Fale bardzo długie

Maszty antenowe nadajnika fal VLF w Grimeton (Szwecja)

Fale bardzo długie (fale myriametrowe, VLF – z ang. very low frequency) – zakres fal radiowych o częstotliwości: 3–30 kHz (długości 10–100 km)[1][2].

Propagacja fal bardzo długich

Fale bardzo długie w wyniku bardzo małego tłumienia i dużej dyfrakcji rozchodzą się na duże odległości za pomocą fali powierzchniowej. Ulegają również odbiciu od najniższych warstw jonosfery o bardzo niskiej gęstości elektronowej i praktycznie nie wnikają dalej. W ciągu dnia odbijają się od dolnej części warstwy D, a nocą, gdy warstwa D zanika, od warstwy E. W odległości 1000–2000 km do nadajnika natężenie pola fali jonosferycznej przewyższa natężenie pola fali powierzchniowej. Zasięg fal bardzo długich jest duży i wynosi, zarówno w dzień i w nocy, kilka tysięcy kilometrów[3].

Wykorzystanie

Ponieważ fale VLF mogą przenikać przez wodę morską, są wykorzystywane do komunikacji z okrętami podwodnymi zanurzonymi na niewielkich głębokościach. W Oceanie Atlantyckim, gdzie zasolenie wynosi 3,2%, fale VLF mogą przenikać na głębokość 10-20 metrów; przy mniejszym zasoleniu, np. w Morzu Śródziemnym, czy Bałtyckim ten sam sygnał może przeniknąć na głębokość ponad 40 metrów[4]. Fale VLF stosowane są również w elektromagnetycznych badaniach geofizycznych, jak również w systemach nawigacyjnych dalekiego zasięgu, np. RSDN-20.

Lista wybranych nadajników VLF[5][6].
Znak
identyfikacyjny
CzęstotliwośćMoc nadajnikaLokalizacja nadajnikaUwagi
11,905 kHzRosja (różne lokalizacje)system nawigacji RSDN-20 („Alpha”)
12,649 kHzRosja (różne lokalizacje)system nawigacji RSDN-20 („Alpha”)
14,881 kHzRosja (różne lokalizacje)system nawigacji RSDN-20 („Alpha”)
VTX116,3 kHz45 kWVijayanarayanam (Indie)Indyjska Marynarka Wojenna
JXN16,4 kHzHelgeland (Norwegia)Norweska Marynarka Wojenna
VTX217 kHzVijayanarayanam (Indie)Indyjska Marynarka Wojenna
SAQ17,2 kHzGrimeton (Szwecja)uruchamiany przy specjalnych okazjach (Alexanderson Day)
RDL18,1 kHzRosja (różne lokalizacje)Rosyjska Marynarka Wojenna
HWU18,3 kHzLe Blanc (Francja)Francuska Marynarka Wojenna
NWC19,8 kHz1000 kWExmouth (Australia)komunikacja podwodna, 1 MW[7]
ICV20,27 kHz20/43 kWTavolara (Włochy)Włoska Marynarka Wojenna
HWU20,9 kHzLe Blanc (Francja)Francuska Marynarka Wojenna
RDL21,1 kHzRosja (różne lokalizacje)Rosyjska Marynarka Wojenna
NPM21,4 kHz566 kWLualualei (Hawaje)Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych
HWU21,75 kHzLe Blanc (Francja)Francuska Marynarka Wojenna
GQD22,1 kHz500 kWAnthorn (Wielka Brytania)Marynarka Wojenna Wielkiej Brytanii
HWU22,6 kHzRosnay (Francja)Francuska Marynarka Wojenna
DHO3823,4 kHz800 kWkoło Rhauderfehn (Niemcy)komunikacja podwodna (NATO)
NAA24 kHz1000 kWCutler, Maine (USA)komunikacja podwodna, 2 MW[8], Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych
NLK24,8 kHz500 kWJim Creek, Washington (USA)Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych
NML25,2 kHz500 kWLamoure, Dakota Północna (USA)Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych
TBB26,7 kHzBafa (Turcja)Turecka Marynarka Wojenna

Zobacz też

Przypisy

  1. Jacek Łukasz Wilk, Prawne uregulowania dotyczące klasyfikacji fal elektromagnetycznych, „Technika Transportu Szynowego”, 22 (12), 2015, s. 1643–1646 [dostęp 2020-03-29].
  2. Podział widma fal radiowych (wg ITU-R i IEC 60050–713 – 1998), [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-03-29].
  3. Janusz Pieniak: Anteny telewizyjne i radiowe. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1993. ISBN 83-206-1081-8.
  4. Trond Jacobsen: Zevs, the Russian 82 Hz ELF Transmitter. [dostęp 2020-03-29]. (ang.).
  5. Signals Received in Europe. [dostęp 2013-11-15]. (ang.).
  6. Reported VLF Stations and Coverage. GEM Systems, Inc.. [dostęp 2022-09-04]. (ang.).
  7. Yuko Narushima, Naval base link to jet plunge, The Sydney Morning Herald, 14 listopada 2008 [dostęp 2020-03-29] (ang.).
  8. NCTCS, Cutler Maine, www.globalsecurity.org [dostęp 2020-03-29] (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Frequency vs. wave length.svg
(c) Benjamin ABEL, CC BY-SA 3.0
Frequency (ν) and wave length (λ) have an inverse relation. (Illustrative drawing, waveform obviously not to scale.)
Grimetonmasterna.jpg
Autor: sv:Användare:Gunnar Larsson, Licencja: CC-BY-SA-3.0
in the ArbetSam database.