Ewa Demarczyk

Ewa Demarczyk
Ilustracja
Ewa Demarczyk (1966)
Data i miejsce urodzenia

16 stycznia 1941
Kraków

Data i miejsce śmierci

14 sierpnia 2020
Kraków

Gatunki

piosenka literacka
piosenka aktorska

Zawód

piosenkarka

Aktywność

1961–1999

Wydawnictwo

Polskie Nagrania „Muza”, Wifon, Decca Records, Miełodija

Powiązania

Piwnica pod Baranami

Współpracownicy
Zygmunt Konieczny, Andrzej Zarycki
Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Złota Oznaka Honorowa Towarzystwa Polonia Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Strona internetowa

Ewa Maria Demarczyk (ur. 16 stycznia 1941 w Krakowie, zm. 14 sierpnia 2020 tamże[1][2] albo w Wieliczce[3]) – polska piosenkarka, wykonująca utwory z nurtu poezji śpiewanej, w latach 1962–1972[4] była związana z kabaretem „Piwnica pod Baranami”.

Była uznawana za jedną z najbardziej utalentowanych i charyzmatycznych postaci polskiej sceny muzycznej[5]. Ceniona była za ekspresję, niebywałą osobowość estradową oraz wybitne zdolności interpretacyjne[6][5][7]. Wielokrotnie nagradzana za swoje wykonania. Występowała z powodzeniem na całym świecie, m.in. w Austrii, Niemczech, Francji, Szwecji, Wielkiej Brytanii, USA, Kubie, Brazylii, a gościły ją tak prestiżowe estrady jak Olympia czy Carnegie Hall.

Życiorys

Ewa Maria Demarczyk[8] urodziła się jako córka rzeźbiarza Leonarda Demarczyka (ur. 2 maja 1911 w Bytomiu[9], zm. 6 października 1961) i krawcowej Janiny z domu Bańdo (ur. 24 czerwca 1906, zm. 2 marca 1979)[10]. Miała jedną siostrę, Lucynę (ur. 1943)[11]. Pierwsza siostra Janiny Demarczyk, Stefania Bańdo-Stopkowa (1907−1986), absolwentka wydziału malarstwa krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (1934), prowadziła na Kazimierzu Zakłady Wydawnicze, publikujące katalogi mody i pisma kobiece[12]. Pracowała również jako projektantka porcelany w fabryce Ćmielów[13]. Druga siostra matki, Anna, wyszła za mąż za Józefa Kudyka, ich synem był trębacz i wokalista Jan Kudyk, założyciel i lider Jazz Band Ball Orchestra[14].

Demarczyk ukończyła krakowską Średnią Szkołę Muzyczną w klasie fortepianu[15]. Karierę rozpoczęła w 1961 roku w studenckim kabarecie Akademii Medycznej w Krakowie o nazwie „Cyrulik”, skąd rok później przeszła do kabaretu „Piwnica pod Baranami”. Tam nawiązała współpracę z kompozytorem Zygmuntem Koniecznym.

W 1963 roku wystąpiła na I Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu, gdzie wykonała piosenkę „Karuzela z madonnami” (sł. Miron Białoszewski), „Czarne anioły” (sł. Wiesław Dymny) i „Taki pejzaż” (sł. Andrzej Szmidt). Za swój występ otrzymała nagrodę festiwalu[16], wzbudzając entuzjazm krytyki i publiczności[17]. Tego samego roku wydany został jej pierwszy singel, zawierający trzy piosenki, którymi triumfowała na festiwalu opolskim. W 1964 roku na Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie zdobyła drugą nagrodę za „Grande Valse Brillante” (sł. Julian Tuwim). Występowała także za granicą, m.in. w paryskiej Olympii, dokąd zaprosił ją sam właściciel obiektu, Bruno Coquatrix[18], oraz w Genewie, z okazji XX-lecia istnienia ONZ.

Ewa Demarczyk (1966)

W 1966 roku ukończyła studia na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie[19]. Wtedy też nawiązała współpracę z kompozytorem Andrzejem Zaryckim. Rok później, nakładem Polskich Nagrań, ukazał się longplay zatytułowany Ewa Demarczyk śpiewa piosenki Zygmunta Koniecznego. Znalazły się na nim utwory skomponowane przez Koniecznego do tekstów takich poetów jak Miron Białoszewski, Bolesław Leśmian czy Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, w tym znane już „Karuzela z madonnami” oraz „Grande Valse Brillante”. Album okazał się ogromnym sukcesem, sprzedając się w nakładzie przekraczającym liczbę 100 000 sztuk. W drugiej połowie lat 60. udzieliła się wokalnie w dwóch filmach: psychologicznym obrazie Bariera Jerzego Skolimowskiego i produkcji Zbyszek Jana Laskowskiego, poświęconej tragicznie zmarłemu Zbigniewowi Cybulskiemu. W 1970 roku powstał film muzyczny pt. Ewa Demarczyk, nakręcony przez Laskowskiego, będący półgodzinną rejestracją recitalu artystki.

