Fabryka Maszyn Żniwnych

FMŻ S.A.

Fabryka Maszyn Żniwnych im. Marcelego Nowotki i jej produkty w latach 70.
Państwo	Polska
Siedziba	Płock
Adres	ul. Otolińska
Data założenia	1870
Forma prawna	spółka akcyjna
Nr KRS	0000195644
Położenie na mapie Płocka FMŻ S.A.
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de FMŻ S.A.
Położenie na mapie województwa mazowieckiego FMŻ S.A.
52°33′07″N 19°43′13″E/52,551944 19,720278

Fabryka Maszyn Żniwnych im. Marcelego Nowotki „Agromet” w Płocku (FMŻ) – jedyny polski producent kombajnów zbożowych serii Vistula i Bizon oraz innych maszyn żniwnych. Powstała po połączeniu warsztatów naprawczych i fabryk narzędzi rolniczych.

Początki sięgają roku 1870, kiedy to Mojżesz Szyja Sarna założył fabrykę maszyn i urządzeń rolniczych, zlokalizowaną pomiędzy ulicami: Sienkiewicza, Bielską i Królewiecką. Produkowała m.in. pługi i sieczkarnie, a także zajmowała się też remontami maszyn w tartakach, browarach, gorzelniach i innych.

Podczas II wojny światowej zakłady te zostały przejęte przez Niemców i połączone w lutym 1940 w jeden warsztat, który nazywał się Landmaschinen Fabrik Plock Maschinen-Industrie. Od tego czasu produkowano wyposażenie na potrzeby Wehrmachtu.

6 lutego 1945 decyzją Pełnomocnika Resortu Gospodarki Narodowej i Finansów utworzono Płockie Zakłady Maszynowe w Płocku. W czerwcu 1945 wystartowała w zakładach produkcja maszyn rolniczych (wialni, młocarni, kieratów, sieczkarni, śrutowników). Przyłączono do nich również przedsiębiorstwo Autohof zajmujące się naprawą samochodów. Minister Przemysłu i Handlu w dniu 15 września 1948 zakłady te przemianował na Fabrykę Maszyn Żniwnych. W 1953 nadano fabryce imię Marcelego Nowotki i zaczęto budowę nowych hal produkcyjnych przy ul. Otolińskiej 25. Następna reorganizacja miała miejsce w 1974, wtedy ten zakład został połączony z Państwowym Ośrodkiem Maszynowym w Żurominie – przedsiębiorstwo nazywało się Fabryka Maszyn Żniwnych im. Marcelego Nowotki „Agromet” w Płocku, a nadzór nad nim miał Minister Przemysłu Maszynowego.

W fabryce rozpoczęto produkować serie kombajnów o nazwie Bizon. Nazywały się tak, ponieważ wyglądem bardzo przypominają bizona – dużego, parzystokopytnego ssaka z rodziny wołowatych. Filia w Żurominie miała własną strukturę organizacyjną do 1991, wtedy nastąpiło rozdzielenie zakładów i na jej bazie utworzono Zakłady Metalowe „Wkra”^[1]. W połowie lat 50. XX wieku FMŻ już była krajowym monopolistą w produkcji kombajnów zbożowych, pod koniec lat 80. XX wieku posiadała monopolistyczną sieć handlową Przedsiębiorstwo Handlu Sprzętem Rolniczym „Agroma” na tzw. zamówienia rządowe. Przy fabryce działała przyzakładowa szkoła zawodowa – od 1961 r. jako Zasadnicza Szkoła Zawodowa oraz od 1969 Zakład Doświadczalny przekształcony pod koniec 1971 w Ośrodek Badawczo-Rozwojowy (istniał do 16 lutego 1982).

Zmiany społeczno-gospodarcze na przełomie lat 1989/1990 załamały sprzedaż kombajnów „Bizon”. Znacznie spadła liczba produkowanych w Płocku kombajnów (1989 – 5847 szt., 1993 – 195 szt.), między innymi główny odbiorca – państwowe gospodarstwa rolne zostały zlikwidowane, rolnicy indywidualni kupowali głównie maszyny używane. Fabryka Maszyn Żniwnych nie przetrwała zmian ustrojowych. Od 1990 podjęto działania restrukturyzacyjne, sprowadzające się do utworzenia 1 grudnia 1992 z rentownej części zakładu spółki prawa handlowego „Bizon”. 22 kwietnia 1993 FMŻ poddano programowi naprawczemu, ustanawiając nad nią zarząd komisaryczny. W wyniku reorganizacji na bazie wydziałów produkcyjnych powołano spółkę Maszyny Żniwne. 5 stycznia 1996 roku właścicielami spółki Bizon stały się Bank Handlowy (85 proc. udziałów) oraz Sipma (15 proc. udziałów)^[2]. 1 lipca 1996 z powodu zadłużenia postawiono ją w stan likwidacji. W okresie tym działała pod nazwą Fabryka Maszyn Żniwnych w Płocku w likwidacji.

10 czerwca 1998 Sąd Wojewódzki w Płocku ogłosił upadłość przedsiębiorstwa. Proces upadłościowy zakładu FMŻ zakończył się w styczniu 2001 i został poprzedzony likwidacją w lipcu 2000 spółki „Maszyny Żniwne”.

W 1998 roku firma New Holland, należąca do koncernu Fiata, kupiła ponad 90 proc. udziałów w płockiej spółce Bizon od Handlowy-Inwestycje należąca do Banku Handlowego^[3]. Nowo utworzona spółka została nazwana New Holland BIZON. W 2002 r. zmieniono nazwę firmy na CNH Polska Sp. z o.o. Od 2014 roku spółka działa pod nazwą CNH Industrial Polska Sp. z o.o.

Obecnie w Płocku są produkowane kombajny zbożowe New Holland z serii TC: TC4.90, TC5.70, TC5.80, TC5.90, TC5.90 Hillside; CX: CX5, CX6 i CH7.70 Crossover Harvesting, prasy rolujące oraz zespoły żniwne do kombajnów Case IH i New Holland.

Dyrektorzy

• Tadeusz Borkowski (kwiecień 1945 - 15 lipca 1946)^[4]
• Leopold Grębosz (luty 1966 – 1970),
• Czesławem Stygar (1 kwiecień 1970 - 20 maja 1977)^[5]
• Wacław Wojciechowski (1977 – 7 stycznia 1982)^[6]
• Józef Starachowski (1982 - październik 1992)
• Zdzisław Sarzalski (1992-)

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy Stefański, Dzieje Fabryki Maszyn Żniwnych im. Marcelego Nowotki w Płocku 1870 – 1977, Biuro Wydawnictw Libra, Warszawa 1986
• Jerzy Stefański, 110-lecie istnienia płockiego przemysłu maszyn rolniczych, Płock 1980