Europejska Nagroda Literacka

Nagroda Literacka Unii Europejskiej – nagroda powołana w grudniu 2008 r. przez Parlament Europejski. Biorą w niej udział 34 kraje uczestniczące w programie unijnym „Kultura”^[1]. Celem nagrody jest zwrócenie uwagi na kreatywność i różnorodność współczesnej literatury europejskiej, promowanie obiegu literatury w Europie oraz zwiększanie zainteresowania dziełami literackimi z innych krajów.

Procedura przyznawania nagrody

Kraje uczestniczące w projekcie zostały podzielone na trzy grupy liczące po jedenaście lub dwanaście krajów. Polska znalazła się w pierwszej grupie, z Austrią, Chorwacją, Francją, Węgrami, Irlandią, Włochami, Litwą, Norwegią, Portugalią, Słowacją i Szwecją.

Nagrody będą przyznawania przez trzy lata. Każdego roku biorą w niej udział pisarze z innej z trzech grup krajów. Wszyscy zwycięzcy z krajów należących do danej grupy są laureatami nagrody. W trzyletnim cyklu funkcjonowania Nagrody będzie więc aż 34 laureatów. W 2009 r. przyznano Nagrodę dla pierwszej grupy krajów, w której znajduje się m.in. Polska. Każdy z laureatów Nagrody otrzymuje 5 tys. euro, ponadto uczestniczy w promocjach organizowanych w Brukseli oraz na międzynarodowych Targach Książki we Frankfurcie nad Menem.

W każdym z tych państw powołano narodowe jury, które przedstawiło nominacje i wybrało zwycięzcę z danego kraju.

Nagroda Literacka Unii Europejskiej 2009

Polscy autorzy nominowani do Nagrody Literackiej Unii Europejskiej w 2009 roku:

• Dawid Bieńkowski – Nic, Wyd. WAB;
• Jacek Dehnel – Lala, Wyd. WAB;
• Jacek Dukaj – Lód, Wydawnictwo Literackie;
• Ignacy Karpowicz – Cud, Wyd. Czarne;
• Artur Daniel Liskowacki – Mariasz, Wyd. Forma;
• Dorota Masłowska – Paw królowej, Wyd. Lampa i Iskra Boża;
• Krzysztof Niewrzęda – Wariant do sprawdzenia, Wyd. Forma;
• Daniel Odija – Niech to nie będzie sen, Wydawnictwo Literackie;
• Tomasz Piątek – Pałac Ostrogskich, Wyd. WAB;
• Janusz Rudnicki – Chodźcie, idziemy, Wyd. WAB;
• Krzysztof Varga – Nagrobek z lastryko, Wyd. Czarne;
• Michał Witkowski – Barbara Radziwiłłówna z Jaworzna-Szczakowej, Wyd. WAB.

Na pierwszej uroczystości wręczenia Europejskiej Nagrody Literackiej, która odbyła się w październiku 2009 r. w Brukseli, nagrody wręczono dwunastu równorzędnym laureatom. Polskim laureatem Nagrody został Jacek Dukaj za powieść Lód^[2].

Wszyscy laureaci

2009

• Austria: Paulus Hochgatterer, Die Suesse des Lebens
• Chorwacja: Mila Pavićević, Djevojčica od leda i druge bajke
• Francja: Emmanuelle Pagano, Les Adolescents troglodytes
• Węgry: Szécsi Noémi, Kommunista Monte Cristo
• Irlandia: Karen Gillece, Longshore Drift
• Włochy: Daniele Del Giudice, Orizzonte mobile
• Litwa: Laura Sintija Cerniauskaité, Kvėpavimas ¡ marmurą
• Norwegia: Carl Frode Tiller, Innsirkling
• Polska: Jacek Dukaj, Lód
• Portugalia: Dulce Maria Cardoso, Os Meus Sentimentos
• Słowacja: Pavol Rankov, Stalo sa prvého septembra (alebo inokedy)
• Szwecja: Helena Henschen, I skuggan av ett brott

2010

• Belgia: Peter Terrin, De Bewaker
• Cypr: Myrto Azina Chronides, To Peirama
• Dania: Adda Djørup, Den mindste modstand
• Estonia: Tiit Aleksejev, Palveränd
• Finlandia: Riku Korhonen, Lääkäriromaani, wyd. pol.: Powieść lekarska
• Niemcy: Iris Hanika, Das Eigentliche
• Luksemburg: Jean Back, Amateur
• Rumunia: Răzvan Rădulescu, Teodosie cel Mic
• Słowenia: Nataša Kramberger, Nebesa v robidah: roman v zgodbah
• Hiszpania: Raquel Martínez-Gómez, Sombras de unicornio
• Macedonia: Goce Smiłewski, Сестрата на Зигмунд Фројд