Po dziesięciu latach, w 1972 roku artystka zaprzestała występów w Piwnicy pod Baranami[20]. Jej druga płyta, wydana w 1974 roku w ZSRR przez wytwórnię Miełodija o tytule Ewa Demarczyk (sprzedana w nakładzie ponad 17 milionów egzemplarzy), zawierała m.in. słynny utwór "Skrzypek Hercowicz" oraz rosyjskojęzyczne wersje polskich utworów.[21] W 1979 roku na kolejnym festiwalu opolskim otrzymała nagrodę specjalną dziennikarzy. W grudniu tego samego roku dała serię recitali w Teatrze Żydowskim w Warszawie. Występy te zostały zarejestrowane i trzy lata później wydane przez firmę Wifon na koncertowym albumie Live.

Grób Ewy Demarczyk na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie

W roku 1986 rozpoczął działalność Państwowy Teatr Muzyki i Poezji – Teatr Ewy Demarczyk. Choć wystawiane w nim spektakle cieszyły się dużą popularnością, z przyczyn formalnych został w 2000 po 14 latach działalności zamknięty[22]. W latach 90. i na początku XXI wieku ukazywały się reedycje kompaktowe albumów piosenkarki.

Ostatni koncert Demarczyk dała 8 listopada 1999 w Teatrze Wielkim im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu; po 2000 całkowicie wycofała się z życia publicznego[23]. Od 2000 do czerwca 2001 działało stowarzyszenie o nazwie Teatr Ewy Demarczyk[24][25]. W 2010 roku otrzymała Złotego Fryderyka za całokształt twórczości[26].

Życie prywatne

Ewa Demarczyk była dwukrotnie zamężna[27][28]. Jej pierwszym mężem był skrzypek Jakub Szczepański (1938–2020), małżeństwo trwało kilka miesięcy. Po śmierci matki (1979), z którą była bardzo związana, wyszła ponownie za mąż. Drugi małżonek był pozłotnikiem, został skazany na karę pozbawienia wolności za popełnione kradzieże, m.in. na szkodę Ewy Demarczyk[29].

Zamieszkała w Wieliczce (na Krzyszkowicach) razem z Pawłem Rynkiewiczem, jej życiowym partnerem od 1981.

Chorowała na nadciśnienie tętnicze. Zmarła nagle we śnie 14 sierpnia 2020 w swoim mieszkaniu w Krakowie[30][2][31]. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 26 sierpnia 2020 i miały charakter świecki[32][33]. Urna z prochami artystki została pochowana w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie[32][33].

