Ewangelia Filipa
Ewangelia Filipa (tytuł oryg.: Peuaggelion pkata Philippos) – tekst gnostycki zaliczający się do apokryfów, znaleziony w Egipcie wśród wczesnochrześcijańskich tekstów odkrytych w Nag Hammadi w 1945 r. Rękopis jest datowany na około 350 n.e., ale oryginalny tekst jest o wiele starszy, możliwie z drugiego stulecia naszej ery[1].
Nie jest to narracja o życiu Jezusa, tak jak Ewangelie kanoniczne, ani też zbiór wypowiedzi Jezusa, jak Ewangelia Tomasza. Ewangelia Filipa składa się ze zdań o treści duchowej, wypowiedzi, przypowieści Jezusa i polemik duchowych. Są one zbiorem nauk wczesnochrześcijańskich, czymś w rodzaju katechizmu, przeznaczonego dla neofitów, przygotowujących się na przyjęcie do Kościoła. Tekst jest jednym z najstarszych z opisami "sakramentów", które były praktykowane we wspólnocie chrześcijańskiej w drugim stuleciu naszej ery[2]. W swojej treści wyraźnie nawiązuje do Ewangelii Tomasza. Do naszych czasów Ewangelia Filipa zachowała się w języku koptyjskim (Nag Hammadi Codex II), jako tłumaczenie wcześniejszego tekstu greckiego. Teologia Ewangelii Filipa jest podobna do szkoły Walentyna Egipcjanina, gnostyka ur. około 100 n.e.[3]
Źródło Ewangelii
Według Wesleya Isenberga[4] i Hansa-Martina Schenke[5] tekst najprawdopodobniej powstał we wspólnocie w Syrii, w drugim stuleciu naszej ery. Zawiera on wiele wątków teologicznych, które przewijają się w nauce Walentyna Egipcjana, (100-160 n.e., biskup i teolog). Według Epifanesa był on kandydatem na biskupa Rzymu, później założył własną szkołę w Aleksandrii. Autorem Ewangelii albo jej redaktorem mógł być uczeń Walentyna. Możliwe, iż tekst miał kilku autorów i był kilkakrotnie redagowany. Hugo Ludhaug[6] zaprzecza teorii „walentyńskiej” i uważa, iż tekst powstał później, w czwartym wieku w Egipcie, i przedstawia ortodoksyjne poglądy Cyryla z Aleksandrii. Z kolei Elaine Pagels[7] sugeruje, żeby uznać Ewangelię Filipa za niezależny dokument, niemający nic wspólnego z żadnym z wymienionych środowisk. Chociaż są w nim „gnostyckie” wpływy, jego teologia niewiele różni się od nauczania Klemensa Aleksandryjskiego i Orygenesa.
Zobacz też
- Gnostycyzm
- Ewangelia Tomasza
- Ewangelia Marii Magdaleny
Przypisy
- ↑ James Robinson, The Nag Hammed Library in English, 1977.
- ↑ Paul Kieniewicz, Ewangelia Filipa, 2020.
- ↑ Einar Thomassen, The Spiritual Seed - Church of the Valentinians, 2008.
- ↑ Wesley Isenberg, The Gospel of Philip, w Nag Hammadi Library, Ed. J. Robinson, 1977.
- ↑ Hans-Martin Schenke, New Testament Apocrypha, Vol 1, Ed Wilhelm Schneemelcher, 1991.
- ↑ Hugo Lundhaug, Begotten, not made to arise in this flesh: The Post-Nicene soteriology of the Gospel of Philip, Beyond the Gnostic Gospels: Studies Building on the Work of Elaine Pagels, edited by Eduard Iricinschi, 2013.
- ↑ Elaine Pagels, Ritual in the Gospel of Philip, Nag Hammadi Library after 50 years, ed.J. Turner, 1977.
Linki zewnętrzne
- Ewangelia Filipa z komentarzem
- Ewangelia Filipa Published in August 2007 by New Atlanteans ISBN 978-1-8975-1013-1 (pol.)
- Theology Website Gospel of Philip. theologywebsite.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-21)].: translation and complete introduction by Wesley W. Isenberg
- Ewangelia Filipa, Tekst i Komentarz opracował Paul Kieniewicz, 2020 ISBN 978-83-957377-3-2