Feliks Jusupow

Feliks Feliksowicz Jusupow
Ilustracja
książę
Dynastia

Jusupowowie

Data i miejsce urodzenia

11 marca?/ 23 marca 1887
Sankt Petersburg

Data i miejsce śmierci

27 września 1967
Paryż

Ojciec

Feliks Feliksowicz Sumarokow-Elston

Matka

Zinaida Jusupow

Żona

Irina Aleksandrowna Romanowa

Dzieci

Irina Szeremietiew

Feliks Feliksowicz Jusupow (ros. Фéликс Фéликсович Юсýпов) (ur. 11 marca?/ 23 marca 1887 w Sankt Petersburgu, zm. 27 września 1967 w Paryżu) – rosyjski arystokrata, książę, hrabia Sumarokow-Elston, znany z udziału w zabójstwie Grigorija Rasputina. Autor książek wspomnieniowych „Koniec Rasputina” (1927) oraz „Wspomnienia” (1953).

Życiorys

Urodził się w Pałacu Jusupowów w Sankt Petersburgu, jako młodszy syn hrabiego Feliksa Feliksowicza Sumarokow-Elston oraz księżnej Zinaidy Jusupowej. Jego matka była córką ostatniego męskiego przedstawiciela rodziny Jusupow. Aby nie dopuścić do wymarcia rodu, za zgodą cara w 1885 roku hrabia Sumarokow-Elston przyjął nazwisko żony. Jusupowie byli najbogatszym rodem w Rosji, nie dorównywała im nawet panująca rodzina Romanowów. Swój majątek pomnażali przez kilka pokoleń. Posiadali cztery pałace w Sankt Petersburgu, trzy pałace w Moskwie, 37 posiadłości w różnych częściach Cesarstwa, kopalnie węgla i rud żelaza, posiadłości ziemskie oraz fabryki, młyny zbożowe oraz pola naftowe[1].

Ukończył prywatne Gimnazjum Gurewicza. Po śmierci starszego brata Mikołaja w pojedynku z hrabią Arwidem Manteuffelem, stał się w 1908 roku jedynym spadkobiercą majątku Jusupów. W latach 1909-1913 studiował na Uniwersytecie Oksfordzkim[2], gdzie przynależał do Klubu Bullingdona.

Po powrocie do Rosji 22 lutego 1914 roku poślubił księżną krwi imperatorskiej Irinę Aleksandrowną Romanową. Z tego związku urodziło się jedyne dziecko Jusupowa - Irina. Para młoda odbyła podróż poślubną, odwiedzając Kair, Jerozolimę, Londyn oraz Bad Kissingen, gdzie przebywali w tym czasie jego rodzice. Po wybuchu I wojny światowej przebywali w Berlinie, gdzie jako poddani rosyjscy zostali zatrzymani. Irina prosiła o pomoc swoją krewną Cecylię Mecklenburg-Schwerin, aby ta interweniowała w sprawie ich powrotu do Rosji u swojego teścia, cesarza Wilhelma II. Cesarz odmówił, lecz w zamian zaoferował możliwość wyboru kraju, w którym mogliby spędzić wojnę. Wkrótce potem udało mu się przedostać do neutralnej Danii, skąd wyjechał do Finlandii i Petersburga[3].

Po powrocie do kraju uniknął poboru do wojska, ponieważ był jedynym synem w rodzinie, zaczął więc organizować szpital w jednym ze skrzydeł swojego pałacu nad rzeką Mojką. Pracując w szpitalu, w 1916 roku postanowił odbyć roczny kurs oficerski w Korpusie Paziów, a następnie rozpocząć służbę wojskową[4].

To właśnie w pałacu Jusupowów w Petersburgu dokonano zabójstwa Rasputina. Caryca Aleksandra Fiodorowna domagała się natychmiastowej egzekucji księcia bez procesu, lecz ten uniknął kary; został jedynie osadzony w areszcie domowym w swym majątku w obwodzie biełgorodzkim[5]. Po rewolucji lutowej wrócił na krótko do Petersburga i zabrał część majątku, w tym biżuterię i dwa obrazy Rembrandta[6]. Następnie wraz z rodziną wyjechał na Krym, skąd w 1919 roku na pokładzie brytyjskiego okrętu HMS Marlborough popłynęli z Jałty na Maltę[3]. Stamtąd przez Włochy i Francję dotarli do Wielkiej Brytanii. W 1920 roku wrócili do Francji, gdzie spędzili resztę życia.

Na emigracji Jusupowowie założyli dom mody IRFE, który przestał istnieć w 1929 roku w czasach wielkiego kryzysu. W 1932 roku Feliks pozwał w angielskim sądzie wytwórnię Metro-Goldwyn-Mayer za przedstawienie w złym świetle jego żony Iriny w filmie Ostatnia cesarzowa[3]. W 1934 roku Jusupowowie otrzymali 25 tysięcy funtów odszkodowania. W czasie II wojny światowej książę odmówił poparcia nazistów oraz powrotu do ZSRR[7]. Para książęca spędziła ze sobą całe życie. Feliks Jusupow zmarł w 1967 roku i został pochowany na rosyjskim cmentarzu w Sainte-Geneviève-des-Bois. Jego żona zmarła w 1970 roku[3].

Przypisy

  1. ↑ The Yusupovs' Palace. [dostęp 2018-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-04)]. (ang.).
  2. ↑ Christopher Danzinger: The Oxford alumnus who helped to assassinate Rasputin. oxfordtoday.ox.ac.uk. [dostęp 2018-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-14)]. (ang.).
  3. ↑ a b c d Greg King: The Man Who Killed Rasputin: Prince Felix Youssoupov and the Murder That Helped Bring Down the Russian Empire. Citadel, 1998. ISBN 978-2280045827.
  4. ↑ Ronald C. Moe: Prelude to the Revolution: The Murder of Rasputin. Aventine Press, 2011. ISBN 978-1593307110.
  5. ↑ Дворцовый комплекс Юсуповых в Ракитном. [dostęp 2018-01-05]. (ros.).
  6. ↑ Portrait of a Lady with an Ostrich-Feather Fan. [dostęp 2018-01-05]. (ang.).
  7. ↑ John Curtis Perry: The Flight Of The Romanovs: A Family Saga. Basic Books, 2001. ISBN 978-0465024636.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Prince Felix Yusupov.jpg
Prince Felix Yusupov