F. Murray Abraham

F. Murray Abraham
Ilustracja
F. Murray Abraham (Seattle, 2008)
Imię i nazwisko

Fahrid Murray Abraham

Data i miejsce urodzenia

24 października 1939
Pittsburgh

Zawód

aktor

Współmałżonek

Kate Hannan
(od 1962)

Lata aktywności

od 1959

F. Murray Abraham, właściwie Fahrid Murray Abraham[1] (ur. 24 października 1939 w Pittsburghu) – amerykański aktor, prezenter telewizyjny, laureat nagrody Oscara w kategorii najlepszy aktor pierwszoplanowy, Złotego Globu dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym i nominowany do nagrody Brytyjskiej Akademii Sztuk Filmowych i Telewizyjnych za rolę Antonia Salieriego, rywala Mozarta w Amadeuszu (1984) w reż. Miloša Formana[2].

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w Pittsburghu[3] w Pensylwanii jako syn Josephine Abraham (z domu Stello), Amerykanki włoskiego pochodzenia[4], i Fahrida Abrahama, asyryjskiego chrześcijanina, który emigrował z Syrii w latach 20., mechanika samochodowego[5][6]. Jego rodzina była pochodzenia asyryjskiego i włoskiego[7][4]. Dorastał w El Paso, w stanie Teksas, gdzie w 1958 ukończył El Paso High School, uczęszczał do Texas Western College[8] i na University of Texas at El Paso (UTEP)[9]. W latach 1959–1961 studiował na Uniwersytecie Teksańskim w Austin[6]. Uczył się aktorstwa w Herbert Berghof Studio pod kierunkiem Uty Hagen[10] w Nowym Jorku. Był wykładowcą teatru w Brooklyn College[8].

Kariera

W 1966 zadebiutował na scenie w Los Angeles w sztuce Raya Bradbury’ego Cudowny krem lodowy opowiada (The Wonderful Ice Cream Suit)[11], a następnie wystąpił na off-Broadwayu w przedstawieniu Zaślepieni (The Fantasticks)[12] u boku Jerry’ego Orbacha i Nancy Allen. W 1968 trafił na Broadway i zagrał w dramacie sądowym Roberta Shawa Człowiek w szklanej kabinie (The Man in the Glass Booth)[13] z Donaldem Pleasence.

We wczesnych latach 70., gdy nadal występował na scenie, w tym w komedii broadwayowskiej 6 Rms Riv Vu 1972–1973, zaczął także pracować w filmie i telewizji. Karierę ekranową rozpoczął od udziału w komedii romantycznej Anthony’ego Harveya Błędny detektyw (They Might be Giants, 1971) z George’em C. Scottem i Joanne Woodward. Następnie zagrał niewielką rolę w telewizyjnym dramacie kryminalnym ABC Nightside (1973) w reż. Richarda Donnera jako Acky i w dramacie kryminalnym Sidneya Lumeta Serpico (1973) z tytułową kreacją Ala Pacino, z którym spotkał się ponownie na planie dramatu kryminalnego Briana De Palmy Człowiek z blizną (Scarface, 1983).

W latach 1975–1976 grał w broadwayowskiej farsie The Ritz i w 1976 w filmowej wersji tej sztuki. Wystąpił w off-broadwayowskiej produkcji Davida Mameta Seksualna perwersja w Chicago (Sexual Perversity in Chicago, 1976) oraz na nowojorskim festiwalu szekspirowskim w Krajobrazie ciała (Landscape of the Body, 1977) i Mistrza i Małgorzacie (1978)[14].

W 1978 pojawił się na szklanym ekranie jako gadający liść w serii reklam Fruit of the Loom[8], a także w dwóch odcinkach serialu CBS Kojak (1975, 1977), miniserialu NBC Marco Polo (1982) czy miniserialu CBS Marzący zachód (Dream West, 1986) jako prezydent Abraham Lincoln. W dramacie historycznym Alana J. Pakuli Wszyscy ludzie prezydenta (All the President’s Men, 1976) wystąpił jako sierżant Paul Leeper.

