Ewangeliarz lwowski
| ||
 Karta z Ewangeliarza z tablicami kanonów Euzebiusza | ||
| Data powstania | 1198–1199 | |
|---|---|---|
| Miejsce powstania | Księstwo Cylicji | |
| Zawartość | ewangelie, Kanony Euzebiusza | |
| Język | ormiański | |
| Rozmiary | 30×32 cm | |
| Liczba kart | 426 | |
| Miejsce przechowywania | Biblioteka Narodowa w Warszawie | |
Ewangeliarz lwowski, Ewangeliarz ze Skewry – pochodzący z XII wieku manuskrypt, zawierający przekład czterech Ewangelii na język ormiański.
Historia
Ewangeliarz powstał w Skewrze na terenie ormiańskiego księstwa Cylicji[1]. Zapisana na kolofonie data wskazuje na 647 rok ery ormiańskiej, tj. 1198 lub 1199 rok n.e.[2] Pisany ormiańską uncjałą kodeks składa się z 426 kart formatu 30×32, w większości wykonanych z wysokiej jakości pergaminu. Bogato zdobiony, stanowi cenny zabytek cylicyjskiej sztuki iluminatorskiej[3]. Tekst Ewangelii poprzedzony jest listem Euzebiusza do Karpiana oraz tablicami kanonów ewangelicznych[2].
Dzieje Ewangeliarza są trudne do odtworzenia. W XV wieku trafił on na terytorium Polski, zakupiony w 1422 roku od mnicha Symeona przez Ormianina Chutlubega (Chutlupeka). W 1592 roku manuskrypt otrzymał nową oprawę z fundacji Torosa Bernatenca, następnie trafił do skarbca katedry ormiańskiej we Lwowie, gdzie był przechowywany do II wojny światowej[4]. W 1945 roku wywieziony potajemnie z terenów zajętych przez Armię Czerwoną do Krakowa, został ukryty w opactwie benedyktyńskim w Tyńcu. W latach 80. przekazany prymasowi Józefowi Glempowi, który zdeponował go w zbiorach Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie[2]. Odkryty ponownie w 1993 roku przez prof. Güntera Prinzinga z Uniwersytetu Jana Gutenbega w Moguncji. Jego staraniem rękopis został zabrany do Moguncji, gdzie został poddany konserwacji i publicznie wystawiony, po czym powrócił do Polski[5]. Opis ewangeliarza został opublikowany w 1997 roku w pracy pod redakcją Güntera Prinzinga i Andrei Schmidt Das Lemberger Evangeliar (Wiesbaden 1997)[2].
W 2006 roku manuskrypt został przekazany w depozyt Bibliotece Narodowej w Warszawie[2]. Z inicjatywy prymasa Glempa wykonano również pięć egzemplarzy faksymile Ewangeliarza, które otrzymali m.in. papież Benedykt XVI i katolikos Karekin II Nersisjan[4].
Przypisy
- ↑ Pokaz bezcennego Ewangeliarza Lwowskiego. kosciol.pl, 2006-10-06. [dostęp 2013-12-11].
- ↑ a b c d e Ewangeliarz Lwowski. skarbnica.ormianie.pl. [dostęp 2013-12-11].
- ↑ „Ewangeliarz Lwowski” w Bibliotece Narodowej. iap.pl, 2006-09-09. [dostęp 2013-12-11].
- ↑ a b Dzieje ormiańskiego Ewangeliarza. dziennikpolski24.pl, 2009-09-03. [dostęp 2016-04-12].
- ↑ Uroczyste przekazanie w depozyt Narodowej Książnicy Ewangeliarza Lwowskiego z XII w.. ormianie.org.pl. [dostęp 2013-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].
Linki zewnętrzne
- Ewangeliarz ze Skewry w bibliotece Polona