Falkirk Wheel

Falkirk Wheel
„diabelski młyn z Falkirk”
Państwo	Wielka Brytania
Kraj	Szkocja
	Dane techniczne
Różnica poziomów	24 m
Rodzaj napędu	elektryczny
	Położenie na mapie Falkirk Contains Ordnance Survey data © Crown copyright and database right, CC BY-SA 3.0 Falkirk Wheel
	Położenie na mapie Wielkiej Brytanii Falkirk Wheel
	Położenie na mapie Szkocji (c) Eric Gaba, NordNordWest, Uwe Dedering, CC BY-SA 3.0 Falkirk Wheel
	56°00′01″N 003°50′30″W/56,000278 -3,841667
	Strona internetowa śluzy

(c) Famine at en.wikipedia, CC BY-SA 3.0

animacja pracy Falkirk Wheel

Falkirk Wheel (pol. „diabelski młyn z Falkirk”^[a]) – podnośnia obrotowa, służąca do transportu jednostek pływających pomiędzy kanałem Forth and Clyde, a kanałem Union o różnicy poziomów 24 m. Nazwana od pobliskiej miejscowości Falkirk w centralnej Szkocji.

22 maja 2002 roku królowa Elżbieta II otworzyła obiekt w trakcie obchodów Złotego Jubileuszu swego panowania. Otwarcie odbyło się z miesięcznym opóźnieniem, spowodowanym przedwczesnym otwarciem śluz przez wandali^[1].

Zasada działania

Różnica poziomów pomiędzy dwiema taflami wody wynosi 24 m^[b]. „Diabelski młyn z Falkirk” zaprojektowała brytyjska firma Butterley Engineering (ang.). Średnica koła śluzy wynosi 35 m. Kształt ramion windy śluzy został zaprojektowany w nawiązaniu do kształtu celtyckiego dwuostrzowego topora – labrysa. Każde z dwóch równoległych ramion windy mieści obrotowo zamocowaną „gondolę” – dok o długości 25 m i pojemności 300 m³ wody, wyposażony w wodoszczelne wrota, do którego wpływa statek. Woda wraz ze statkiem łącznie waży 600^[c] ton (wraz ze śluzowanymi jednostkami)^[2]. Utrzymanie gondol – doków w poziomie podczas obrotu zapewnia przekładnia zębata. Windę zaprojektowano do pracy przy obciążeniu wiatrem do 13,8 m/s^[3] (≤ 6° B). Czas cyklu śluzowania wynosi ok. 15 min – obrotu o 180° 5,5 min^[4]^[5], szybciej niż pokonanie pochylni o podobnej różnicy poziomów^[6]. Napęd śluzy należy do wysoce ekonomicznych. Zastosowano przekładnię z instalacją hydrauliczną: silnik hydrauliczny uruchamiany pompą hydrauliczną napędzaną silnikiem elektrycznym o mocy 22,5 kW. Całkowite zużycie energii na 1 cykl śluzowania, tj. 4 min pracy silnika, potrzebnej do wprowadzenia w ruch koła śluzy wynosi 1,5 kWh.

Zdjęcia

kolejne fazy obrotu Falkirk Wheel
(c) Karl Gruber, CC-BY-SA-3.0
(c) Cameron Lyall at the English Wikipedia, CC-BY-SA-3.0
panorama Falkirk Wheel
szczegóły mechanizmu przekładni obrotu gondoli – doku
widok wejścia do gondoli – doku w górnym położeniu od strony wejścia do akweduktu

Uwagi

↑ Dosłownie „koło z Falkirk” lepiej oddaje pol. „diabelski młyn z Falkirk”. Ang. Falkirk Wheel – nawiązuje do ang. terminu oznaczającego „diabelski młyn” – ang. Ferris Wheel pochodzące od nazwiska konstruktora pierwszego „diabelskiego młyna” w Chicago, 1893 r. George’a Washingtona Gale’a Ferrisa, Jr. (ang.).
↑ Zbliżoną różnicę poziomów 24,20 m posiada pochylnia „Oleśnica” na Kanale Elbląskim w Polsce; jest to mniej więcej tyle, ile wysokość ośmiokondygnacyjnego budynku.
↑ Zgodnie z prawem Archimedesa, statek wpływający do doku – „gondoli”, wypiera tyle wody, ile sam waży. Podczas jałowego cyklu obrotu (bez statków) gondole wypełnione wodą również obciążone ciężarem 300 ton, co zapewnia stałość obciążeń działających na ramiona windy.

