Fadil Paçrami

Fadil Paçrami
Data i miejsce urodzenia25 maja 1922
Szkodra
Data i miejsce śmierci15 stycznia 2008
Tirana
Minister kultury i sztuki
Okresod 1965
do 1966
Przynależność politycznaAlbańska Partia Pracy
PoprzednikManush Myftiu
NastępcaThoma Deliana
Przewodniczący Zgromadzenia Ludowego
Okresod 20 listopada 1970
do 25 września 1973
Przynależność politycznaAlbańska Partia Pracy
PoprzednikBehar Shtylla
NastępcaIljaz Reka

Fadil Paçrami (ur. 25 maja 1922 w Szkodrze, zm. 15 stycznia 2008 w Tiranie[1]) – albański pisarz, dramaturg i polityk.

Życiorys

Pochodził z rodziny muzułmańskiej. Uczył się w kolegium franciszkańskim w Szkodrze, a po jego ukończeniu wyjechał na studia medyczne do Bolonii[2]. W roku 1942 przerwał studia, wrócił do kraju i przyłączył się do antywłoskiego ruchu oporu[3].

Z ruchem komunistycznym związany był od roku 1937[1]. Po wyzwoleniu kraju został wybrany deputowanym do parlamentu albańskiego i podjął pracę w ministerstwie edukacji. W latach 1947–1948 kierował Muzeum Archeologicznym w Tiranie[1]. W latach 1948–1957 kierował dziennikiem Zëri i Popullit (Głos Ludu) – organem Albańskiej Partii Pracy[2]. W latach 1965–1966 kierował ministerstwem kultury i sztuki, a następnie kierował Komitetem Okręgowym partii w Tiranie[1]. W latach 1970–1973 był przewodniczącym prezydium parlamentu albańskiego VII kadencji. Paçrami był jedną z osób odpowiedzialnych za nową formułę XI Festiwalu Piosenki Albańskiej, który odbył się w grudniu 1972 roku[2]. Widzowie albańscy mogli wtedy po raz pierwszy posłuchać muzyki bigbitowej, wykonywanej przez długowłosych muzyków i ubrane w spódniczki mini dziewczęta. Tak drastyczne odejście od dotychczasowego, socrealistycznego wzorca festiwalu wywołało oburzenie w kierownictwie partii albańskiej. Na IV Plenum Komitetu Centralnego Albańskiej Partii Pracy odbywającym się w dniach 26–28 czerwca 1973 r. wraz z Todim Lubonją został poddany ostrej krytyce za próbę podważenia obowiązującego w Albanii wzorca socrealizmu.

Aresztowany 21 października 1975 roku przez Sigurimi, spędził 18 miesięcy w tirańskim więzieniu[2]. Tam też oczekiwał na proces, który rozpoczął się w marcu 1977. Paçramiego oskarżano o sabotaż w dziedzinie kultury i zarażanie młodzieży albańskiej obcymi wzorcami. Został skazany na 25 lat więzienia. Wyszedł na wolność 17 marca 1991, w więzieniach spędził 15 lat i 5 miesięcy[2]. Zmarł po długiej chorobie w Tiranie, został pochowany na cmentarzu Sharrë.

Był jednym z najbardziej znanych albańskich dramaturgów. W 1959 ukazał się pierwszy dramat Paçramiego - Në tufan[3]. Do 1973 roku napisał 13 dramatów, z czego 9 opublikowano. Zbiór jego dramatów opublikowało w 1999 roku wydawnictwo Morava. W 1997 ukazały się wspomnienia Paçramiego (Pamje nga humbëtira : kujtime, biseda, letra nga burgu, refleksione), nakładem wydawnictwa Europa.

Dramaty opublikowane

  • Në tufan (W burzy)
  • Shtëpia në Bulevard (Dom przy Bulwarze)
  • Rrugëve të pashkelura (Nieodkryte drogi)
  • Ngjarje në fabrikë (Zdarzenie w fabryce)
  • E bardha dhe e zeza (Białe i czarne)
  • 20 ditët (20 dni)
  • Viti 61 (rok 1961)
  • Nuk kam mall për vjetërsira
  • Çështja e inxhinier Saimirit (Sprawa inżyniera Saimiriego)

Przypisy

  1. ↑ a b c d Kastriot Dervishi: Kryeministrat dhe ministrat e shtetit shqiptar në 100 vjet. Anëtarët e Këshillit të Ministrave në vitet 1912-2012, jetëshkrimet e tyre dhe veprimtaria e ekzekutivit shqiptar. Tirana: Shtepia Botuese 55, 2012, s. 199–200.
  2. ↑ a b c d e Azem Qazimi: Fjalor Enciklopedik i Viktimave te Terrorit Komunist, vol.6.. Tirana: 2017, s. 165. ISBN 978-9928-168-01-6. (alb.)
  3. ↑ a b Josif Papagjoni: Enciklopedi. Teatri & Kinematografia Shqiptare. Tirana: Toena, 2009, s. 186-188. ISBN 978-99943-1-456-0. (alb.)

Bibliografia

  • Fadil Paçrami, shuhet “puçisti” i kulturës, Gazeta Panorama 16 I 2008.
  • Dorota Horodyska, Saga rodziny Lubonjów, albańskich intelektualistów, Gazeta Wyborcza 22 III 2002.
  • Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. I.B. Tauris: 2013, s. 344. ISBN 978-1-78076-431-3.
  • Fjalimi i Enverit në '73 keputi kokën e Fadil Paçramit
  • Nekrolog