Dyskografia

Albumy studyjne

Nagrody i odznaczenia

Przypisy

  1. Nie żyje Ewa Demarczyk, „Czarny Anioł” polskiej piosenki. polsatnews.pl. [dostęp 2020-08-15]. (pol.).
  2. a b Ewa Demarczyk nie żyje. Była nazywana Czarnym Aniołem polskiej piosenki. muzyka.interia.pl. [dostęp 2020-08-15].
  3. REJESTR SPADKOWY PL: wynik wyszukiwania, rejestry-notarialne.pl [dostęp 2022-08-16].
  4. Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny. Lubomir Mackiewicz (red.), Anna Żołna (red.). Warszawa: Wydawnictwo „Interpress”, 1993, s. 124. ISBN 83-223-2644-0.
  5. a b Ewa Demarczyk – Biografia. muzyka.onet.pl. [dostęp 2011-03-04].
  6. Jerzy Armata, Małgorzata I. Niemczyńska: W niedzielę 70. urodziny Ewy Demarczyk. wyborcza.pl, 2011-01-15. [dostęp 2011-03-03]. (pol.).
  7. Anna Dziewit: Karuzela z Madonnami, czyli nic dwa razy się nie zdarza?. muzyka.onet.pl, 2010-10-19. [dostęp 2011-03-04]. (pol.).
  8. a b M.P. z 2017 r. poz. 471.
  9. Archiwum, Kuzynka Ewa Demarczyk, Nowa Trybuna Opolska, 16 czerwca 2013 [dostęp 2020-08-20] (pol.).
  10. Lokalizator grobów na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
  11. Ewa Demarczyk, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2020-08-20].
  12. Barbara Stopka: Stefania Bańdo-Stopkowa – Szkice w cieniu. 2005-04-21. [dostęp 2017-03-22].
  13. Stefania Bańdo-Stopkowa - sztuka.net, www.sztuka.net [dostęp 2021-02-01].
  14. Jazz Band Ball Orchestra [dostęp 2021-02-01] (pol.).
  15. Absolwenci 1959 /1960. zelenski.krakow.pl. [dostęp 2012-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-13)].
  16. 1963 – I KFPP. www.festiwalopole.com. [dostęp 2010-07-27].
  17. Jerzy Armata, Małgorzata I. Niemczyńska: W niedzielę 70. urodziny Ewy Demarczyk (strona 2). wyborcza.pl, 2011-01-15. [dostęp 2011-03-03]. (pol.).
  18. Paweł Piotrowicz: Nie widziałem jej blisko 40 lat. muzyka.onet.pl, 2011-01-13. [dostęp 2011-03-03]. (pol.).
  19. Ewa Demarczyk. www.filmpolski.pl. [dostęp 2011-03-03]. (pol.).
  20. Ewa Demarczyk – Życiorys. ewa-demarczyk.republika.pl. [dostęp 2011-03-04].
  21. Dyskografia, Oficjalna strona Ewy Demarczyk [dostęp 2011-09-27] [zarchiwizowane z adresu 2011-09-27].
  22. Ewa Demarczyk – wielka artystka, wielka zagadka. www.kobieta.pl, 2009-03-25. [dostęp 2011-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-25)]. (pol.).
  23. Katarzyna Kachel, Anna Górska: Gdzie odleciał Czarny Anioł?. Gazeta Krakowska, 2010-10-29. [dostęp 2014-05-15]. (pol.).
  24. Leszek Konarski: Nie ma panny, madonny…. Przegląd, 2011-01-23. [dostęp 2021-01-15]. (pol.).
  25. Jerzy Piekarczyk: Grande Valse Brillante. Ewa Demarczyk - sylwetka. Dziennik Teatralny, 2011-03-11. [dostęp 2021-01-15]. (pol.).
  26. Fryderyki 2010. culture.pl. [dostęp 2020-08-16].
  27. Rafał Kowal: Ewa Demarczyk nie miała szczęścia w miłości... Drugi mąż artystki okazał się złodziejem!. viva.pl, 2020-08-18. [dostęp 2020-08-26]. (pol.).
  28. Bartek Chaciński: Ewa Demarczyk (1941–2020). Gwiazda, która się wycofała. polityka.pl, 2020-08-15. [dostęp 2020-08-26]. (pol.).
  29. Angelika Kuźniak: Rozwiodła się, dopiero gdy odkryła, że jej broszkę nosi inna kobieta. wysokieobcasy.pl, 2020-08-26. [dostęp 2020-08-26]. (pol.).
  30. Nie żyje wybitna artystka Ewa Demarczyk. tvp.info. [dostęp 2020-08-15]. (pol.).
  31. Szwagier Ewy Demarczyk: Ewa odeszła we śnie. Zbieramy fundusze na piękny nagrobek. fakt.pl, 2021-08-14. [dostęp 2022-01-18].
  32. a b Monika Łącka: Ewa Demarczyk spoczęła w Alei Zasłużonych cmentarza Rakowickiego w Krakowie. Radio eM, 2020-08-26. [dostęp 2020-08-28].
  33. a b Kraków: Ewa Demarczyk pochowana w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Rakowickim. onet.pl, 26 sierpnia 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-27)].
  34. Spotkanie twórców i artystów polskiej estrady. „Nowiny”. 146, s. 2, 2 lipca 1979. 
  35. M.P. z 2000 r. nr 17, poz. 369.
  36. Medal Gloria Artis dla twórców i działaczy kultury. wiadomosci.wp.pl, 2005-10-05. [dostęp 2013-01-06].
  37. Lista laureatów medalu Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. mkidn.gov.pl. [dostęp 2021-08-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-31)].
  38. Złoty Kogut dla Ewy Demarczyk. polskienagrania.com.pl. [dostęp 2011-06-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-07)].
  39. Rozdanie Dorocznych Nagród Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego – 2012.

Bibliografia

  • Angelika Kuźniak, Ewelina Karpacz-Oboładze: Czarny Anioł. Opowieść o Ewie Demarczyk: Znak, Społeczny Instytut Wydawniczy Sp.z o.o.: 2015 : ISBN 978-83-240-2049-2.
  • Szkic o twórczości Ewy Demarczyk, [w:] Marek Różycki jr., Artystyczny Bazar Różyckiego, Oficyna Wydawnicza Rafał Brzeziński /rafalbrzezinski.info/, 2016 – rozmowy, szkice i felietony z- i o najwybitniejszych twórcach kultury i sztuki, s. 451, ISBN 978-83-65078-10-0.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Ewa Demarczyk Polish singer.jpg
Ewa Demarczyk, Polish actress and singer
POL Złota Oznaka Honorowa Towarzystwa Polonia BAR.png
Baretka Złotej Oznaki Honorowej Towarzystwa Polonia
Ewa demarczyk grob.jpg
Autor: Kanion, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grave of Ewa Demarczyk at the Cmentarz Rakowicki in Kraków.
Ewa Demarczyk Polish singer 1966.jpg
Ewa Demarczyk, Polish singer