Faetony

Faetony
Phaethontiformes[1]
Sharpe, 1891

Przedstawiciel rzędu – faeton czerwonosterny (P. rubricauda)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

faetony

Typ nomenklatoryczny

Phaethon aethereus Linnaeus, 1758

Synonimy

Rodzaju:

Rodziny; Rodzaje

Faetony[10]monotypowy rząd Phaethontiformes i rodzina Phaethontidae z infragromady ptaków neognatycznych (Neornithes).

Zasięg występowania

Rząd obejmuje gatunki oceaniczne, zamieszkujące oceany całego świata w strefie ciepłych klimatów[11].

Charakterystyka

Długość ciała 70–105 cm (włącznie z ogonem o długości 28–56 cm), rozpiętość skrzydeł 90–119 cm; masa ciała 220–835 g[11]. Sylwetką przypominają mewy; środkowe sterówki silnie wydłużone. Upierzenie zasadniczo białe, przez oko ciemna pręga i czarne plamy na lotkach. Często różowawy nalot (jeden z podgatunków jest wręcz pomarańczowo-różowy). Nogi krótkie, silnie przesunięte ku tyłowi, co w znaczący sposób utrudnia chodzenie. Gniazdują na skalistych wysepkach; odbywają grupowe toki w powietrzu. W zniesieniu jedno jajo, które wysiadują oboje rodzice, zmieniając się co 2 do 5 dni. Podczas gdy jeden rodzic wysiaduje, drugi poluje. Okres wysiadywania w granicach 41 do 45 dni; pisklęta są gniazdownikami, usamodzielniają się po 11–15 tygodniach. Pokarm stanowią ryby i mątwy.

Systematyka

Etymologia

  • Phaethon: gr. φαεθων phaethōn „słońce”, od φαω phaō „lśnić”[12].
  • Lepturus: gr. λεπτος leptos „delikatny, smukły”; ουρα oura „ogon”[13]. Gatunek typowy: Phaethon aethereus Linnaeus, 1758.
  • Tropicophilus: Gr. τροπικος tropikos „dotyczący przesilenia słonecznego, zwrotnik”, od τροπη tropē „zwrot, zmiana”, od τρεπω trepō „zwrócić”; φιλος philos „miłośnik”[14]. Gatunek typowy: Phaethon aethereus Linnaeus, 1758.
  • Phoenicurus: gr. φοινιξ phoinix, φοινικος phoinikos „karmazynowy, czerwony”; ουρα oura „ogon”[15]. Gatunek typowy: Phaethon rubricauda Boddaert, 1783; młodszy homonim Phoenicurus T. Forster, 1817 (Muscicapidae).
  • Leptophaethon: gr. λεπτος leptos „delikatny, smukły”; rodzaj Phaethon Linnaeus, 1758[16]. Gatunek typowy: Phoethon lepturus dorotheae Mathews, 1913[a].
  • Scaeophaethon: gr. σκαιος skaios „znajdujący się po lewej stronie, zachodni” (bo grecki wróżbita zwracał się twarzą ku północy mając zachód po lewej stronie); rodzaj Phaethon Linnaeus, 1758[17]. Gatunek typowy: Phaethon rubricauda westralis Mathews, 1912[b].

Podział systematyczny

Do rodziny należy jeden rodzaj i następujące gatunki[10]:

Uwagi

  1. Podgatunek P. lepturus
  2. Podgatunek P. rubricauda

Przypisy

  1. Phaethontiformes, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. P.H.G. Möhring: Geslachten der vogelen. Amsteldam: Pieter Meijer, 1758, s. 5, 52. (niderl.).
  3. M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 6. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 479. (fr. • łac.).
  4. J.F. Stephens: Phaëton. Tropic-bird. W: G. Shaw: General zoology, or Systematic natural history. T. 13: Aves. Cz. 1. London: Printed for G. Kearsley, 1825, s. 124. (ang.).
  5. Ch.L. Bonaparte. Note sur les Oiseaux des îles Marquises, et particulièrement sur le genre nouveau Serresius. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 41 (26), s. 1115, 1855. (fr.). 
  6. a b G.M. Mathews. New generic names, with some notes on others. „Austral Avian Record”. 2, s. 56, 1913–1915. (ang.). 
  7. Phaethontidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2010-12-04] (ang.).
  8. Phaethon, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2010-12-04] (ang.).
  9. C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 134. (łac.).
  10. a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Phaethontidae von Brandt, 1840 - faetony - Tropicbirds (wersja: 2016-11-19). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-15].
  11. a b J. Orta: Family Phaethontidae (Tropicbirds). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 288. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
  12. The Key to Scientific Names, Phaethon [dostęp 2022-01-22].
  13. The Key to Scientific Names, Lepturus [dostęp 2022-01-22].
  14. The Key to Scientific Names, Tropicophilus [dostęp 2022-01-22].
  15. The Key to Scientific Names, Phoenicurus [dostęp 2022-01-22].
  16. The Key to Scientific Names, Leptophaethon [dostęp 2022-01-22].
  17. The Key to Scientific Names, Scaeophaethon [dostęp 2022-01-22].

Bibliografia

  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Starr 080604-6211 Casuarina equisetifolia.jpg
(c) Forest & Kim Starr, CC BY 3.0
Casuarina equisetifolia (cones with red tailed tropicbird). Location: Midway Atoll, Marine barracks Sand Island