Fürstenwalde/Spree

Ten artykuł od 2017-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Fürstenwalde/Spree

Herb
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Brandenburgia
Data założenia	XIII wiek
Zarządzający	Matthias Rudolph↗
Powierzchnia	70,68 km²
Wysokość	43 m n.p.m.
Populacja (31 grudnia 2014) • liczba ludności • gęstość	31 236 442 os./km²
Nr kierunkowy	03361
Kod pocztowy	15517
Tablice rejestracyjne	LOS, BSK, EH, FW
Podział miasta	3 dzielnice
Położenie na mapie Brandenburgii Fürstenwalde/Spree
Położenie na mapie Niemiec Fürstenwalde/Spree
52°22′N 14°04′E/52,366667 14,066667
Strona internetowa
Portal Niemcy

Fürstenwalde/Spree (posłuchaj) (pol. hist. Przybór^[1]) – miasto we wschodnich Niemczech, w kraju związkowym Brandenburgia, w powiecie Oder-Spree, port nad Sprewą i kanałem Odra-Sprewa. Założone w XIII wieku, liczy ponad 30 tys. mieszkańców (2014). W latach 1385–1598 było stolicą biskupstwa lubuskiego.

Geografia

Fürstenwalde/Spree leży na terenie pradoliny berlińskiej, nad rzeką Sprewą, przy niemieckiej autostradzie A12, 40 km od granicy z Polską w Świecku i Słubicach.

Historia

Fürstenwalde na mapie Wielkopolski epoki piastowskiej (Księstwo wielkopolskie) z Kodeksu dyplomatycznego Wielkopolski

Średniowiecze – wpływy polskie, czeskie i brandenburskie

Obszar Przyboru został utracony wraz z ziemią lubuską przez rozbitą dzielnicowo Polskę w 1249 roku. Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z roku 1272, było lokowane w miejscu średniowiecznego grodu przez rzekę Sprewę. Dzięki strategicznej lokalizacji stało się szybko jednym z najbogatszych miast ówczesnej Marchii Brandenburskiej. Na mocy traktatu z roku 1373 miasto zostaje sprzedane przez Wittelsbachów cesarzowi Karolowi IV. W latach 1373–1415 znajdowało się we władaniu Królestwa Czech. W roku 1385 tu przeniósł siedzibę biskupstwa lubuskiego oraz kapituły katedralnej ostatni polski biskup lubuski Jan Kietlicz. W 1392 Jan Kietlicz został przeniesiony na diecezję miśnieńską i odtąd do 1424 roku tron biskupi był obsadzany duchownymi czeskimi, choć diecezja do 1424 wciąż podlegała metropolii gnieźnieńskiej. W roku 1446 miasto i katedra zostały spalone przez husytów.

Nowożytność i czasy napoleońskie

Fürstenwalde w XVII wieku

Wraz z postępami reformacji w 1557 katedra została przejęta przez luteran.

W latach 1613, 1625 i 1656 Fürstenwalde było również miastem uniwersyteckim, dzięki przeniesionego tutaj z pobliskiego Frankfurtu nad Odrą Uniwersytetu Viadrina. Od 1701 miasto stanowi część Królestwa Prus.

Przez szereg dziesięcioleci było również miastem garnizonowym dla wojsk cesarza Napoleona i ułanów cesarskich.

W granicach Niemiec

W 1871 miasto stało się częścią zjednoczonych Niemiec.

W okresie II wojny światowej w mieście znajdowała się fabryka amunicji zatrudniająca ponad 12 tys. robotników przymusowych i jeńców wojennych. Mieściła się tu również filia podobozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Na krótko przed końcem II wojny światowej Fürstenwalde/Spree zostało zamienione przez nazistów w twierdzę, co w konsekwencji ciężkich sowieckich bombardowań zrównało je z ziemią. W roku 1945 NKWD utworzyło w mieście obóz specjalny w którym przetrzymywano ponad 10 tys. więźniów, w większości młodych ludzi, z których większość szybko zmarła.

