Eupraksja

Eupraksja

cesarzowa rzymska
Cesarzowa Świętego Cesarstwa Rzymskiego
Okres	od 1089 do 1105
Jako żona	Henryk IV Salicki
Poprzedniczka	Berta Sabaudzka
Następczyni	Matylda Angielska
Dane biograficzne
Dynastia	Rurykowicze
Data urodzenia	1071
Data i miejsce śmierci	20 lipca 1109 Ławra Peczerska
Ojciec	Wsiewołod I
Matka	Anna
Mąż	Henryk Długi Henryk IV Salicki

Eupraksja (ur. 1071, zm. 20 lipca 1109 w Ławrze Peczerskiej) – księżniczka kijowska, córka Wsiewołoda I i jego drugiej żony - Anny (córki chana Kipczaków). Była wnuczką księcia Jarosława I Mądrego.

Jej pierwszym mężem był Henryk Długi, margrabia Marchii Północnej. Nie mieli razem dzieci, a gdy Henryk zmarł w 1087 Eupraksja zamieszkała w klasztorze w Quedlinburgu. Tam spotkała cesarza Henryka IV (11 listopada 1050 - 7 sierpnia 1106), syna cesarza Henryka III i Agnieszki z Poitou, córki księcia Akwitanii Wilhelma V Wielkiego. Cesarz był pod wielkim wrażeniem urody kijowskiej księżniczki. Po śmierci swojej pierwszej żony, Berty Sabaudzkiej, pod koniec 1087, poślubił Eupraksję w Kolonii (1089). Po koronacji przyjęła imię Adelajda (niem. Adelheid).

Według kronikarzy Henryk znalazł się pod wpływami gnostyckiej sekty nikolaitów. W swoim pałacu Henryk miał organizować orgie, do udziału w których zmuszał żonę. Raz miał nawet zaoferować ją swojemu synowi, Konradowi. Ten odmówił, a później zbuntował się przeciw ojcu. Podczas kampanii we Włoszech Henryk wziął Eupraksję ze sobą i umieścił ją pod strażą w Weronie. Cesarzowa uciekła w 1093 i znalazła schronienie w Canossie, na dworze Matyldy toskańskiej, jednej z przeciwniczek Henryka, sojuszniczki papieża Urbana II.

Dzięki namowom papieża Eupraksja wystąpiła w 1095 na synodzie w Piacenzy. Tam ze szczegółami przedstawiła przed zebranymi współżycie intymne ze swoim mężem. Oskarżyła Henryka o przetrzymywanie jej wbrew jej woli, zmuszanie jej do uczestniczenia w orgiach oraz i odprawianie „czarnych mszy” na jej nagim ciele.

Po tych wydarzeniach Eupraksja udała się na Węgry, gdzie przebywała do 1099 Później wróciła na Ruś. W 1106 wstąpiła do klasztoru. Zmarła w Ławrze Peczerskiej w 1109.

Bibliografia

• Wera i Mirosław Hrochowie, W obronie grobu Chrystusa, Wyd. Ancher, 1992, tłum. Z. Dobrzyniecki, ISBN 83-85576-03-7.
• August Nitschke: Adelheid (Eupraxia, Praxedis); Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 1, Berlin 1953, str. 58, wersja cyfrowa