Euplectes

Euplectes[1]
Swainson, 1829[2]
Przedstawiciel rodzaju – wikłacz czarnoskrzydły (E. hordeaceus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	wikłaczowate
Podrodzina	wikłacze
Rodzaj	Euplectes
Typ nomenklatoryczny
Loxia orix Linnaeus, 1758
Synonimy Pyromelana Bonaparte, 1831[3] Coliuspasser Rüppell, 1840[4] Penthetria Cabanis, 1847[5] Hyperanthus Gistel, 1848[6] Urobrachya Bonaparte, 1851[7] Niobe Reichenbach, 1863[8] Taha Reichenbach, 1863[9] Penthetriopsis Sharpe, 1890[10] Drepanoplectes Sharpe, 1891[11] Brachycope Reichenow, 1900[12] Diatropura Oberholser, 1900[13] Niobella Boetticher & Wolters, 1939[14] Boetticherella Wolters, 1943[15] Groteiplectes Wolters, 1943[15] Paraplectes Wolters, 1943[16] Phlogoplectes Wolters, 1943[16] Tachyplectes Wolters, 1943[17]
Gatunki
zobacz opis w tekście

Euplectes – rodzaj ptaka z podrodziny wikłaczy (Ploceinae) w rodzinie wikłaczowatych (Ploceidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce^[18].

Morfologia

Długość ciała 10–25 cm; masa ciała 11–49 g (samce są z reguły nieco cięższe od samic)^[19].

Systematyka

Etymologia

• Euplectes: gr. ευ eu „ładny, dobry”; nowołac. plectes „tkacz”, od gr. πλεκω plekō „wyplatać”^[20].
• Pyromelana: gr. πυρ pur, πυρος puros „ogień”; μελας melas, μελανος melanos „czarny”^[21]. Gatunek typowy: Loxia orix Linnaeus, 1758.
• Coliuspasser: rodzaj Colius Brisson, 1760, czepiga; łac. passer, passeris „wróbel”^[22]. Gatunek typowy: Coliuspasser flaviscapulatus Rüppell, 1840 (= Fringilla macrocerca M.H.C. Lichtenstein, 1823).
• Penthetria: gr. πενθητηρ penthētēr „żałobnik”, od πενθος penthos „smutek”^[23]. Gatunek typowy: Loxia macroura J.F. Gmelin, 1789.
• Hyperanthus: gr. ὑπερ huper „nadzwyczajny”; ανθος anthos „kwiat” (por. ὑπερανθεω huperantheō „rozkwitać”)^[24]. Nazwa zastępcza dla Euplectes.
• Urobrachya: gr. ουρα oura „ogon”; βραχυς brakhus „krótki”^[25]. Gatunek typowy: Vidua axillaris A. Smith, 1838.
• Niobe: w mitologii greckiej Niobe była córką króla Tantala i żoną Amfiona, której arogancja i duma doprowadziły do śmierci dwanaściorga z jej czternaściorga dzieci, a ona sama została zamieniona w kamień^[26]. Gatunek typowy: Fringilla ardens Boddaert, 1783.
• Taha: epitet gatunkowy Euplectes taha A. Smith, 1836 (nazwa Thağa oznaczająca w języku tswana małego, jaskrawo ubarwionego ptaka, takiego jak wikłacz)^[27]. Gatunek typowy: Euplectes taha A. Smith, 1836.
• Penthetriopsis: rodzaj Penthetria Cabanis, 1847; gr. οψις opsis „wygląd”^[28]. Gatunek typowy: Loxia macroura J.F. Gmelin, 1789.
• Drepanoplectes: gr. δρεπανον drepanon „kosa, bułat”, od δρεπανη drepanē „sierp”, od δρεπω drepō „złamać”; nowołac. plectes „tkacz”, od gr. πλεκω plekō „wyplatać”^[29]. Gatunek typowy: Drepanoplectes jacksoni Sharpe, 1891.
• Brachycope: gr. βραχυς brakhus „krótki”; κωπη kōpē „trzonek”^[30]. Gatunek typowy: Ploceus anomalus Reichenow, 1887.
• Diatropura: gr. διατροπος diatropos „różnie rozmieszczony”, od δια dia „za pomocą”; τροπος tropos „charakter, sposób”; ουρα oura „ogon”^[31]. Gatunek typowy: Emberiza progne Boddaert, 1783.
• Niobella: zdrobnienie nazwy rodzaju Niobe Reichenbach, 1862^[32]. Gatunek typowy: Fringilla ardens Boddaert, 1783.
• Boetticherella: zdrobnienie nazwiska niemieckiego zoologa Hansa von Boettichera (1886–1958)^[33]. Gatunek typowy: Euplectes diadematus G.A. Fischer & Reichenow, 1878.
• Groteiplectes: Hermann Grote (1882–1951), niemiecki ornitolog, osadnik w Niemieckiej Afryce Wschodniej w latach 1908–1913; rodzaj Euplectes Swainson, 1829^[34]. Gatunek typowy: Euplectes gierowii Cabanis, 1880.
• Paraplectes: gr. παρα para „blisko”; rodzaj Euplectes Swainson, 1829^[35]. Gatunek typowy: Loxia aurea J.F. Gmelin, 1789.
• Phlogoplectes: gr. φλοξ phlox, φλογος phlogos „płomień, ogień”; rodzaj Euplectes Swainson, 1829^[36]. Gatunek typowy: Euplectes hordeaceus Linnaeus, 1758.
• Tachyplectes: gr. ταχυς takhus „szybki”; nowołac. plectes „tkacz”, od gr. πλεκω plekō „wyplatać”^[37]. Gatunek typowy: Vidua albonotata Cassin, 1848.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[38]:

• Euplectes afer (J.F. Gmelin, 1789) – wikłacz słoneczny
• Euplectes aureus (J.F. Gmelin, 1789) – wikłacz ozdobny
• Euplectes gierowii Cabanis, 1880 – wikłacz kryzowany
• Euplectes franciscanus (Isert, 1789) – wikłacz płomienisty
• Euplectes ardens (Boddaert, 1783) – wikłacz półobrożny
• Euplectes diadematus G.A. Fischer & Reichenow, 1878 – wikłacz diademowy
• Euplectes hordeaceus (Linnaeus, 1758) – wikłacz czarnoskrzydły
• Euplectes orix (Linnaeus, 1758) – wikłacz ognisty
• Euplectes anomalus (Reichenow, 1887) – wikłacz kusy
• Euplectes capensis (Linnaeus, 1766) – wikłacz przylądkowy
• Euplectes macroura (J.F. Gmelin, 1789) – wikłacz płaszczowy
• Euplectes axillaris (A. Smith, 1838) – wikłacz wachlarzowaty
• Euplectes albonotatus (Cassin, 1848) – wikłacz białoskrzydły
• Euplectes hartlaubi (Bocage, 1878) – wikłacz płomiennoskrzydły
• Euplectes jacksoni (Sharpe, 1891) – baletnik
• Euplectes psammocromius (Reichenow, 1900) – wikłacz płowoskrzydły
• Euplectes progne (Boddaert, 1783) – wikłacz olbrzymi

Przypisy

Bibliografia

• The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca  (ang.).
• H.G.L. Reichenbach: Die Singvögel als Fortsetzung der vollständigsten Naturgescliielite und zugleich als Central-Atlas für zoologische Gärten und für Thierfreunde. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten Naturgeschichte und durch alle Buchhandlungen des In- und Auslandes zu erhalten, 1862, s. 1–90. (niem.).
• H.E. Wolters. Vorläufiges zur Gattungssystematik der Passeres. „Zoologischer Anzeiger”. 143, s. 179–191, 1943. (niem.).