Jego największym sukcesem stała się rola włoskiego kompozytora Antonio Salieriego w dramacie muzycznym Miloša Formana Amadeusz (Amadeus, 1984), za którą został uhonorowany licznymi nagrodami m.in.: Oscarem, Złotym Globem czy nominacją do nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej (BAFTA). Wcielił się w gangstera Ala Capone w dwóch filmach: Dillinger i Capone (Dillinger and Capone, 1995) z Martinem Sheenem i Baby Face Nelson (1996) z C. Thomasem Howellem. W 42. odcinkach serialu Homeland (2012-2017) zagrał drugoplanową rolę Dara Adala, specjalisty CIA[15].

Życie prywatne

7 kwietnia 1962 poślubił Kate Hannan. Mają dwójkę dzieci: syna Micka i córkę Jamili.

Filmografia

  • 1971: Błędny detektyw (They Might Be Giants) jako Clyde
  • 1973: Serpico jako detektyw Parner
  • 1974–1975: How to Survive a Marriage jako Joshua Browne
  • 1975: Promienni chłopcy (The Sunshine Boys) jako mechanik
  • 1975: Kojak jako Solly Nurse
  • 1976: The Ritz jako Chris
  • 1976: Wszyscy ludzie prezydenta (All the President’s Men) jako sierżant Paul Leeper
  • 1977: Sex and the Married Woman jako Duke Skaggs
  • 1977: Kojak jako Eddie Gordon
  • 1978: The Big Fix jako Eppis
  • 1978: Szaleniec (Madman)
  • 1982: Marco Polo jako Jacopo
  • 1983: Człowiek z blizną (Scarface) jako Omar Suarez
  • 1984: Amadeusz (Amadeus) jako Antonio Salieri
  • 1986: Imię róży (Der Name der Rose) jako Bernard Gui
  • 1987: La Rosa dei nomi jako on sam
  • 1988: Narzeczeni (I Promessi sposi) jako L’Innominato
  • 1989: Droga do gwiazd (Beyond the Stars) jako dr Harry Bertram
  • 1989: Niewinny człowiek (An Innocent Man) jako Virgil Cane
  • 1989: Russicum – I giorni del diavolo jako ojciec Carafa
  • 1989: Oko wdowy (Eye of the Widow) jako Kharoun
  • 1990: Kompania karna (Cadence) jako John Practice
  • 1990: La Batalla de los Tres Reyes jako Osrain
  • 1990: Fajerwerki próżności (The Bonfire of the Vanities) jako D.A. Abe Weiss (niewymieniony w czołówce)
  • 1991: Pierwszy krąg (The First Circle) jako Stalin
  • 1991: Gangsterzy (Mobsters) jako Arnold Rothstein
  • 1991: Fatalne pchnięcie (By the Sword) jako Max Suba
  • 1991: Sezon gigantów (A Season of Giants) jako papież Julius II
  • 1991: Money (I) jako Will Scarlet
  • 1993: Strzelając śmiechem (Loaded Weapon 1) jako dr Harold Leacher
  • 1993: Bohater ostatniej akcji (Last Action Hero) jako John Practice
  • 1993: Podróż do wnętrza ziemi (Journey to the Center of the Earth) jako profesor Harlech
  • 1994: Nostradamus jako Scalinger
  • 1994: Dżamila (Jamila) jako starszy Seit
  • 1994: Gra o przeżycie (Surviving the Game) jako Wolfe Sr.
  • 1994: L'Affaire jako Lucien Haslans
  • 1995: Jej wysokość Afrodyta (Mighty Aphrodite) jako Greek Chorus Leader
  • 1995: Dillinger and Capone jako Al Capone
  • 1995: Baby Face Nelson jako Al Capone
  • 1996: Dzieci rewolucji (Children of the Revolution) jako Józef Stalin
  • 1996: Sposób na Szekspira (Looking for Richard) jako on sam
  • 1996: Szlak trupów (Dead Man’s Walk) jako pułkownik Caleb Cobb
  • 1997: Mutant (Mimic) jako dr Gates
  • 1997: Erupcja (Eruption) jako prezydent Mendoza
  • 1997: Una Vacanza all'inferno jako Belisario
  • 1997: Kolor prawa (Color of Justice) jako Jim Sullivan
  • 1998: Star Trek: Rebelia (Star Trek: Insurrection) jako Ru’afo
  • 1999: Estera (Esther) jako Mordecai
  • 1999: Muppety z kosmosu (Muppets From Space) jako Noah
  • 1999: The All New Adventures of Laurel & Hardy: For Love or Mummy jako profesor Covington
  • 1999: Excellent Cadavers jako Tommaso Buscetta
  • 1999: Arka Noego (Noah’s Ark) jako Lot
  • 2000: Szukając siebie (Finding Forrester) jako profesor Robert Crawford
  • 2000: The Darkling jako Rubin
  • 2001: Trzynaście duchów (Thir13en Ghosts) jako Cyrus
  • 2001: Cavalieri che fecero l'impresa, I jako Delfinello da Coverzano
  • 2002: Joshua jako ojciec Tardone
  • 2002: The Hire: Ticker jako Guru z lotniska
  • 2003: Five Moons Square
  • 2003: Papà Rua Alguem 5555 jako Paul Minsky
  • 2004: Dead Lawyers jako Whitelaw
  • 2004: Peperoni ripieni e pesci in faccia
  • 2004: Most przeznaczenia (The Bridge of San Luis Rey) jako Virrey de Perú
  • 2005: Mount of Olives jako dziadek Wahid
  • 2005: Repetition jako on sam
  • 2006: Cichy Don (...and Quiet Flows the Don) jako Pantaley
  • 2007: Krwiożercza małpa jako profesor Hamilton
  • 2011: Goltzius and the Pelican Company
  • 2012: Bitwa pod Wiedniem jako Marco D’Aviano
  • Homeland jako Dar Adal (serial, 42 odcinki)
  • 2013: Co jest grane, Davis? jako Bud Grossman
  • 2014: Grand Budapest Hotel jako pan Moustafa
  • 2014 A Little Game jako Norman Wallach

