Ewa Szelburg-Zarembina

Ewa Szelburg-Zarembina
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

10 kwietnia 1899
Bronowice

Data i miejsce śmierci

28 września 1986
Warszawa

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Order Sztandaru Pracy II klasy Złoty Krzyż Zasługi Medal Niepodległości Złoty Wawrzyn Akademicki Order Uśmiechu

Ewa Szelburg-Zarembina, właśc. Irena Ewa Szelburg[1] (ur. 10 kwietnia 1899 w Bronowicach, zm. 28 września 1986 w Warszawie) – polska powieściopisarka, poetka, dramaturg, eseistka, najbardziej znana z twórczości dla dzieci i młodzieży. Pierwszy Kanclerz Kapituły Orderu Uśmiechu, funkcję tę pełniła w latach 1968–1976[2].

Życiorys

Ewa Szelburg-Zarembina ok. 1925 r.
Z mężem Józefem Zarembą w latach 60.

Urodziła się jako córka Antoniego, ogrodnika dworskiego i Elżbiety z Kałużyńskich[3], która wykonywała zawód krawcowej. Wkrótce rodzina przeniosła się do Nałęczowa, gdzie Ewa Szelburg uczęszczała do szkoły. W 1916 r. ukończyła gimnazjum Władysława Kunickiego w Lublinie. W 1916 r. założyła III Żeńską Lubelską Drużynę Skautową[4][5] przy prywatnym gimnazjum Arciszowej w Lublinie. Była członkinią organizacji „Zet”[3]. W tym okresie podjęła również pracę jako nauczycielka. W latach 1918–1922 studiowała filologię polską i pedagogikę na UJ w Krakowie. W latach 1921–1928 pracowała jako nauczycielka w seminariach pedagogicznych. W okresie okupacji była działaczką podziemia oświatowego i redaktorką konspiracyjnego miesięcznika „W świetle dnia”.

Grób Ewy Szelburg-Zarembiny na cmentarzu w Nałęczowie

W roku 1949 była członkiem Zarządu Stołecznego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej[2]. W 1964 podpisała list pisarzy polskich, protestujących przeciwko Listowi 34, wyrażając protest przeciwko uprawianej na łamach prasy zachodniej oraz na falach dywersyjnej rozgłośni radiowej Wolnej Europy, zorganizowanej kampanii, oczerniającej Polskę Ludową[6].

20 kwietnia 1965 zwróciła się do społeczeństwa z apelem uczczenia pamięcią bohaterstwa i męczeństwa młodzieży i dzieci w dziejach Polski. Apel wywołał gromki odzew i ze składek społecznych powstał Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie.

Pochowana na Cmentarzu Parafialnym w Nałęczowie (sektor B1-9-3)[7].

Upamiętnienia

Jest patronką szkół podstawowych w Skidziniu, nr 312 w Warszawie, w Drzewcach, w Niezabitowie[8], a także publicznego przedszkola w Górze Puławskiej, przedszkola nr 118 w Poznaniu, Przedszkola Publicznego nr 9 w Radomiu, Szkoły Podstawowej w Płośnicy i od 2009 roku – Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Karczmiskach[9]. Jej imię nosi również Dom Dziecka w Lublinie[10]. W Kołobrzegu jedna z ulic nosi nazwę Szelburg-Zarembiny.

We wrześniu 1996, w 10 rocznicę śmierci pisarki, na placu przed Nałęczowskim Ośrodkiem Kultury umieszczono kamień z tablicą pamiątkową ufundowaną przez Towarzystwo Przyjaciół Nałęczowa[11].

Twórczość

Debiutowała w 1922 r. na łamach tygodnika „Moje Pisemko” jako autorka utworów dla dzieci. Dla dorosłego czytelnika wydała w 1924 r. Legendy żołnierskie i od tej pory pisała zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych.

Znana przede wszystkim jako autorka książek i wierszy dla dzieci, w swoich pracach często wracała do młodości spędzonej w Nałęczowie i Lublinie. Pisała[12]:

Wracając do Nałęczowa, choćby tylko w myślach, za każdym razem zastanawiać się muszę, czy wszyscy – godni pamięci nałęczowianie zostali uczczeni trwałym wyrazem pamięci, chociażby tylko zwyczajnie tablicami na murach domów, w których przebywali. Wprawdzie stary cmentarz cały jest – jak już pisałam – jakby jedną tablicą godną szacunku i głębszego jej poznania. Chciałabym bardzo, aby moja twórczość jako nałęczowianki i lublinianki, dziecka ziemi lubelskiej, ziemi, która była kolebką mowy polskiej, i która wydała tylu polskich twórców, mogła być nie tylko literaturą, ale świadectwem pracy społecznej, tak bardzo przenikającej całe moje życie.

Publikacje

  • 1922: A było to tak
  • 1922: Przedziwne przygody duszka Dzińdzinnika
  • 1924: Legendy żołnierskie
  • 1925: A…a…a… Kotki dwa
  • 1928: Wesołe historie
  • 1928: Za siedmioma górami
  • 1928: Najmilsi
  • 1929: Rzemieślniczek-Wędrowniczek
  • 1930: Jasełka
  • 1932: Ecce homo
  • 1935: Dzieci miasta
  • 1945: Dom wielki jak świat
  • 1946: Zuch: powieść dla dzieci
  • 1947: Niedziela
  • 1947: Ziarno gorczyczne
  • 1947: Chusta świętej Weroniki
  • 1947: Wesoła praca
  • 1947: Każdy Tomek ma swój domek
  • 1948: Młodość
  • 1948: Polne grusze
  • 1949: Rycerze Tatr
  • 1949: Jedzie traktor
  • 1950: Marcjanna Fornalska
  • 1951: Dom młodości
  • 1951: Spotkania
  • 1954: Przedziwna historia Don Kichota z Manczy i jego autora
  • 1954: O warszawskiej syrenie
  • 1954: Kije samobije i inne baśnie
  • 1954: Przygoda Misia
  • 1954: W cieniu kolumny
  • 1955: Krzyże z papieru
  • 1955: Na listeczku kalinowym
  • 1957: Tomek zuch
  • 1958: Chłopiec z perły urodzony
  • 1958: Dzieci z Wysp Koralowych
  • 1959: Królestwo bajki
  • 1961: Matka i syn
  • 1961: Samotność
  • 1961: Zakochany w miłości
  • 1962: Dziwne przygody Ignasia[13]
  • 1963: Marcowy deszcz
  • 1964: Imię jej Klara
  • 1966: Opowiem wam…
  • 1966: Pożegnanie ogrodu
  • 1966: Idzie niebo ciemną nocą
  • 1970: Pięknie być człowiekiem
  • 1971: Przez różową szybkę
  • 1971: I otwarły się drzwi… O bracie Eliaszu medytacje
  • 1974: Bardzo dziwne opowieści
  • 1975: Królestwo bajki
  • 1979: Lech, Czech i Rus
  • Cykl Rzeka kłamstwa:
    • 1935: Wędrówka Joanny
    • 1936: Ludzie z wosku
    • 1959: Miasteczko aniołów
    • 1963: Iskry na wiatr
    • 1968: Gaudeamus

Twórczość w piosenkach

  • 1998: Grzegorz Turnau, Księżyc w misce – tekst utworu Szedł czarodziej
  • 1979: Anna Jantar, Zamiast słuchać bajek – program TV przygotowany z okazji Międzynarodowego Roku Dziecka. Zdjęcia kręcono w wałbrzyskiej Palmiarni. Muzykę do piosenek napisał Antoni Kopff. Piosenki: Buciczkowa wróżka, Jak słonko szło spać, Złoty jeż, Zamiast słuchać bajek, Szklana góra. Ostatni program TV Anny Jantar

Ordery i odznaczenia

Nagrody

Zobacz też

Przypisy

  1. Anna Marchewka: Ślady nieobecności. Poszukiwanie Ireny Szelburg. Kraków: DodoEditor, 2014, s. 9. ISBN 978-83-62972-12-8.
  2. a b Ks. Dominik Zamiatała, Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, w: Encyklopedia Białych Plam, t. XVII, Radom 2006, s. 179.
  3. a b c Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 718.
  4. Chorągiew Lubelska ZHP.
  5. Hanna Musur-Bzdak. Harcerstwo z herstorią w tle. „Czuwaj”. 4, s. 25–28, kwiecień 2018. Warszawa. ISSN 0867-2024. 
  6. Dziennik Polski, rok XX, nr 111 (6303), 12 maja 1964 roku, s. 2.
  7. GROBONET 2.6 – wyszukiwarka osób pochowanych – Cmentarz Parafialny, naleczow.grobonet.com [dostęp 2020-06-08].
  8. Strony szkoły.
  9. Rada Powiatu w Opolu Lubelskim, Uchwała Nr XXVIII/200/09, 18 września 2009.
  10. Dom Dziecka Lublin, domdziecka.lublin.pl [dostęp 2018-05-25] (ang.).
  11. Praca zbiorowa, Uzdrowisko Nałęczów, Nałęczów 2007, wyd. II, s. 75, ISBN 83-909571-8-3.
  12. Ewa Szelburg-Zarembina, Gazeta Nałęczowska.
  13. Ewa Szelburg-Zarembina, Dziwne przygody Ignasia, Julita Karwowska-Wnuczak, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1962, OCLC 827723913 (pol.).
  14. M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie (...), kultury i sztuki”.
  15. M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „za zasługi na polu pracy zawodowej”.
  16. M.P. z 1931 r. nr 87, poz. 137 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  17. Odznaczenia Krzyżem i Medalem Niepodległości. „Słowo Polskie”. Nr 104, s. 8, 17 kwietnia 1931. 
  18. Rocznik Polskiej Akademii Literatury 1937–1938, Warszawa 1939, s. 174.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Order Sztandaru Pracy 1 klasy BAR.svg
Baretka: Order Sztandaru Pracy I klasy
POL Wawrzyn Akademicki BAR.svg
Baretka: Wawrzyn Akademicki.
Ewa Szelburg-Zarembina, portrait.jpg
Ewa Szelburg-Zarembina. Fotografia portretowa.
Ewa Szelburg-Zarembina i jej mąż Józef Zaremba w latach 60.jpg
Ewa Szelburg-Zarembina i jej mąż Józef Zaremba w latach 60.
Ewa Szelburg-Zarembina.jpg
Ewa Szelburg-Zarembina
Nałęczów - Cmentarz - Grób Ewy Szellburg - Zarembiny i Józefa Zaremby.jpg
Autor: M.Bucka, Licencja: CC BY-SA 4.0
Nałęczów - Cmentarz - Grób Ewy Szelburg - Zarembiny, powieściopisarki i poetki i Józefa Zaremby
POL Order Uśmiechu BAR.svg
Baretka: Order Uśmiechu.