Po II wojnie światowej miasto wraz z położoną na zachód od Odry częścią ziemi lubuskiej znalazło się w radzieckiej strefie okupacyjnej Niemiec (wschodnia część po 696 latach powróciła w granice Polski), z której w 1949 utworzono NRD. W latach 1950–1960 miasto odbudowano, utworzone zostały nowe dzielnice mieszkaniowe. W 1990 miasto zostało częścią Republiki Federalnej Niemiec. Do roku 1994 w Fürstenwalde/Spree stacjonowały także oddziały Zachodniej Grupy Wojsk ZSRR (funkcjonowało tu składowisko czołgów z bazą paliw).

W wyniku reformy administracyjnej Fürstenwalde/Spree od 1993 należy do powiatu Oder-Spree. Jest największym miastem w regionie oraz ważnym centrum administracyjnym i gospodarczym. W mieście znajduje się stacja kolejowa Fürstenwalde (Spree).

Zabytki

• Katedra Mariacka (neogotycka) z XIV wieku
• Zamek biskupi
• Ratusz
• Pałac barokowy
• Kościół Dobrego Samarytanina (luterański) z 1925 roku

Demografia

Gospodarka

Fürstenwalde/Spree jest obecnie głównym centrum przemysłowym w regionie: przemysł oponiarski, ogrodnictwo, przemysł metalowy i budowlany są najważniejsze.

Do najbardziej znanych przedsiębiorstw znajdujących się w mieście należy niemiecka spółka oponiarska Pneumant. Są tu również zakłady metalowe i tworzyw sztucznych, odlewanie, zakłady produkujące farby, zakłady urządzeń sterowniczych i oprzyrządowań, producent zbiorników, oraz zakłady przemysłu energetycznego specjalizujące się w produkcji elastycznych, samoprzylepnych baterii słonecznych w firmie PVflex Solar.

Oświata

• Geschwister-Scholl-Gymnasium Fürstenwalde – gimnazjum powiatowe powstałe w 1991 r. Patronem szkoły jest rodzeństwo Schollów.

• Europaschule Oberstufenzentrum Palmnickenn – gimnazjum europejskie, jest największą placówką oświatową w powiecie. Placówka ogólnokształcąca oraz szkoła zawodowa. Głównym tematem pracy wychowawczej są relacje międzynarodowe oraz współpraca różnymi szkołami partnerskimi, między innymi ze Szwecji, Japonii, Francji, Holandii, Danii i Polski.
• Szkoła Katolicka „Bernhardinum” (Katholische Schule Bernhardinum) – katolicka szkoła wyznaniowa, instytucja oświatowa należąca do archidiecezji berlińskiej, placówka składa się ze szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum. Szkoła współpracuje ze szkołami w Polsce, Francji, Włoszech i Sri Lance.

Ludzie związani z Fürstenwalde/Spree

• Christian Mentzel (1622–1701), lekarz, botanik i sinolog
• Ernst Laas (1837–1885), pedagog i filozof
• Paul Henze (1880–1966), inżynier mechanik i konstruktor samochodów
• Ottomar Geschke (1882–1957), niemiecki polityk
• Wilhelm Burgdorf (1895–1945), generał piechoty
• Wolfgang Köpp (ur. 1933), pisarz
• Wolfgang Götze (ur. 1937), fizyk teoretyczny
• Hans-Joachim Jentsch (ur. 1937), polityk (CDU), Sędzia Sądu Najwyższego
• Hans-Michael Rehberg (ur. 1938), aktor i reżyser
• Pit Kroke (ur. 1940), artysta
• Ludolf von Wartenberg (ur. 1941), polityk (CDU)
• Heinz Geisler (ur. 1950), muzyk rockowy i kompozytor

Współpraca

Miejscowości partnerskie:

• Cestas (Francja)
• Choszczno (Polska)
• Reinheim (Hesja)
• Sanok (Polska)

Galeria

• 

  Katedra Mariacka

• 

  Zamek biskupi

• 

  Pałac

• 

  Ratusz

• 

  Zabytkowe kamienice w centrum miasta

• 

  Kościół Dobrego Samarytanina

• 

  Villa Lässig

• 

  Dworzec kolejowy

• 

  Notgeld z 1921
  awers

• 

  Notgeld z 1921
  rewers

Przypisy