2011

• Bułgaria: Kalin Terziyski, Има ли кой да ви обича
• Czechy: Tomáš Zmeškal, Milostný dopis klínovým písmem
• Grecja: Kostas Hatziantoniou, Agrigento
• Islandia: Ófeigur Sigurðsson, Jon
• Łotwa: Inga Zolude, Mierinājums Ādama kokam
• Liechtenstein: Iren Nigg, Man wortet sich die Orte selbst
• Malta: Immanuel Mifsud, Fl-Isem tal-Missier (tal-iben)
• Czarnogóra: Andrej Nikolaidis, Sin
• Holandia: Rodaan Al Galidi, De autist en de postduif
• Serbia: Jelena Lengold, Vašarski Mađioničar
• Turcja: Çiler İlhan, Sürgün
• Wielka Brytania: Adam Foulds, The Quickening Maze

2012

• Austria: Anna Kim, Die gefrorene Zeit
• Chorwacja: Lada Žigo, Rulet
• Francja: Laurence Plazenet, L’amour Seul
• Węgry: Viktor Horváth, Török Tükör, wyd. pol. Tureckie lustro
• Włochy: Emanuele Trevi, Qualcosa di Scritto
• Litwa: Giedra Radvilavičiūtė, Siąnakt aš Miegosiu Prie Sienos, wyd. pol.: Dzisiaj śpię od ściany
• Norwegia: Gunstein Bakke, Maud og Aud: Ein Roman om Trafikk
• Polska: Piotr Paziński, Pensjonat
• Portugalia: Afonso Cruz, A Boneca de Kokoschka
• Słowacja: Jana Beňová, Cafe Hyena: Plán odprevádzania
• Szwecja: Sara Mannheimer, Handlingen

2013

• Belgia: Isabelle Wéry, Marilyn Désossée
• Bośnia i Hercegowina: Faruk Šehić, Knjiga o Uni
• Cypr: Emilios Solomou, Hμερολóγιο μιας απιστίας
• Dania: Kristian Bang Foss, Døden kører audi, wyd. pol.: Śmierć jeździ audi
• Estonia: Meelis Friedenthal, Mesilased
• Finlandia: Katri Lipson, Jäätelökauppias
• Niemcy: Marica Bodrožić, Kirschholz und alte Gefühle
• Luksemburg: Tullio Forgiarini, Amok – Eng Lëtzebuerger Liebeschronik
• Macedonia: Lidija Dimkovska, Резервен живот
• Rumunia: Ioana Pârvulescu, Viaţa începe vineri, wyd. pol.: Życie zaczyna się w piątek
• Słowenia: Gabriela Babnik, Sušna doba
• Hiszpania: Cristian Crusat, Breve teoría del viaje y el desierto

2014

• Albania: Ben Blushi, Otello, Arapi i Vlorës
• Bułgaria: Milen Ruskov, Възвишение (Summit)
• Czechy: Jan Němec, Dějiny světla
• Grecja: Makis Tsitas, Μάρτυς μου ο Θεός
• Islandia: Oddný Eir, Jarðnæði
• Łotwa: Jānis Joņevs, Jelgava '94, wyd. pol. Jełgawa '94
• Liechtenstein: Armin Öhri, Die dunkle Muse: Historischer Kriminalroman
• Malta: Pierre J. Mejlak, Dak li l-Lejl Iħallik Tgħid
• Czarnogóra: Ognjen Spahić, Puna glava radosti
• Holandia: Marente de Moor, De Nederlandse maagd
• Serbia: Uglješa Šajtinac, Sasvim skromni darovi
• Turcja: Birgül Oğuz, Hah
• Wielka Brytania: Evie Wyld, All the Birds, Singing

2015

• Austria: Carolina Schutti, Einmal muss ich über weiches Gras gelaufen sein
• Chorwacja: Luka Bekavac, Viljevo
• Francja: Gaëlle Josse, Le dernier gardien d'Ellis Island
• Węgry: Edina Szvoren, Nincs , és ne is legyen
• Irlandia: Donal Ryan, The Spinning Heart
• Włochy: Lorenzo Amurri, Apnea
• Litwa: Undinė Radzevičiūtė, Žuvys ir drakonai
• Norwegia: Ida Hegazi Høyer, Unnskyld
• Polska: Magdalena Parys, Magik
• Portugalia: David Machado, Índice Médio de Felicidade
• Słowacja: Svetlana Žuchová, Obrazy zo života M.
• Szwecja: Sara Stridsberg, Beckomberga - ode till min familj

