Eustachy Sapieha

Eustachy Sapieha
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

2 sierpnia 1881
Biłka Szlachecka, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

20 lutego 1963
Nairobi, Kenia

Minister spraw zagranicznych
Okres

od 23 czerwca 1920
do 20 maja 1921

Przynależność polityczna

bezpartyjny

Poprzednik

Stanisław Patek

Następca

Jan Dąbski (p.o)

Odznaczenia
Order Orła Białego (1921-1990) Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Rumunii

Eustachy Kajetan Sapieha (ur. 2 sierpnia 1881 w Biłce Szlacheckiej pod Lwowem, zm. 20 lutego 1963 w Nairobi) – polski polityk konserwatywny, minister spraw zagranicznych II Rzeczypospolitej, poseł na sejm II RP, książę.

Życiorys

Był synem Jana Pawła Aleksandra.

W latach 1900–1904 studiował leśnictwo w Zurychu, gdzie uzyskał tytuł inżyniera. W 1909 po ślubie z Teresą Izabelą Lubomirską osiadł w Spuszy na Grodzieńszczyźnie[1].

W 1916 został prezesem Rady Głównej Opiekuńczej w Warszawie. Został wówczas bliskim współpracownikiem Józefa Piłsudskiego. Był pracownikiem Komitetu Ofiary Narodowej Tymczasowej Rady Stanu[2]. W listopadzie 1917 jako mandatariusz Rady Regencyjnej udał się do Szwajcarii, gdzie bezskutecznie próbował doprowadzić do porozumienia z Komitetem Narodowym Polskim. W listopadzie 1918 stanął na czele Komitetu Obrony Kresów Wschodnich. Był jednym z inicjatorów nieudanego zamachu stanu w nocy z 4 na 5 stycznia 1919 w celu obalenia rządu Jędrzeja Moraczewskiego. Został aresztowany i przebywał w areszcie domowym. Po uwolnieniu sformował własnym sumptem oddział kawalerii, w którym służył jako zwykły ułan. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej.

16 czerwca 1919 został mianowany posłem Rzeczypospolitej w Wielkiej Brytanii. 4 czerwca 1920 podpisał w imieniu Polski wraz z Erazmem Piltzem traktat w Trianon. 23 czerwca 1920 nowy premier rządu Władysław Grabski powołał go na stanowisko ministra spraw zagranicznych RP. 19 lipca 1920 na pamiętnym posiedzeniu Rady Obrony Państwa optował za pozostawieniem Piłsudskiego na stanowisku Naczelnego Wodza słowami: „Skupmy się przy naczelniku państwa”. Dzięki Naczelnikowi pozostał na swoim stanowisku w następnym rządzie koalicyjnym Wincentego Witosa. 19 lutego 1921 doprowadził do podpisania przymierza Rzeczypospolitej z Francją, a 3 marca z Rumunią. Był przedstawicielem Polski na rokowania z Litwą w Brukseli 6 maja 1921. Przedstawił tam Litwinom projekt Piłsudskiego stworzenia Litwy kantonalnej na wzór szwajcarski, pozostającej w ścisłej unii państwowej z Polską. Wobec fiaska jego polityki wobec Górnego Śląska i zmasowanego ataku Narodowej Demokracji 20 maja 1921 podał się do dymisji.

W latach 1928–1929 był posłem na Sejm z listy BBWR. W 1930 napisał traktat „Konstytucja racji stanu”. Był jednym z najaktywniejszych zwolenników zbliżenia Piłsudskiego ze środowiskiem ziemiaństwa kresowego („Żubry Kresowe”; Zamek w Nieświeżu).

22 września 1939, po najeździe sowieckim na Polskę został aresztowany przez Sowietów w swoim majątku pod Grodnem. Był więziony w Moskwie na Łubiance. Sąd moskiewski skazał go na karę śmierci za działalność przeciw ZSRR. Karę śmierci zamieniono na 10 lat obozu koncentracyjnego w Gułagu. Zwolniony w konsekwencji układu Sikorski-Majski w 1941, ewakuowany z ZSRR do Teheranu. W 1941 wyjechał do Nairobi w Kenii.

W 1955 i 1959 był wyznaczany przez Augusta Zaleskiego na następcę prezydenta RP. Postanowieniem z 7 sierpnia 1959 r. został przez prezydenta RP Augusta Zaleskiego odznaczony Orderem Orła Białego[3][4]. Był też m.in. kawalerem Krzyża Wielkiego Orderu Narodowego Legii Honorowej i Orderu Gwiazdy Rumunii[5][6].

Był ojcem Jana Andrzeja, Lwa Jerzego, Eustachego Seweryna i Elżbiety.

Przypisy

  1. „Bóg dał wielkiego człowieka - z najlepszego kruszcu”, niedziela.pl [dostęp 2022-06-20] (pol.).
  2. Włodzimierz Suleja, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998, s. 221.
  3. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 sierpnia 1959r. o nadaniu Orderu Orła Białego. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 18, Nr 3 z 31 sierpnia 1960. 
  4. Krzysztof Filipow: Order Orła Białego. Wyd. Białystok 1995.s. 56.
  5. Marta Męclewska (oprac.): Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008. Zamek Królewski w Warszawie, 2008, s. 308
  6. Anna Amanowicz: Historyk rodu, promemoria.pl

Media użyte na tej stronie

Godło II Rzeczypospolitej.png
Godło Rzeczypospolitej Polskiej ustalone Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach (Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980)
Coat of arms of Poland2 1919-1927.svg
Godło Polski z lat 1919 - 1927.
Witos 1920.jpg
Wincenty Witos, Polish Prime Minister 1920, 1923,1926, Polish politician of Stronnictwo Ludowe ( Polish Peasant Party)
Eustachy Sapieha.jpg
Eustachy Sapieha (1881-1963) Polish nobleman, prince of the Sapieha family, politician, Polish Minister of Foreign Affairs, and deputy to the Polish parliament (Sejm).
Władysław Grabski 1925.jpg
Władysław Grabski