Ewa Kula-Świeżewska

Ewa Kula-Świeźewska
Państwo działania Polska
profesor, doktor habilitowany nauk biologicznych
Specjalność: biochemia, biofizyka, biologia molekularna
Doktorat1990 – nauki przyrodnicze
Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, Pracownia Fosfolipidów
Habilitacja1997 – nauki biologiczne
IBB PAN
Profesura2002

Ewa Kula-Świeżewska – polska profesor i doktor habilitowany nauk biologicznych, profesor zwyczajny Instytutu Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk[1]. Pracownik naukowy i kierownik Zakładu Biochemii Lipidów IBB PAN[2][3]. Kieruje również Szkołą Biologii Molekularnej tego instytutu[4]. Koordynator projektów realizowanych przez Narodowe Centrum Nauki[5], członek Rad Naukowych Instytutu Chemii Organicznej PAN oraz Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. Mirosława Mossakowskiego PAN w kadencji 2019-2022[6][7].

Doktoryzowała się w dyscyplinie nauk przyrodniczych w 1990 roku w Pracowni Fosfolipidów IBB PAN pisząc pracę zatytułowaną Różnorodność poliprenoli roślinnych ocena możliwości ich zastosowania jako analogów dolicholi zwierzęcych[1][8], habilitację uzyskała w 1997 na podstawie rozprawy pt. Rola związków izoprenoidowych w komórkach roślinnych. Biosynteza, funkcje biologiczne i występowanie[1]. Tytuł profesora nauk biologicznych nadano jej w dniu 15 maja 2002 postanowieniem ówczesnego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Aleksandra Kwaśniewskiego[9][10][1].

Jest jednym z wykonawców pracy badawczej pt. Charakterystyka tkanek i komórek myszy Ercc1-/- jako modelu do badań nad wpływem stresu oksydacyjnego na procesy starzenia napisanej w ramach jednego z projektów NCN[1][11], a także rozprawy pt. Molekularne podstawy odpowiedzi roślin uprawnych i modelowych na stres[1]. Wraz z kilkoma innymi naukowcami opatentowała System nośników kwasów nukleinowych, sposób przygotowania systemu oraz ich zastosowanie[12], natomiast wspólnie z Tadeuszem Chojnackim opracowała i opatentowała Sposób wytwarzania znakowanych trytem ubichinonów i ich analogów strukturalnych[2]. Równocześnie wraz z nim i grupą innych uczonych zgłosiła patent na Trimetyloaminowe pochodne poli-cis i poli-trans liniowych oligomerów izoprenowych, sposób ich wytwarzania oraz ich zastosowanie[2].

Profesor wizytujący Uniwersytetu Sztokholmskiego[13]. Jednym z jej współpracowników jest szwedzki cytolog, Gustav Dallner[13].

Publikacje naukowe

Autorka lub współautorka następujących publikacji naukowych:

  • Dolichols of the fern Matteucia struthiopteris[14]
  • Stereoselectivity in the synthesis of polyprenylphosphoryl β-d-ribofuranoses[15]
  • The search for polyprenols in dendroflora of Vietnam[16]
  • Alloprenols: novel alpha-trans-polyprenols of Allophylus caudatus[17]
  • New cationic polyprenyl derivative proposed as a lipofecting agent[18]
  • Polyisoprenol Specificity in the Campylobacter jejuni N-Linked Glycosylation Pathway[19]
  • Quantification of dolichol in the human lens with different types of cataracts[20]
  • Influence of short-term sulfur starvation on photosynthesis-related compounds and processes in tobacco[1]
  • Complete 1H and 13C signal assignment of prenol-10 with 3D NMR spectroscopy[21]
  • Stereoselective syntheses of heptaprenylphosphoryl β-d-arabino-and β-d-ribo-furanoses[22]
  • SRD5A3 is required for converting polyprenol to dolichol and is mutated in a congenital glycosylation disorder[23]
  • Effects of myosin heavy chain (MHC) plasticity induced by HMGCoA-reductase inhibition on skeletal muscle functions[24]
  • Configuration of polyisoprenoids affects the permeability and thermotropic properties of phospholipid/polyisoprenoid model membranes[25]
  • Polyisoprenoids - Secondary metabolites or physiologically important superlipids?[26]
  • HMG CoA reductase inhibition by Simvastatin gets rat β-Myosin heavy chain disappeared: A statin paradox[27]
  • Application of supercritical CO2 for extraction of polyisoprenoid alcohols and their esters from plant tissues[28]
  • Sugar availability modulates polyisoprenoid and phytosterol profiles in Arabidopsis thaliana hairy root culture[29]
  • Effect of salt stress on prenol lipids in the leaves of Tilia ‘Euchlora'[30]
  • Analysis of Plant Polyisoprenoids[31]
  • Cationic derivative of polyprenol, a potential component of liposomal drug carriers, does not alter renal function in rats[32]
  • Effects of liposomes with polyisoprenoids, potential drug carriers, on the cardiovascular and excretory system in rats[33]
  • cis-Prenyltransferase atCPT6 produces a family of very short-chain polyisoprenoids in planta[34]
  • Isoprenoid generating systems in plants - A handy toolbox how to assess contribution of the mevalonate and methylerythritol phosphate pathways to the biosynthetic process[35]
  • Isoprenoid Alcohols are Susceptible to Oxidation with Singlet Oxygen and Hydroxyl Radicals[36]
  • Modeling of Dolichol Mass Spectra Isotopic Envelopes as a Tool to Monitor Isoprenoid Biosynthesis[37]

Nagrody i wyróżnienia

Uhonorowana m.in.:

  • Nagrodą Naukową Wydziału II Nauk Biologicznych i Rolniczych PAN za cykl prac na temat Mechanizmu biosyntezy i biologicznej roli poliizopropenoidów u eukariontów (2016)[3]
  • Nagrodą Prezesa Rady Ministrów za dorobek naukowy z zakresu biochemii, chemii bioorganicznej i badań molekularnych związków izoprenoidowych[38].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Prof. dr hab. Ewa Kula-Świeżewska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2020-01-10].
  2. ↑ a b c Zakład Biochemii Lipidów, www.ibb.waw.pl [dostęp 2020-01-10].
  3. ↑ a b Wręczono Nagrody Naukowe Wydziału II PAN 2016, instytucja.pan.pl [dostęp 2020-01-10].
  4. ↑ Szkoła Biologii Molekularnej IBB PAN, www.ibb.waw.pl [dostęp 2020-01-10].
  5. ↑ Ewa Kula-Świeżewska, projekty.ncn.gov.pl [dostęp 2020-01-10] (pol.).
  6. ↑ Rada Naukowa - Instytut Chemii Organicznej Polskiej Akademii Nauk, www.e-bip.org.pl [dostęp 2020-01-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-26].
  7. ↑ Rada Naukowa, imdik.bip.gov.pl [dostęp 2020-01-10].
  8. ↑ PRACE DOKTORSKIE /MAGISTERSKIE IBB PAN 1958-2016(ZESTAWIENIE), 1990, poz. 2731/1990/N.
  9. ↑ Wolters Kluwer, POSTANOWIENIE PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 15 maja 2002 r. o nadaniu tytułu naukowego profesora., OpenLEX [dostęp 2020-01-10] (pol.).
  10. ↑ Otrzymali tytuł profesora - Archiwum Rzeczpospolitej, archiwum.rp.pl [dostęp 2020-01-10].
  11. ↑ Wykaz projektów badawczych własnych wykonanych i rozliczonych pochodzących z konkursów przekazanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego do realizacji w Narodowym Centrum Nauki w grupie Nauk o Życiu., poz. 46.
  12. ↑ Opis patentowy PL 230096 B1.
  13. ↑ a b Gustav Dallner - Stockholm University, www.su.se [dostęp 2020-01-10].
  14. ↑ Magdalena Wojtas i inni, Dolichols of the fern Matteucia struthiopteris., „Acta Biochimica Polonica”, 52 (1), 2005, s. 255–259, ISSN 0001-527X [dostęp 2020-01-10] (ang.).
  15. ↑ Avraham Liav i inni, Stereoselectivity in the synthesis of polyprenylphosphoryl β-d-ribofuranoses, „Tetrahedron Letters”, 47 (49), 2006, s. 8781–8783, DOI: 10.1016/j.tetlet.2006.09.163, ISSN 0040-4039 [dostęp 2020-01-10].
  16. ↑ Andrzej Marczewski i inni, The search for polyprenols in dendroflora of Vietnam, „Acta Biochimica Polonica”, 54 (4), 2007, s. 727–732, ISSN 0001-527X [dostęp 2020-01-10] (ang.).
  17. ↑ Ewa Ciepichal i inni, Alloprenols: novel alpha-trans-polyprenols of Allophylus caudatus, „Chemistry and Physics of Lipids”, 147 (2), 2007, s. 103–112, DOI: 10.1016/j.chemphyslip.2007.04.002, ISSN 0009-3084, PMID: 17507003 [dostęp 2020-01-10].
  18. ↑ Zbigniew Madeja i inni, New cationic polyprenyl derivative proposed as a lipofecting agent, „Acta Biochimica Polonica”, 54 (4), 2007, s. 873–876, ISSN 0001-527X, PMID: 18066397 [dostęp 2020-01-10].
  19. ↑ Mark M. Chen i inni, Polyisoprenol Specificity in the Campylobacter jejuni N-Linked Glycosylation Pathway, „Biochemistry”, 46 (50), 2007, s. 14342–14348, DOI: 10.1021/bi701956x, ISSN 0006-2960, PMID: 18034500, PMCID: PMC2585822 [dostęp 2020-01-10].
  20. ↑ Devarshi Gajjar i inni, Quantification of dolichol in the human lens with different types of cataracts, „Molecular Vision”, 15, 2009, s. 1573–1579, ISSN 1090-0535, PMID: 19693292, PMCID: PMC2728568 [dostęp 2020-01-10].
  21. ↑ Maria Misiak i inni, Complete 1H and 13C signal assignment of prenol-10 with 3D NMR spectroscopy, „Magnetic Resonance in Chemistry”, 47 (10), 2009, s. 825–829, DOI: 10.1002/mrc.2473, ISSN 1097-458X [dostęp 2020-01-10] (ang.).
  22. ↑ Avraham Liav i inni, Stereoselective syntheses of heptaprenylphosphoryl β-d-arabino-and β-d-ribo-furanoses, „Tetrahedron Letters”, 50 (19), 2009, s. 2242–2244, DOI: 10.1016/j.tetlet.2009.02.188, ISSN 0040-4039 [dostęp 2020-01-10].
  23. ↑ Vincent Cantagrel i inni, SRD5A3 is required for converting polyprenol to dolichol and is mutated in a congenital glycosylation disorder, „Cell”, 142 (2), 2010, s. 203–217, DOI: 10.1016/j.cell.2010.06.001, ISSN 1097-4172, PMID: 20637498, PMCID: PMC2940322 [dostęp 2020-01-10].c?