2016

• Belgia: Christophe Van Gerrewey, Op de Hoogte^[3]
• Bośnia i Hercegowina: Tanja Stupar-Trifunović, Satovi u majčinoj sobi
• Cypr: Antonis Georgiou, Ένα Άλπουμ Ιστορίες
• Dania: Bjørn Rasmussen, Huden er det elastiske hylster der omgiver hele legemet
• Estonia: Paavo Matsin, Gogoli disko, wyd. pol.: Gogolowe disco
• Finlandia: Selja Ahava, Taivaalta tippuvat asiat
• Niemcy: Benedict Wells, Vom Ende der Einsamkeit
• Luksemburg: Gast Groeber, All Dag verstoppt en aneren
• Rumunia: Claudiu M. Florian, Vârstele jocului. Strada Cetăţiieli
• Słowenia: Jasmin B. Frelih, Na / pol
• Hiszpania: Jesús Carrasco, La tierra que pisamos
• Republika Macedonii: Nenad Joldeski, Секој со своето езеро

2017

Zwycięzcy zostali ogłoszeni 21 kwietnia 2017 roku^[4]

• Albania: Rudi Erebara, Epika e jjeve të mëngjesit
• Bułgaria: Ina Vultchanova, Остров Крах
• Republika Czeska: Bianca Bellová, Jezero, wyd. pol.: Jezioro
• Grecja: Kallia Papadaki, Δενδρίτες, wyd. pol.: Dendryty
• Islandia: Halldóra K. Thoroddsen, Tvöfalt gler
• Łotwa: Osvalds Zebris, Gaiļu kalna ēnā
• Malta: Walid Nabhan, L-Eżodu taċ-Ċкрики
• Czarnogóra: Aleksandar Bečanović, Arcueil
• Holandia: Jamal Ouariachi, Een Honger
• Serbia: Darko Tuševljaković, Jaz
• Turcja: Sine Ergün, Baştankara
• Wielka Brytania: Sunjeev Sahota, The Year of the Runaways

2019

Zwycięzcy zostali ogłoszeni 22 maja 2019 roku^[5].

• Austria: Laura Freudenthaler,
• Finlandia: Piia Leino,
• Francja: Sophie Daull,
• Węgry: Réka Mán-Várhegyi,
• Gruzja: Beqa Adamashvili,
• Grecja: Nikos Chryssos,
• Irlandia: Jan Carson,
• Włochy: Giovanni Dozzini,
• Litwa: Daina Opolskaitė,
• Polska: Marta Dzido,
• Rumunia: Tatiana Țîbuleac,
• Słowacja: Ivana Dobrakovová,
• Ukraina: Haska Shyyan,
• Wielka Brytania: Melissa Harrison.

2020

Zwycięzcy zostali ogłoszeni 19 maja 2020 roku^[6].

• Belgia: Nathalie Skowronek, La carte des regrets,
• Bośnia i Hercegowina: Lana Bastašić, Uhvati zeca,
• Chorwacja: Maša Kolanović, Poštovani kukci i druge jezive priče,
• Cypr: Stavros Christodoulou, Τη μέρα που πάγωσε ο ποταμός (Ti méra pou págose o potamós),
• Dania: Asta Olivia Nordenhof, Penge på lommen,
• Estonia: Mudlum (Made Luiga), Poola poisid,
• Niemcy: Matthias Nawrat, Der traurige Gast,
• Kosowo: Shpëtim Selmani, Libërthi i dashurisë,
• Luksemburg: Francis Kirps, Die Mutationen,
• Czarnogóra: Stefan Bošković, Ministar,
• Macedonia Północna: Петар Андоновски (Petar Andonovski), Страв од варвари,
• Norwegia: Maria Navarro Skaranger, Bok om sorg,
• Hiszpania: Irene Solà, Canto jo i la muntanya balla.

2021

Zwycięzcy zostali ogłoszeni 18 maja 2021 roku^[7].

• Albania: Enkel Demi (pseudonim: Tom Kuka), Flama
• Armenia: Aram Pachyan, P/F
• Bułgaria: Georgi Bardarov, Absolvo te
• Czechy: Lucie Faulerová, Smrtholka
• Islandia: Sigrún Pálsdóttir, Delluferðin
• Łotwa: Laura Vinogradova, Upe
• Malta: Lara Calleja, Kissirtu kullimkien
• Holandia: Gerda Blees, Wij zijn licht
• Portugalia: Frederico Pedreira, A Lição do Sonâmbulo
• Serbia: Dejan Tiago Stanković, Zamalek
• Słowenia: Anja Mugerli, Čebelja družina
• Szwecja: Maxim Grigoriev, Europa
• Tunezja: Amine Al Ghozzi, Zendali leila 14 janvi 2011

2022

Zwycięzcy zostali ogłoszeni 22 kwietnia 2021 roku^[8].

Zwycięzca:

• Gruzja: Iva Pezuashvili, Bunk'eri

Wyróżnieni:

• Belgia: Gaea Schoeters, Trofee
• Bosnia i Hercegowina: Slađana Nina Perković, U Jarku
• Irlandia: Tadhg Mac Dhonnagáin, Madame Lazare
• Hiszpania: Jacobo Bergareche, Los días perfectos
• Ukraina: Eugenia Kuznetsova, Спитайте Мієчку

Przypisy