Ewangeliarz Ostromira

Karta z Ewangeliarza Ostromira
Karta z Ewangeliarza Ostromira

Ewangeliarz Ostromira (ros. Остромирово евангелие) – jeden z najcenniejszych zabytków piśmiennictwa staroruskiego powstały w latach 1056–1057. Spisana w języku staro-cerkiewno-słowiańskim księga liturgiczna zawierająca fragmenty Ewangelii na wszystkie dni roku liturgicznego. Ewangeliarz Ostromira jest drugim najstarszym po Kodeksie Nowogrodzkim rękopisem ruskim i aż do odnalezienia w 2000 roku Kodeksu Nowogrodzkiego uchodził za najstarszy. Ewangeliarz Ostromira został po raz pierwszy opublikowany w 1846 roku w Petersburgu.

W roku 2011 został wpisany na listę UNESCO Pamięć Świata[1].

Historia

Ewangeliarz powstał na zamówienie posadnika nowogrodzkiego Ostromira, jednego z najbliższych ludzi księcia Izjasława, syna Jarosława Mądrego. Skryba, diakon Grigorij, na ostatniej stronie dzieła zaznaczył czas pracy nad ewangeliarzem: 21 października 1056 – 12 maja 1057. Ewangeliarz miał być darem Ostromira dla Soboru Sofijskiego w Nowogrodzie[2].

Następna wzmianka o Ewangeliarzu pojawia się dopiero w XVIII wieku – wtedy dzieło znajdowało się już w jednej z cerkwi moskiewskiego Kremla. W 1720 roku Piotr I kazał przesłać Ewangeliarz do Petersburga. Car Aleksander I przekazał zabytek Bibliotece Publicznej w Petersburgu, gdzie znajduje się on do dziś. W 1988 r. z okazji tysiąclecia chrztu Rusi światło dzienne ujrzało jego wydanie faksymilne.

Przedmiot badań

Od czasu znalezienia się w petersburskiej Bibliotece Publicznej, Ewangeliarz stał się przedmiotem wielu badań, m.in. paleograficznych i lingwistycznych. Jednymi z pierwszych jego badaczy byli m.in. N.P. Rumiancew, metropolita Eugeniusz (Bołchowitinow) oraz N.M. Karamzin. W 1843 r. powstało jedyne naukowe wydanie Ewangeliarza wraz z obszernym komentarzem gramatycznym, autorstwa A.Ch. Wostokowa. Ewangeliarz jest uważany za zabytek mający ogromne znaczenie dla językoznawstwa, a także historii sztuki i kultury Rusi połowy XI wieku.

Dzieło sztuki

Chociaż Ewangeliarz powstał w niecałe 70 lat po przyjęciu chrześcijaństwa na Rusi, jakość kaligrafii i oprawy artystycznej świadczy o szybkim rozwoju sztuki piśmienniczej na Starej Rusi. Zabytek napisany został na wysokiej jakości pergaminie, uroczystym, ozdobnym pismem zwanym ustawem. Znajdują się w nim m.in. trzy przedstawienia ewangelistów (Jana, Łukasza i Marka), bogato zdobione są też początkowe litery każdego z rozdziałów. Do ornamentacji użyto jaskrawych kolorów oraz czystego złota.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Ostromir Gospel (1056–1057). unesco.org. [dostęp 2013-11-17]. (ang.).
  2. ↑ Olga Popova: Russian Illuminated Manuscripts. London (or Braziller NY): Thames & Hudson, 1984, s. 5-9. ISBN 978-0-500-27310-4. OCLC 230832871.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Ostromir Gospel 2.jpg
First known russian manuscript Ostromir Gospel. It was created by deacon Gregory for his patron, Posadnik Ostromir of Novgorod, in 1056 or 1057. Shown List 271b.
Ostromir Gospel 1.jpg
First known ruthenian manuscript Ostromir Gospel. It was created by deacon Gregory for his patron, Posadnik Ostromir of Novgorod, in 1056 or 1057. Shown List 2.