  24. ↑ Laura Trapani i inni, Effects of myosin heavy chain (MHC) plasticity induced by HMGCoA-reductase inhibition on skeletal muscle functions, „FASEB journal: official publication of the Federation of American Societies for Experimental Biology”, 25 (11), 2011, s. 4037–4047, DOI: 10.1096/fj.11-184218, ISSN 1530-6860, PMID: 21798954 [dostęp 2020-01-10].
  25. ↑ Ewa Ciepichal i inni, Configuration of polyisoprenoids affects the permeability and thermotropic properties of phospholipid/polyisoprenoid model membranes, „Chemistry and Physics of Lipids”, 164 (4), 2011, s. 300–306, DOI: 10.1016/j.chemphyslip.2011.03.004, ISSN 1873-2941, PMID: 21440533 [dostęp 2020-01-10].
  26. ↑ Liliana Surmacz, Ewa Swiezewska, Polyisoprenoids - Secondary metabolites or physiologically important superlipids?, „Biochemical and Biophysical Research Communications”, 407 (4), 2011, s. 627–632, DOI: 10.1016/j.bbrc.2011.03.059, ISSN 1090-2104, PMID: 21419101 [dostęp 2020-01-10].
  27. ↑ Laura Trapani i inni, HMG CoA reductase inhibition by Simvastatin gets rat β-Myosin heavy chain disappeared: A statin paradox, „Open Journal of Molecular and Integrative Physiology”, 3 (1), 2013, s. 1–5, DOI: 10.4236/ojmip.2013.31001 [dostęp 2020-01-10] (ang.).
  28. ↑ Adam Jozwiak i inni, Application of supercritical CO2 for extraction of polyisoprenoid alcohols and their esters from plant tissues, „Journal of Lipid Research”, 54 (7), 2013, s. 2023–2028, DOI: 10.1194/jlr.D038794, ISSN 1539-7262, PMID: 23673976, PMCID: PMC3679403 [dostęp 2020-01-10].
  29. ↑ Adam Jozwiak i inni, Sugar availability modulates polyisoprenoid and phytosterol profiles in Arabidopsis thaliana hairy root culture, „Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids”, 1831 (2), 2013, s. 438–447, DOI: 10.1016/j.bbalip.2012.11.006, ISSN 1388-1981 [dostęp 2020-01-10].
  30. ↑ Aneta Baczewska i inni, Effect of salt stress on prenol lipids in the leaves of Tilia ‘Euchlora’, „Dendrobiology”, 72, 2014, s. 177–186, ISSN 1641-1307 [dostęp 2020-01-10] (ang.).
  31. ↑ Analysis of Plant Polyisoprenoids, experiments.springernature.com, DOI: 10.1007/978-1-4939-0606-2_9 [dostęp 2020-01-10] (ang.).
  32. ↑ Olga Gawrys i inni, Cationic derivative of polyprenol, a potential component of liposomal drug carriers, does not alter renal function in rats, „European Journal of Lipid Science and Technology”, 116 (5), 2014, s. 659–662, DOI: 10.1002/ejlt.201300489, ISSN 1438-9312 [dostęp 2020-01-10] (ang.).
  33. ↑ Olga Gawrys i inni, Effects of liposomes with polyisoprenoids, potential drug carriers, on the cardiovascular and excretory system in rats, „Pharmacological reports: PR”, 66 (2), 2014, s. 273–278, DOI: 10.1016/j.pharep.2013.09.009, ISSN 1734-1140, PMID: 24911081 [dostęp 2020-01-10].
  34. ↑ Liliana Surmacz i inni, cis-Prenyltransferase atCPT6 produces a family of very short-chain polyisoprenoids in planta, „Biochimica Et Biophysica Acta”, 1841 (2), 2014, s. 240–250, DOI: 10.1016/j.bbalip.2013.11.011, ISSN 0006-3002, PMID: 24291644 [dostęp 2020-01-10].
  35. ↑ Agata Lipko, Ewa Swiezewska, Isoprenoid generating systems in plants - A handy toolbox how to assess contribution of the mevalonate and methylerythritol phosphate pathways to the biosynthetic process, „Progress in Lipid Research”, 63, 2016, s. 70–92, DOI: 10.1016/j.plipres.2016.04.002, ISSN 1873-2194, PMID: 27133788 [dostęp 2020-01-10].
  36. ↑ Joanna Komaszylo Née Siedlecka i inni, Isoprenoid Alcohols are Susceptible to Oxidation with Singlet Oxygen and Hydroxyl Radicals, „Lipids”, 51 (2), 2016, s. 229–244, DOI: 10.1007/s11745-015-4104-y, ISSN 1558-9307, PMID: 26715533, PMCID: PMC4735226 [dostęp 2020-01-10].
  37. ↑ Adam Jozwiak i inni, Modeling of Dolichol Mass Spectra Isotopic Envelopes as a Tool to Monitor Isoprenoid Biosynthesis, „Plant Physiology”, 174 (2), 2017, s. 857–874, DOI: 10.1104/pp.17.00036, ISSN 0032-0889, PMID: 28385729 [dostęp 2020-01-10] (ang.).
  38. ↑ Naukowiec ZUT-u wśród laureatów Nagrody Prezesa Rady Ministrów - Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, www.zut.edu.pl [dostęp 2020-01-10].

Media użyte na tej stronie