Félix Houphouët-Boigny

Félix Houphouët-Boigny
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

18 października 1905
Jamusukro

Data i miejsce śmierci

7 grudnia 1993
Jamusukro

1. prezydent Wybrzeża Kości Słoniowej
Okres

od 3 listopada 1960
do 7 grudnia 1993

Pierwsza dama

Marie-Thérèse Houphouët-Boigny

Następca

Henri Konan Bédié

Odznaczenia
Order Zasługi Republiki Włoskiej I Klasy z Wielkim Łańcuchem (1951-2001)

Félix Houphouët-Boigny /feˈliks ufwɛbwaˈɲi zwany Papa Houphouët lub Le Vieux (ur. 18 października 1905 w Jamusukro, zm. 7 grudnia 1993 tamże) – iworyjski polityk, pierwszy prezydent Wybrzeża Kości Słoniowej od 3 listopada 1960 do swej śmierci. Szef państwa od 7 sierpnia do 3 listopada 1960[1][2][3].

Życiorys

Syn zamożnego wodza plemiennego Baoulé i plantatora[1][2]. W dzieciństwie uczęszczał do szkoły misyjnej i przyjął chrzest w obrządku katolickim[2]. Pracował jako wiejski lekarz, jednocześnie realizując karierę plantatora. Karierę polityczną rozpoczął jako współzałożyciel Afrykańskiego Syndykatu Rolniczego, utworzonego w 1944 roku przez niezadowolonych afrykańskich plantatorów. Celem syndykatu była obrona ich interesów przed europejskimi osadnikami. W pierwszych wyborach do parlamentu na terenie Wybrzeża Kości Słoniowej został wybrany do francuskiego Zgromadzenia Narodowego. W 1946 roku zyskał reelekcję. W tym samym roku założył Partię Demokratyczną Wybrzeża Kości Słoniowej (PDCI). Partia była członkiem federacji partii znanej jako Afrykańskie Zjednoczenie Demokratyczne, której to Houphouët-Boigny pozostawał przewodniczącym. Tworzony przez niego ruch był powiązany z Francuską Partią Komunistyczną[1].

Dawid Ben Gurion (pierwszy premier Izraela), Golda Meir (pierwsza z prawej) i iworyjski prezydent – zdjęcie z 16 lipca 1962

Pod koniec lat 40. administracja kolonialna była coraz bardziej nieprzechylna PDCI, zwłaszcza po tym gdy komuniści francuscy weszli w skład opozycji. W październiku 1950 roku Houphouët-Boigny postanowił zreorganizować ruch – zerwał z komunistami i nawiązał współpracę z administracją kolonialną. W okresie od 1956 do 1960 roku dzielił swój czas pomiędzy Francję (gdzie był członkiem Zgromadzenia Narodowego i ministrem) a Wybrzeżem Kości Słoniowej (był burmistrzem Abidżanu i liderem partii)[1].

W 1959 został premierem rządu Wybrzeża Kości Słoniowej i pierwszym prezydentem niepodłego kraju. W 1960 ponownie wybrany prezydentem. Reelekcję uzyskał w 1965, 1970, 1975, 1980, 1985[1] i 1990[3]. Przybrał orientację kapitalistyczną, a w polityce zagranicznej prowadził współpracę z krajami które przyjęły podobny kurs. Ściśle współpracował z Francją (przez co uchodził za promotora francuskiego neokolonializmu)[4][3]. Występował przeciwko lewicowym rewolucyjnym ruchom afrykańskim[5] i był krytykowany przez kontynentalnych przywódców za bliskie stosunki dyplomatyczne z RPA[6]. Wspólnie z Maurice’em Yameogo – prezydentem Górnej Wolty – planował połączenie obu państw, jednak projekt ten nigdy nie doczekał się realizacji. 25 maja 1963 brał udział w szczycie w Addis Abebie – stolicy Etiopii – powołującym Organizację Jedności Afrykańskiej (OJA)[4]

Na okres jego rządów przypadł boom gospodarczy, który zapewnił Wybrzeżu Kości Słoniowej solidne nadwyżki finansowe[7]. O ile gospodarka za jego rządów rozwijała się w szybkim tempie to pieniądze były szybko wydawane. W 1983 wybrał miasto Jamusukro na stolicę Wybrzeża Kości Słoniowej, zaczynając jego rozbudowę (Przyczyną przeniesienia stolicy do Jamusukro było to, że mieszkało tam rodzime plemię prezydenta). Kilka lat po śmierci Houphueta-Boigny’ego – w 1997 – iworyjski rząd ogłosił bankructwo kraju[8].

Do 1990 prowadził rządy autorytarne, jednopartyjne. Zrezygnował z nich w 1990 roku wprowadzając prodemokratyczne poprawki do konstytucji. Pierwsze wielopartyjne wybory również wygrał Houphouët-Boigny i PDCI[3]. Pomimo formalnej demokratyzacji dzierżył w swych rękach dyktatorską władzę do końca życia, prowadząc życie w znacznym przepychu[9]. Zmarł w 1993, a jego następcą jako prezydenta i przywódcy partii został Henri Konan Bédié[3]. Śmierć Houphouët-Boigny położyła kres porządkowi politycznemu na Wybrzeżu, zapoczątkowując ostrą rywalizację między grupami politycznymi w państwie[10].

Upamiętnienie

Jego imieniem nazwano Uniwersytet w Abidżanie, Stade Félix Houphouët-Boigny tamże oraz jedną z nagród UNESCO[11]. 18 października 2009 obchodzono religijne uroczystości w Jamusukro z okazji 104. rocznicy urodzin Houphoueta-Boiny’ego[12].

Nicolae Ceaușescu (dyktator Rumunii) i Houphouët-Boigny – zdjęcie z początków 1977

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Félix Houphouët-Boigny, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  2. ↑ a b c Félix Houphouët-Boigny. encyclopedia.com. (ang.).
  3. ↑ a b c d e Wybrzeże Kości Słoniowej. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-09-01].
  4. ↑ a b Ryszard Kapuściński, Gdyby cała Afryka... Jan Jakub Milewski, Bożena Dudko (red.), Warszawa: Agora SA, 2011, s. 74, ISBN 978-83-268-0526-4, OCLC 802771503.
  5. ↑ Ryszard Kapuściński, Gdyby cała Afryka... Jan Jakub Milewski, Bożena Dudko (red.), Warszawa: Agora SA, 2011, s. 73, ISBN 978-83-268-0526-4, OCLC 802771503.
  6. ↑ Hasło Wybrzeże Kości Słoniowej w: Wielka Encyklopedia Polonica, 2000.
  7. ↑ Arkady Radosław Fiedler, Wabiła nas Afryka Zachodnia, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1980, s. 69–70.
  8. ↑ Simon Sebag Montefiore, John Bew, Martyn Frampton, Potwory. Historia zbrodni i okrucieństwa, Jerzy Korpanty (tłum.), Warszawa: wyd. Świat Książki, 2010, s. 306, ISBN 978-83-247-1548-0, OCLC 750943322.
  9. ↑ Simon Sebag Montefiore, John Bew, Martyn Frampton, Potwory. Historia zbrodni i okrucieństwa, Jerzy Korpanty (tłum.), Warszawa: wyd. Świat Książki, 2010, s. 257, ISBN 978-83-247-1548-0, OCLC 750943322.
  10. ↑ Unic Warsaw. Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie.
  11. ↑ Plaza de Mayo Grandmothers received Félix Houphouët-Boigny Peace Prize at UNESCO Headquarters.
  12. ↑ Jean Paul Loukou, Wybrzeże Kości Słoniowej: Rocznica urodzin prezydenta Félixa Houphouëta-Boigny, tłum. M. Kupiec, Pallotyński Sekretariat ds. Misji i Ewangelizacji Wschodu.

Bibliografia

Rząd Maurice’a Bourgès-Maunoury’ego (1957)
W dniu powstania
Rząd Félixa Gaillarda (1957–1958)
W dniu powstania
Rząd Pierre’a Pflimlina (1958)
W dniu powstania
Późniejsi członkowie rządu
Trzeci rząd Charles’a de Gaulle’a (1958–1959)
W dniu powstania
Późniejsi członkowie rządu

De Gaulle-OWI.jpg

Premierzy Wybrzeża Kości Słoniowej
Kolonia[A]
Niepodległe państwo

Herb Wybrzeża Kości Słoniowej

  1. ↑ Autonomiczna republika Wspólnoty Francuskiej
  2. ↑ Premier w okresie kryzysu politycznego i dwuwładzy, bez uznania na arenie międzynarodowej
Prezydenci Wybrzeża Kości Słoniowej

Media użyte na tej stronie

Coat of Arms of Côte d'Ivoire.svg
Autor: Sodacan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Variant of the Coat of Arms of the Republic of Côte d'Ivoire or the Ivory Coast (ca. 2001-2011).
Ben-Gurion - Houphouet Boigny - Meir 1962.jpg
PRES. HOUPHOUET BOIGNY, IVORY COAST, WITH P.M. DAVID BEN GURION AND MIN. GOLDA MEIR AFTER GRANTING THEM IVORY COAST DECORATIONS, AT THE PM'S RESIDENCE, JERUSALEM.
Coat of Arms of the Ivory Coast.svg
Autor: Romero13, Licencja: CC BY-SA 4.0
Vert, an elephant's head couped argent. Crest: A demi-sun Or. Supporters: Two trees Or. Motto: République de Côte d'Ivoire
De Gaulle-OWI.jpg

WWII French General Charles De Gaulle

A WWII photo portrait of General Charles de Gaulle of the Free French Forces and first president of the Fifth Republic serving from 1959 to 1969.
Félix Houphouët-Boigny 1962-07-16.jpg
PRES. HOUPHOUET BOIGNY, IVORY COAST, WITH P.M. DAVID BEN GURION AND MIN. GOLDA MEIR AFTER GRANTING THEM IVORY COAST DECORATIONS, AT THE PM'S RESIDENCE, JERUSALEM.
41658X1X2.jpg
Autor: not credited, Licencja: Attribution
Vizita de prietenie a lui Nicolae ceauşescu în republica Coasta de Fildeş la invitaţia preşedintelui Felix Hauhouet-Boigny. Ceremonia semnării documentelor oficiale. (27 februarie – 2 martie 1977)