Przypisy

  1. ↑ F. Murray Abraham – Sztárlexikon. Starity.hu. [dostęp 2019-11-27]. (węg.).
  2. ↑ F. Murray Abraham Awards. AllMovie. [dostęp 2022-01-27]. (ang.).
  3. ↑ Personalidade: F. Murray Abraham (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2019-11-27]. (port.).
  4. ↑ a b F. Murray Abraham – What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2019-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-11-27)]. (ang.).
  5. ↑ F. Murray Abraham – Actor. CineMagia.ro. [dostęp 2019-11-27]. (rum.).
  6. ↑ a b F. Murray Abraham Biography (1939-). Film Reference. [dostęp 2019-11-27]. (ang.).
  7. ↑ F. Murray Abraham. Listal. [dostęp 2019-11-27]. (ang.).
  8. ↑ a b c F. Murray Abraham – Actor. „TV Guide”. [dostęp 2019-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-11-27)]. (ang.).
  9. ↑ F. Murray Abraham Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2019-11-27]. (ang.).
  10. ↑ Hal Erickson: F. Murray Abraham Biography. AllMovie. [dostęp 2022-01-27]. (ang.).
  11. ↑ F. Murray Abraham. MYmovies. [dostęp 2019-11-27]. (wł.).
  12. ↑ F. Murray Abraham. Internet Off-Broadway Database. [dostęp 2022-02-11]. (ang.).
  13. ↑ F. Murray Abraham. Internet Broadway Database. [dostęp 2022-02-11]. (ang.).
  14. ↑ F. Murray Abraham, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2019-11-27] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  15. ↑ Michael O’Connell (2012-09-09): The Emmy-nominated series, returning to Showtime Sept. 30, will see the Oscar winner appear later in its sophomore run.. „The Hollywood Reporter”. [dostęp 2019-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-11)]. (ang.).

Bibliografia

  • Jan Słodowski, Andrzej Roman: Gwiazdy światowego kina. Leksykon. Warszawa: Editions Spotkania, 1992. ISBN 83-85195-83-1.

Linki zewnętrzne

Nagroda Akademii Filmowej dla najlepszego aktora pierwszoplanowego
1920–1939
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039
Złoty Glob dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Golden Globe icon.svg

Nagroda Stowarzyszenia Krytyków Filmowych Los Angeles dla najlepszego aktora

Media użyte na tej stronie

Golden Globe icon.svg
Autor: User:Bryan Derksen, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Stylized silhouette of the Golden Globe award, for use as an icon.
F.Murray.Abraham.jpg
Autor: TriviaKing, Original uploader was TriviaKing at en.wikipedia, Licencja: CC-BY-SA-3.0
F.Murray.Abraham at Seattle International Film Festival 2008.