Faworki

Faworki
Faworki przed usmażeniem

Faworki[1][2], chrust, chruścik[3], chruściki[4], dawniej także kreple (choć wyraz ten oznacza przede wszystkim pączki[5][6][7]) – polskie i litewskie oraz niemieckie (niem. Raderkuchen[8], Liebesschleifen[8]) tradycyjne, chrupkie ciastka o słodkim smaku, w kształcie złożonej kokardki, smażone w głębokim tłuszczu i posypywane cukrem pudrem. Najczęściej spożywane w czasie karnawału i tłustego czwartku lub na ostatki, czyli we wtorek przed Środą Popielcową. Wyrabiane są z ciasta śmietanowego zbijanego i smażone jak pączki.

Z takiego samego ciasta robi się także tzw. róże karnawałowe.

Sposób przyrządzania

Ciasto na faworki powinno zawierać mąkę pszenną, dużo żółtek lub jaj, niewiele tłuszczu (masło lub margaryna oraz śmietana) i cukru oraz trochę spirytusu lub 6-proc. octu, pełniącego funkcję spulchniacza oraz zapobiegającego nadmiernemu wchłanianiu tłuszczu.

Zagniecione ciasto tłuczone jest wałkiem, składane i ponownie tłuczone, czynności te są powtarzane wielokrotnie, aż pojawią się pęcherzyki powietrza. Później schłodzone ciasto jest cienko wałkowane i krojone na podłużne prostokąty z nacięciem pośrodku. Jeden z krótszych brzegów prostokąta jest przeciągany przez nacięcie, tworząc charakterystyczny kształt „kokardki”. Faworki smażone są we wrzącym tłuszczu (oleju, fryturze wołowej[4], ceresie, smalcu lub klarowanym maśle) aż do zrumienienia. Właściwie przyrządzone faworki powinny być delikatne i kruche.

Przypisy

  1. ↑ Wiesław Boryś, Hanna Popowska-Taborska: Słownik etymologiczny kaszubszczyzny. T. 2. 1997, s. 117. Cytat: (…) wyraz polski został zapożyczony z jęz. francuskiego faveur m.in. wąska wstążeczka, tasiemka jedwabna, … cienkie, kruche ciastka w kształcie wstążek, smażone w tłuszczu. (pol.).
  2. ↑ Adam Fischer: Lud polski. Podręcznik etnografji Polski. 1926. Cytat: pączki czy kreple na zachodzie, faworki na Mazowszu. (pol.).
  3. ↑ „Pieczenie ciast przyrządzanie napojów i t. p.” Rozdział VIII. „Pieczywo” (podpunkty: „202. Chruścik bardzo dobry”, „203. Chruścik równie dobry”). W: Marja Śleżańska: Kucharz polski. 1635 praktycznych przepisów smacznych, tanich i wystawnych obiadów. Wyd. Wydanie ósme poprawione i powiększone. Poznań: Księgarnia J. Leitgebera i S-ki, 1932. Przedruk: Związkowe Przedsiębiorstwo Wydawniczo-Handlowe „WIGOR”, Warszawa 1990.
  4. ↑ a b „Pieczenie ciast przyrządzanie napojów i t. p.” Rozdział XVIII. „Jeszcze kilka przepisów pieczenia ciast” (podpunkt „588. Frytura do pączków lub chruścików”). W: Marja Śleżańska: Kucharz polski. 1635 praktycznych przepisów smacznych, tanich i wystawnych obiadów. Wyd. Wydanie ósme poprawione i powiększone. Poznań: Księgarnia J. Leitgebera i S-ki, 1932. Przedruk: Związkowe Przedsiębiorstwo Wydawniczo-Handlowe „WIGOR”, Warszawa 1990.
  5. ↑ Zofia Kurzawa: Polszczyzna Lwowa i kresów południowo-wschodnich do 1939 roku. 1983, s. 477. Cytat: usmażymy krepli na zapusty. (pol.).
  6. ↑ Christoph Cölestin Mrongovius: Dokładny słownik polsko-niemiecki. 1835, s. 113. Cytat: faworki, kreple, Kräpschen, Kleinekrapfkuchen, Raderkuchen, Strauben. (niem.).
  7. ↑ op. cit. Mikołaj Rey: Żywota człowieka poczciwego. W: Samuel Bogumił Linde: Słownik języka polskiego. s. 1237. Cytat: Kreple, - ów, może z niemieckiego Krapfen, Krapskuchen (pączki). Kreple są ciasta smażone. Kreple przaśne w oleju smażone. Masło do smażenia krepli. „Mniejsi stanowie pieką kreple, więksi torty”. (pol.).
  8. ↑ a b Dieter Schulze, Izabella Gawin: Baedeker Reiseführer Polen. Wyd. E-Book Ausgabe basiert auf: 10. Auflage 2016. Mair Dumont, s. 91.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie