Eugeniusz Wilczkowski

Eugeniusz Wilczkowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

2 grudnia 1895
Jekaterynburg

Data i miejsce śmierci

10 marca 1957
Łódź

profesor nauk medycznych
Specjalność: psychiatria
Alma Mater

Uniwersytet Poznański

Habilitacja

20 kwietnia 1939

Profesura

1949

Uczelnia

Uniwersytet Warszawski
Uniwersytet Łódzki

Okres zatrudn.

1945–1949

prorektor Uniwersytetu Łódzkiego
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920-1941) Złoty Krzyż Zasługi Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej
Eugeniusz Wilczkowski ok. 1925 r.

Eugeniusz Wilczkowski (ur. 2 grudnia 1895 w Jekaterynburgu, zm. 10 marca 1957 w Łodzi) – polski lekarz psychiatra, profesor Uniwersytetu Łódzkiego i Uniwersytetu Warszawskiego, specjalista krajowy w dziedzinie psychiatrii.

Życiorys

W 1914 roku ukończył gimnazjum w Siergijewie pod Moskwą[1]. Studiował medycynę, początkowo na Uniwersytecie Moskiewskim (1914–1918), a następnie na Uniwersytecie w Poznaniu (1919–1923), gdzie w 1923 roku otrzymał tytuł doktora wszech nauk lekarskich. W 1918 roku, jako zwiadowca konny, służył w 12. pułku 3 Dywizji Strzelców Polskich I Korpusu Polskiego w Rosji[2]. W latach 1921–1922 był sekundariuszem w Zakładzie Psychiatrycznym w Kobierzynie, od 1 września 1922 do 15 września 1924 asystentem w Klinice Neurologiczno-Psychiatrycznej w Poznaniu, a od 16 września 1924 do 1 października 1926 lekarzem Szpitala Św. Jana Bożego w Warszawie. Od 1927 do 1933 był asystentem Jana Mazurkiewicza w Klinice Psychiatrycznej Uniwersytetu Warszawskiego, a od 1 marca 1933 dyrektorem Szpitala Psychiatrycznego w Gostyninie. 20 kwietnia 1939 uzyskał habilitację jako docent psychiatrii na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego[3].

W listopadzie 1939 został po raz pierwszy aresztowany przez Niemców. Ponownie aresztowany 18 marca 1942, za działalność w Związku Walki Zbrojnej, został osadzony w więzieniu w Inowrocławiu[4], następnie w Ostrowie Wielkopolskim. Podczas ewakuacji zbiegł podczas postoju w Krotoszynie[5] i wrócił do Gostynina[6].

W 1945 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Łódzkiego, natomiast w 1949 roku tytuł profesora zwyczajnego. W latach 1947–1949[7] był prorektorem Uniwersytetu Łódzkiego, a od 1945 do 1957 roku kierownikiem Katedry i Kliniki Psychiatrycznej Uniwersytetu Łódzkiego (z którego następnie wydzielono Akademię Medyczną w Łodzi). W lutym 1946 na terenie Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Gostyninie rozpoczął organizację Domu Rozdzielczego dla polskich sierot przywożonych ze Związku Radzieckiego, który funkcjonował do sierpnia tego roku. Łącznie zarejestrowano w nim 4645 osób[8].

W latach 1952–1957 pełnił funkcję konsultanta krajowego w zakresie chorób psychicznych. Był przewodniczącym Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego w latach 1954–1956, członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności (1948) i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Życie prywatne

Żonaty z Marią z Gwizdalskich, mieli dwoje dzieci: Krystynę (1929–1987) i Andrzeja (1931-2022)[9].

Upamiętnienie

Na jego cześć szpital w Gostyninie został przemianowany na Państwowy Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych im. Eugeniusza Wilczkowskiego w Gostyninie. Ponadto w Gostyninie (w południowej części miasta) znajduje się ulica nazwana jego imieniem[10].

Miejsce spoczynku

Został pochowany na Starym Cmentarzu w Łodzi.

Wkład w rozwój nauki i lecznictwa

Był autorem ponad 40 prac z zakresu psychiatrii klinicznej, psychofizjologii i psychopatologii[11] oraz autorem szczegółowego planu organizacji opieki nad chorymi psychicznie, w tym dziećmi, w którym uwzględnił kwestie higieny psychicznej, eugeniki, nerwic, alkoholizmu i narkomanii[12]. Stworzył cenione podręczniki psychiatrii, w których propagował wiedzę na temat diagnostyki chorób psychicznych, podstaw psychopatologii ogólnej, propedeutyki medycyny i deontologii lekarskiej[13].

Opisał sposób powstawania tzw. odruchów „psycho-chemicznych” zmieniających poziom m.in. alkoholu, chlorków i glukozy we krwi. Wykazał współzależność pomiędzy poziomem aktywności enzymu katalazy w erytrocytach a stanami afektywnymi, co tłumaczył poziomem napięcia w ciele prążkowanym. Przedstawił metodę badania naczyń włosowatych przydatną w diagnostyce padaczki. Stworzył hipotezę o tym, że grupa krwi AB predysponuje do zachorowania na paraliż postępujący[11]. W dorobku naukowym Eugeniusz Wilczkowski reprezentował kierunek badań, zmierzający do wykazania psychofizycznej jedności organizmu człowieka, i starał się wykazać, że zaburzenia psychiczne są konsekwencją zaburzeń somatycznych i na odwrót[14].

Wybrane prace

  • Badania genealogiczne konstytucyjnych grup serologicznych krwi kilku rodzin, obarczonych chorobami umysłowymi, 1926[15]
  • Badania konstytucyjne serologicznych grup krwi u schizofreników i porażenców postępujących, 1927[11]
  • Badania kapilaroskopowe u epileptyków, 1929[11]
  • Badania nad zachowaniem się katalazy w krwi chorych psychicznie, 1933[11]
  • O psycho-chemicznych odruchach we krwi u ludzi. Sur les réflexes psycho-chimiques dans le sang chez l’homme, 1951
  • W sprawie nowelizacji programu specjalizacji w zakresie psychiatrii, 1954
  • Klinika i zagadnienia alkoholizmu, 1956
  • Zagadnienia etiologii i patogenezy schizofrenii, 1959[16]
  • Eugeniusz Wilczkowski i Adam Bukowczyk: Krótka diagnostyka psychiatryczna. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa, wydanie I – 1961, wydanie II – przejrzane i uzupełnione – 1966.

Odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego s. 131–132, 1951.
  2. ↑ Andrzej Wilczkowski, Dymy nad kartofliskiem. TERCJA Oficyna Wydawnicza, 2006, ISBN 83-918773-9-6.
  3. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 4, s. 235, 31 maja 1939. 
  4. ↑ Mariusz Jaskulski, Historia szpitala. Wojewódzki Samodzielny Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej im. Prof. Eugeniusza Wilczkowskiego w Gostyninie, 21 czerwca 2011.
  5. ↑ Andrzej Wilczkowski: Dymy nad kartofliskiem. 2004, s. 270. ISBN 83-918773-9-6.
  6. ↑ Dom rozdzielczy dla dzieci repatriowanych w Gostyninie.
  7. ↑ Jarosław Kita, Stefan Pytlas, Uniwersytet Łódzki w latach 1945–1995, strona 29, 1996, ISBN 83-7016-970-8.
  8. ↑ Barbara Konarska-Pabiniak, Artykuł – Repatrianci z „Białego Domu”, Kurier Mazowiecki Nr 52/53, 31 grudnia 1992.
  9. ↑ Świadectwo ślubu wydane 15/10/1927 w parafii Świętego Zbawiciela w Warszawie. Nr akt 128 rok 1927.
  10. ↑ Mapy Google, Mapy Google [dostęp 2017-02-05].
  11. ↑ a b c d e Andrzej Śródka. Wspomnienie pośmiertne Eugeniusz Wilczkowski (1895–1957). „Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego”. 46, s. 303–308, 1983. 
  12. ↑ Wojciech Pogorzelski, Artykuł pt. „Prof. dr nauk medycznych Eugeniusz Wilczkowski”. Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Wydział IV, Nr 14. „Z zadnień etiologii i patogenezy schizofrenii”, s.7-10., 1959.
  13. ↑ Wojciech Pogorzelski, Artykuł pt. „Prof. dr nauk medycznych Eugeniusz Wilczkowski”. Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Wydział IV, Nr 14. „Z zagadnień etiologii i patogenezy schizofrenii”, s. 7–12., 1959.
  14. ↑ Stanisław Cwynar, Helena Siuchnińska, Wspomnienie pośmiertne o Eugeniuszu Wilczkowskim. Annales Academiae Medicae Lodzensis. Tom XI. Suplement 1 – Z zagadnień psychiatrii współczesnej., 1969.
  15. ↑ E. Wilczkowski, Polska Gazeta Lekarska, s. 38, 1926.
  16. ↑ E.Wilczkowski i inni, Łódzkie Towarzystwo Naukowe. Wydział IV. Nr.14. Z zagadnień etiologii i patogenezy schizofrenii., 1959.
  17. ↑ Stanisław Cwynar, Helena Siuchnińska, Wspomnienie pośmiertne o Eugeniuszu Wilczkowskim. Annales Academiae Medicae Lodziensis. Tom XI. Suplement 1 – Z zagadnień psychiatrii współczesnej., 1969.
  18. ↑ Dziennik personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych – 15 czerwca 1922 r.
  19. ↑ „Za zasługi na polu pracy społecznej” Zarządzenie o nadaniu Złotego Krzyża Zasługi (M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411).
  20. ↑ „Za zasługi położone w dziele organizacji służby zdrowia”. Postanowienie o odznaczeniu z dnia 2 lipca 1947 r. za zasługi położone w dziele organizacji służby zdrowia (M.P. z 1947 r. nr 103, poz. 680).
  21. ↑ Uchwała Rady Państwa z dnia 9 lipca 1954 r. o nadaniu odznaczeń państwowych (M.P. z 1954 r. nr 100, poz. 1224).
  22. ↑ Monitor Polski z 1955, nr 99, poz.1387., 1955.

Media użyte na tej stronie

POL Krzyż Walecznych (1920) BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
Dr Eugeniusz Wilczkowski.jpg
Autor: Eugeniusz Wilczkowski, Licencja: CC0
dr Eugeniusz Wilczkowski ok. 1925 r.
Prof. dr Eugeniusz Wilczkowski.jpg
Autor: R.Wilczkowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Prof. dr Eugeniusz Wilczkowski (1895-1957), syn Jana Bogdana, polski lekarz psychiatra, budowniczy i pierwszy dyrektor Szpitala dla Psychicznie i Nerwowo Chorych w Gostyninie, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i Łódzkiego.