Eugeniusz Tyrajski

Eugeniusz Tyrajski
Sęk
	; Eugeniusz Tyrajski (2017)
	Podpułkownik
Data i miejsce urodzenia	8 października 1926 ; Nowe Brwilno
Data i miejsce śmierci	26 grudnia 2019 ; Warszawa
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Krajowa
Jednostki	Szare Szeregi, pułk „Baszta”
Główne wojny i bitwy	powstanie warszawskie
	Odznaczenia

Tablica pamiątkowa przy ul. Belwederskiej 17 w Warszawie

Grób rodzinny – miejsce spoczynku Eugeniusza i Teresy Tyrajskich

Eugeniusz Tyrajski ps. Sęk (ur. 8 października 1926 w Nowym Brwilnie koło Płocka^[1], zm. 26 grudnia 2019^[2] w Warszawie) – polski żołnierz podziemia niepodległościowego w okresie II wojny światowej, członek Szarych Szeregów i Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego, wiceprezes Zarządu Głównego Związku Powstańców Warszawskich, podpułkownik w stanie spoczynku^[3].

Życiorys

Syn Józefa i Janiny. Jego ojciec walczył podczas wojny polsko-bolszewickiej, później był kierownikiem działu stereotypii w drukarni prasowej przy ul. Marszałkowskiej. Mieszkał z rodzicami przy ul. Fabrycznej^[4]. Uczęszczał do Szkoły Powszechnej nr 29 przy ul. Zagórnej. Ukończył ją w czerwcu 1939. W okresie międzywojennym był aktywnym członkiem harcerstwa (zdobył m.in. Krzyż Harcerski).

Podczas okupacji uczęszczał na tajne komplety gimnazjalne. Od 1941 był członkiem Szarych Szeregów w ramach hufca Mokotów Górny, uczestniczył w akcjach małego sabotażu. W 1943 został członkiem kompanii K-2 w batalionie „Karpaty” wchodzącym w skład pułku „Baszta”.

Uczestnik powstania warszawskiego na Służewcu (1 sierpnia 1944 brał udział w nieudanym ataku na tor wyścigów konnych) i Czerniakowie^[4]. 2 września dostał się do niewoli na Sadybie i wraz z ludnością cywilną trafił do obozu w Pruszkowie^[4]. Został wywieziony do obozu w Bossen, skąd trafił do Prieros^[4]. Uciekł stamtąd w lutym 1945^[4].

Wrócił do Warszawy w lipcu 1946^[4]. Pracował jako księgowy w przedsiębiorstwach związanych z leśnictwem i Oddziale Stołecznym PTTK^[4]. W latach 80. był skarbnikiem Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Powstania Warszawskiego^[4]. Od 1990 był członkiem Zarządu Głównego Związku Powstańców Warszawskich^[4]. W ostatnich pięciu latach życia był jego wiceprezesem, odpowiedzialnym za finanse stowarzyszenia^[4].

Podczas obchodów 70. rocznicy powstania w getcie warszawskim brał udział w uruchomieniu instalacji świetlnej w hołdzie uczestnikom powstania w getcie oraz powstańcom warszawskim. Eugeniusz Tyrajski włączał instalację w Muzeum Powstania Warszawskiego, a przed Muzeum Historii Żydów Polskich – Symcha Ratajzer-Rotem ps. „Kazik”^[5].

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 98-4-6/7)^[6].

Życie prywatne

12 sierpnia 1945 wziął ślub z poznaną w czasie powstania sanitariuszką, Teresą Kuklińską (1926–2006)^[7].

Odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 2005^[8]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 2000^[9]^[10]
Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie – 1995^[11]
Medal „Pro Patria” – 2012^[12]
Odznaka okolicznościowa „Medal Honorowy Powstania Warszawskiego 1944, 1 VIII – 2 X” – 2016^[13]

Upamiętnienie

Tablica pamiątkowa na budynku przy ul. Belwederskiej 17, w którym mieszkał Eugeniusz Tyrajski, odsłonięta w 2021^[14].

