przeprowadził rozpoznanie mostów na rzekach: Dźwina, Dryssa i Desna. Lot był ryzykowny z uwagi na dużą odległość (400–500 km nad terenem zajętym przez nieprzyjaciela) oraz stan techniczny samolotu, którego silnik był bardzo wyeksploatowany. Pomimo tego załoga wykonała powierzone im zadanie i dostarczyła polskim sztabowcom dokładne zdjęcia wskazanych obiektów^[9][8].

W maju 1920 roku został przeniesiony do 10 eskadry wywiadowczej, w jej składzie wziął udział w bitwie warszawskiej^[4]. 18 sierpnia 1920 roku, w załodze z pilotem plut. Erykiem Szwencerem, wyróżnił się podczas ataku na wycofujące się oddziały Armii Czerwonej. Na drodze Sokołów Podlaski–Siedlce–Drohiczyn zaatakował kolumnę przeciwnika, którą zbombardował i ostrzelał z broni pokładowej. Ich samolot został trafiony osiemnastokrotnie, uszkodzony został silnik i przestrzelony zbiornik z paliwem. Lądowali przymusowo w okolicy wsi Kurolew, ukryli się w pobliskim lesie gdzie doczekali nadejścia polskich wojsk^[10].

Po zakończeniu działań wojennych został skierowany na kurs pilotów myśliwskich do Bydgoskiej Szkoły Pilotów, którą ukończył 10 maja 1921 roku. Został skierowany na szkolenie w Wyższej Szkole Pilotów w Ławicy. Po jego ukończeniu otrzymał 20 lipca 1921 roku przydział do 1 pułku lotniczego w Warszawie. W tym czasie rozpoczął również studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego^[4].

7 lutego 1922 roku zginął podczas lotu służbowego na samolocie SPAD S.VII^[11]. Został pochowany na cmentarzu wojskowym na Powązkach (kwatera A14-7-28)^[12].

Ordery i odznaczenia

Za swą służbę w polskim lotnictwie otrzymał odznaczenia^[13][1]:

• Srebrny Krzyż Virtuti Militari nr 8136 – pośmiertnie 27 lipca 1922^[14],
• Krzyż Walecznych,
• Polowa Odznaka Obserwatora – pośmiertnie 11 listopada 1928 roku „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918-1920”^[15].

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
• Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych. Wojskowa Biblioteka Cyfrowa „Zbrojownia”. [dostęp 2019-10-03].
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918-1921). Początki, organizacja, personel i sprzęt. T. I. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918-1921). Walka i demobilizacja. T. II. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
• Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
• Marian Romeyko (red.): Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa. Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933. OCLC 830230270.
• Krzysztof A. Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką: 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.