Fałków
| Artykuł | 51°08′05″N 20°06′08″E |
|---|---|
| - błąd | 39 m |
| WD | 51°7'59.9"N, 20°6'0.0"E, 51°7'N, 20°3'E |
| - błąd | 14 m |
| Odległość | 231 m |
| wieś | |
 Kościół pw. św. Trójcy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) | 1038[1] |
| Strefa numeracyjna | 44 |
| Kod pocztowy | 26-260[2] |
| Tablice rejestracyjne | TKN |
| SIMC | 0539041[3] |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
 51°08′05″N 20°06′08″E/51,134722 20,102222 | |
| Strona internetowa | |
Fałków – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie koneckim, w gminie Fałków[4][3].
Fałków uzyskał lokację miejską w 1340, zdegradowany w 1869[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego.
Miejscowość jest siedzibą gminy Fałków, a także rzymskokatolickiej parafii Świętej Trójcy[6].
W miejscowości działa klub piłki nożnej, GLKS Fałków.
W 2011 wieś liczyła 1059 mieszkańców[7]
Części wsi
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1017327 | Glinianki | część wsi |
| 1017385 | Podzamcze | część wsi |
| 1017474 | Zięciów | część wsi |
Historia
Fałków od końca XIII w. należał do rodu Odrowążów, którzy przybrali nazwisko Fałkowscy (późniejsi przedstawiciele rodu nosili nazwisko Falkowski). W 1418 wymieniono zamek (castrum) w Fałkowie przy okazji działu dóbr.
W 1340 król Kazimierz Wielki wydał Jakubowi i Piotrowi Falkowskim przywilej przekształcenia wsi w miasto na prawie magdeburskim.
Od początku XV w. miasto należało do Giżyckich. Od XVII w. Fałków należał do Lasockich, Stadnickich i Jakubowskich. W 1557 miasto miało 5 rzemieślników, szynkarza i gorzelnika. W 1662 Fałków zamieszkiwany był przez 140 osób w 20 domach.
W XIX w. znajdował się tu wielki piec, walcownia żelaza oraz pudlingarnia. Funkcjonowały także kopalnie rudy: Juliusz i Wierzchowiska. Jak wiele innych miast w zaborze rosyjskim Fałków utracił prawa miejskie w 1869.
W czasie I wojny światowej Fałków uległ znacznym zniszczeniom. Zburzone zostało miasteczko wraz z kościołem pochodzącym z pocz. XV w. i szkołą podstawową. Do Fałkowa w 1916 karnie za działalność patriotyczną został zesłany ks. dr Władysław Chrzanowski, który był proboszczem fałkowskim w latach 1916–1919. Podczas swej posługi wybudował kaplicę, która pełniła funkcję kościoła do czasu wybudowania nowego; odremontował szkołę, która rozpoczęła działalność jeszcze przed odzyskaniem niepodległości, oraz zorganizował pierwszą straż pożarną i został jej prezesem. W styczniu 1919 został wybrany do sejmu konstytucyjnego (1919–1921), zabiegał w nim między innymi o pomoc dla zniszczonych podczas wojny miejscowości w powiecie koneckim.
Zabytki
- Kościół pw. św. Trójcy, zbudowany w latach 1929–1935 wg projektu architekta Oskara Sosnowskiego, stoi w najwyższym miejscu Fałkowa. Ołtarzem zwrócony jest ku wschodowi. Składa się z zasklepionego prezbiterium i niesklepionej nawy oraz dwóch naw bocznych zasklepionych. Kościół jest zbudowany na planie owalu. W prezbiterium i nawie jest sześć okien, a w bocznych nawach po trzy okna. Kościół ma dwie wieże pełniące funkcję dzwonnicy.
- Kościół wraz z przykościelnym cmentarzem został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.; A.911/1-2 z 14.06.2013)[8].
- Ruiny zamku lub dworu z początku XVII w., stojące na wzniesieniu, otoczone fosą wypełnioną wodą. Zachowane mury pierwszego piętra z oknami i bramą wjazdową oraz piwnice. Do zamku prowadził drewniany most zwodzony. Ze względu na niewielkie rozmiary historycy sztuki uznają kamienno-ceglany budynek nie za zamek, lecz dwór obronny. Zamek uległ zniszczeniu w XVII wieku, głównie pod naporem Szwedów.
- W skład zabytkowego zespołu (nr rej.: A.479/1-4 z 16.09.1972 i z 15.02.1995) wchodzą: ruina dworu obronnego, oficyna, gorzelnia oraz park z aleją dojazdową[8].
- W dawnej organistówce były dyrektor szkoły Euzebiusz Barański zorganizował muzeum (skansen) fałkowskie z licznymi eksponatami wyposażenia domowego i gospodarstwa.
Galeria
Ruiny zamku
Wnętrze kościoła
Rzeźba za bramą do kościoła
Baba z maselnicą – drewniana rzeźba ludowa na placu przy OSP
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 7 [dostęp 2022-03-26]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 246 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 30-31.
- ↑ Opis parafii w Fałkowie na stronie diecezji
- ↑ Ludność w miejscowościach statystycznych według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [w:] Narodowy Spis Powszechny 2011 [on-line]. Główny urząd statystyczny. [dostęp 2015-09-04].
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 33 [dostęp 2015-11-17].
Bibliografia
- Euzebiusz Barański: Fałków czasy i ludzie. Końskie: 2008. ISBN 978-83-924278-2-7.
- Michał Pawlikowski: Syn Ziemi Radomszczańskiej. Życie i działalność posła na sejm II Rzeczypospolitej ks. dr. Władysława Chrzanowskiego 1886-1933. Strzałków: Dorling Kindersley, 2011. ISBN 978-83-933262-0-4.
Linki zewnętrzne
- Fałków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 372.
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonie | |
| Osady leśne | |
| Integralne części wsi |
|
| Nieofic. cz. wsi |
Media użyte na tej stronie
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świętokrzyskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 51.4 N
- S: 50.1N
- W: 19.6 E
- E: 22 E
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Wnętrze kościoła w Fałkowie
Kamienna rzeźba przy kościele w Fałkowie
Baba z maselnicą - ludowa drewniana rzeźba na placu miedzy kościołem a OSP w Fałkowie
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WarX (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5
Author