Przypisy

↑ Piotr Rozwadowski (red.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 6. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2004, s. 605. ISBN 83-11-09586-8.
↑ Tomasz Urzykowski: Nie żyje Eugeniusz Tyrajski, wiceprezes Związku Powstańców Warszawskich. Warszawa.Wyborcza.pl, 2019-12-27. [dostęp 2019-12-27].
↑ Biogramy. powstanie1944.pl. [dostęp 1944-10-04].zły zapis daty dostępu
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Tomasz Urzykowski. Pilnował finansów powstańców. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 28–29 grudnia 2019.
↑ W hołdzie ofiarom. "Mimo różnic w obu powstaniach, jest pewna wspólnota losu Polaków i Żydów w okupowanej stolicy", wpolityce.pl [dostęp 2013-04-20] (pol.).
↑ Cmentarz Stare Powązki: ANTONINA KUKLIŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-01-03] .
↑ Powstańcze Biogramy - Teresa Kuklińska, www.1944.pl [dostęp 2018-02-17] (ang.).
↑ M.P. z 2005 r. nr 74, poz. 1014 – pkt 1.
↑ M.P. z 2000 r. nr 21, poz. 432 – pkt 7.
↑ Odznaczenia w Pałacu Prezydenckim. prezydent.pl, 2000-05-08. [dostęp 2000-05-08]. (pol.).
↑ M.P. z 1995 r. nr 47, poz. 536 – pkt 1047.
↑ Uroczystość wręczenia odznaczeń w Pałacu na Wodzie w warszawskich Łazienkach. udsikor.pl, 2012-01-09. [dostęp 2014-01-02]. (pol.).
↑ Uczestnicy Powstania Warszawskiego odznaczeni. polska-zbrojna.pl, 2016-08-03. [dostęp 2017-05-15]. (pol.).
↑ Odsłonięcie tablicy powstańca ppłk. Eugeniusza Tyrajskiego. [w:] Urząd Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy [on-line]. 11 października 2021. [dostęp 2021-10-17].

Bibliografia

Eugeniusz Tyrajski, 1944.pl [dostęp 2014-01-02] (pol.).
Życie oddać za ukochaną Ojczyznę, naszdziennik.pl [dostęp 2014-09-17] (pol.).
Powstańcze relacje świadków. Wojenne wspomnienia Eugeniusza Tyrajskiego - żołnierza z "Baszty", sppw1944.org [dostęp 2014-01-02] (pol.).

[WIEPW-1] Piotr Rozwadowski (red.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 6. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2004, s. 605. ISBN 83-11-09586-8.

[data_śmierci-2] Tomasz Urzykowski: Nie żyje Eugeniusz Tyrajski, wiceprezes Związku Powstańców Warszawskich. Warszawa.Wyborcza.pl, 2019-12-27. [dostęp 2019-12-27].

[3] Biogramy. powstanie1944.pl. [dostęp 1944-10-04].zły zapis daty dostępu

[Urzykowski28-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Tomasz Urzykowski. Pilnował finansów powstańców. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 28–29 grudnia 2019.

[5] W hołdzie ofiarom. "Mimo różnic w obu powstaniach, jest pewna wspólnota losu Polaków i Żydów w okupowanej stolicy", wpolityce.pl [dostęp 2013-04-20] (pol.).

[6] Cmentarz Stare Powązki: ANTONINA KUKLIŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-01-03] .

[7] Powstańcze Biogramy - Teresa Kuklińska, www.1944.pl [dostęp 2018-02-17] (ang.).

[8] M.P. z 2005 r. nr 74, poz. 1014 – pkt 1.

[9] M.P. z 2000 r. nr 21, poz. 432 – pkt 7.

[10] Odznaczenia w Pałacu Prezydenckim. prezydent.pl, 2000-05-08. [dostęp 2000-05-08]. (pol.).

[11] M.P. z 1995 r. nr 47, poz. 536 – pkt 1047.

[12] Uroczystość wręczenia odznaczeń w Pałacu na Wodzie w warszawskich Łazienkach. udsikor.pl, 2012-01-09. [dostęp 2014-01-02]. (pol.).

[13] Uczestnicy Powstania Warszawskiego odznaczeni. polska-zbrojna.pl, 2016-08-03. [dostęp 2017-05-15]. (pol.).

[14] Odsłonięcie tablicy powstańca ppłk. Eugeniusza Tyrajskiego. [w:] Urząd Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy [on-line]. 11 października 2021. [dostęp 2021-10-17].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne