Führerhauptquartier

(c) I, Dennis Nilsson, CC BY 3.0

Lokalizacje kwater Hitlera

Führerhauptquartier (FHQ) – obiekt lub kompleks obiektów, którym określano w hitlerowskich Niemczech w czasie II wojny światowej miejsce, z którego oficjalnie sprawował władzę wódz (niem. Führer) – Adolf Hitler.

Od pierwszych dni wojny Hitler starał się być blisko frontu i żołnierzy. Nie chciał powtórzyć błędu niemieckiego naczelnego dowódcy z I wojny światowej, który wojskami niemieckimi we Francji dowodził z Luksemburga, co było jedną z przyczyn klęski Niemców koło Paryża^[1].

Geneza pojęcia

Samo pojęcie FHQ zostało stworzone 1 września 1939 na użytek zewnętrzny, ponieważ w gazetach, radio czy kronikach filmowych użycie tej nazwy miało wymiar uniwersalny i wskazywało na samą górę władzy bez względu na to, gdzie ona się znajdowała. Kryptonimów kwatery używano dopiero na odpowiednio wysokim poziomie utajnienia i też wstrzemięźliwie, dlatego też jadący do OKH Anna oficer raczej stwierdził, że jedzie do FHQ lub FHQ Wolfsschanze, niż podał dokładny typ i kryptonim kwatery.

Istniały także miejsca takie jak Kancelaria Rzeszy (niem. Reichskanzlei), rezydencja Berghof potocznie zwana "Górą" czy schron pod Kancelarią Rzeszy (niem. Führerbunker), które były faktycznymi FHQ, lecz nie miały kryptonimów.

Składniki kwatery

Integralnymi składnikami FHQ były także posiadające swoje kryptonimy i często odrębne lokalizacje kwatery:

• Dowództwa Sił Zbrojnych – OKW (niem. Oberkommando der Wehrmacht)
• Dowództwa Wojsk Lądowych – OKH (niem. Oberkommando des Heeres)
• Dowództwa Floty Powietrznej – OKL (niem. Oberkommando der Luftwaffe)
• Dowództwa Marynarki Wojennej – OKM (niem. Oberkommando der Marine)
• Marszałka Rzeszy (niem. Quartier der Reichsmarschalls)
• Szefa Kancelarii Rzeszy (niem. Quartier des Chefs der Reichskanzlei)
• Szefa SS i Gestapo (niem. Quartier des SS und Gestapo Chef)
• Ministra Spraw Zagranicznych (niem. Residenz des Aussenministers)
• Lotnisko w odległości do ok. 30 km.

Często OKW była lokowana wręcz na terenie FHQ lub w bezpośrednim sąsiedztwie, natomiast OKM nie opuszczała w ogóle terenu Rzeszy. Wynikało to ze znaczenia poszczególnych placówek według zasady: im ważniejsza, tym bliżej Hitlera.

Łącznie w czasie wojny Niemcy zbudowali ponad 150 stałych i ruchomych obiektów mogących być składnikami centrów dowodzenia i nadających się do wykorzystania jako elementy FHQ.

Struktura kwatery

Dowódcy kwatery

• Feldmarschall Erwin Rommel: 1 września 1939 – 15 lutego 1940
• Oberstleutnant Kurt Thomas: 16 lutego 1940 – 30 sierpnia 1942
• Oberstleutnant Gustav Streve: 31 sierpnia 1942 – 31 lipca 1944
• Oberstleutnant Otto Ernst Remer: 1 sierpnia 1944 – 15 stycznia 1945
  • Oberstleutnant Gerhard Pick 16 stycznia 1945– 28 lutego 1945 (? jako komendant dzielnicy rządowej)
  • Oberstleutnant Gustav Streve: 16 stycznia 1945 – 28 lutego 1945 (?)
• SS-Sturmbannführer Otto Günsche: 1 marca 1945 – 22 kwietnia 1945

Lista kwater

Lista zawiera wykaz rzeczywistych FHQ. Nie pokrywa się ona z wykazem wszystkich obiektów, które powstały jako FHQ, gdyż część z nich nigdy się nimi nie stała: z powodu zmiany planów strategicznych, z powodu osobistych przekonań führera (jak chociażby odrzucony z powodu zbyt dużego komfortu i luksusowego wyposażenia zamek Ziegenberg pod Bad Nauheim) lub też po wybudowaniu popadły w zapomnienie i po pewnym czasie były adaptowane do innych celów.

Zobacz też

• Riese

Przypisy

Bibliografia

• Franz WF.W. Seidler Franz WF.W., DieterD. Zeigert DieterD., Kwatery Główne Führera, AdamA. Grabowski (tłum.), Warszawa: wyd. Colori, 2001, ISBN 83-913459-6-3, OCLC 830302628 .
• IanI. Baxter IanI., Kwatery Wojenne Hitlera, GrzegorzG. Siwek (tłum.), Warszawa: Bellona, 2001, ISBN 83-11-09268-0, OCLC 830295066 .
• Teczka Hitlera; materiały wieloletniego śledztwa utajnionego przez Stalina, (ДЕЛО Но-1-Г-23), pod red. Henrik Eberle & Matthias Uhl, wyd. Świat Książki 2005, ISBN 83-247-0047-1
• Kwatery Wojenne Hitlera, opr. płk. A. Z. Siekański, wyd. Zysk i S-ka Wydawnictwo s.j., Poznań 2007, ISBN 978-83-7506-071-3