Przypisy

↑ Wheel back on roll after vandalism repair work news.scotsman.com, 14 October 2002. [Dostęp 18 września 2010].
↑ strona oficjalna śluzy Falkirk Wheel: schemat działania windy wraz z systemem obracania ramion i gondoli. [dostęp 2008-11-17]. (ang.).
↑ Podstawowe dane i wyniki obliczeń za stroną producenta wykorzystanego w obliczeniach oprogramowania: MES: opis obliczeń obciążeń i podstawowe dane techniczne ze strony opisu projektu „Falkirk Wheel”. [dostęp 2008-11-20]. (ang.).
↑ Tj. w ciągu 1 min. ramiona obracają się o 1/8 obwodu koła.
↑ strona oficjalna śluzy Falkirk Wheel: filmy ukazujące działanie windy. [dostęp 2008-11-17]. (ang.).
↑ Rejonowy Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku: parametry pochylni „Oleśnica” na Kanale Elbląskim – czas przejazdu ok. 20 – 30 min.. [dostęp 2010-04-22]. (pol.).

Linki zewnętrzne

strona Falkirk Wheel. [dostęp 2008-11-17]. (ang.).
szczegóły projektu Falkirk Wheel. [dostęp 2008-11-17]. (ang.).

[mlyn-1] Dosłownie „koło z Falkirk” lepiej oddaje pol. „diabelski młyn z Falkirk”. Ang. Falkirk Wheel – nawiązuje do ang. terminu oznaczającego „diabelski młyn” – ang. Ferris Wheel pochodzące od nazwiska konstruktora pierwszego „diabelskiego młyna” w Chicago, 1893 r. George’a Washingtona Gale’a Ferrisa, Jr. (ang.).

[3] Zbliżoną różnicę poziomów 24,20 m posiada pochylnia „Oleśnica” na Kanale Elbląskim w Polsce; jest to mniej więcej tyle, ile wysokość ośmiokondygnacyjnego budynku.

[4] Zgodnie z prawem Archimedesa, statek wpływający do doku – „gondoli”, wypiera tyle wody, ile sam waży. Podczas jałowego cyklu obrotu (bez statków) gondole wypełnione wodą również obciążone ciężarem 300 ton, co zapewnia stałość obciążeń działających na ramiona windy.

[2] Wheel back on roll after vandalism repair work news.scotsman.com, 14 October 2002. [Dostęp 18 września 2010].

[5] strona oficjalna śluzy Falkirk Wheel: schemat działania windy wraz z systemem obracania ramion i gondoli. [dostęp 2008-11-17]. (ang.).

[6] Podstawowe dane i wyniki obliczeń za stroną producenta wykorzystanego w obliczeniach oprogramowania: MES: opis obliczeń obciążeń i podstawowe dane techniczne ze strony opisu projektu „Falkirk Wheel”. [dostęp 2008-11-20]. (ang.).

[7] Tj. w ciągu 1 min. ramiona obracają się o 1/8 obwodu koła.

[8] strona oficjalna śluzy Falkirk Wheel: filmy ukazujące działanie windy. [dostęp 2008-11-17]. (ang.).

[9] Rejonowy Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku: parametry pochylni „Oleśnica” na Kanale Elbląskim – czas przejazdu ok. 20 – 30 min.. [dostęp 2010-04-22]. (pol.).

[a]

[1]

[b]

[c]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne