Feliks Młynarski
 Feliks Młynarski w 1932 roku. | |
| Data i miejsce urodzenia | 20 listopada 1884 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 13 kwietnia 1972 |
| Uczelnia | |
| Odznaczenia | |
     | |
Feliks Młynarski (ur. 20 listopada 1884 w Gniewczynie Łańcuckiej, zm. 13 kwietnia 1972 w Krakowie) – ekonomista, bankowiec.
Życiorys
Syn Jana Młynarskiego, nauczyciela i organisty oraz Honoraty z domu Jędrzejowskiej. Używał pseudonimu Jan Brzoza.
Uczęszczał do C. K. I Wyższego Gimnazjum w Jarosławiu[1], jednak w wyniku represji władz za zorganizowanie spotkania niepodległościowego był zmuszony zaliczać maturę w innej placówce, w związku z czym egzamin dojrzałości zdał eksternistycznie w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku w 1903, uzyskując notę „z odznaczeniem” (w jego klasie byli m.in. Leopold Dręgiewicz, Józef Ekkert, Ksawery Jaruzelski, Ludwik Jus, Kazimierz Ślączka)[2][3][4][5]. Następnie ukończył filozofię na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Był członkiem Ligi Narodowej w latach 1907–1908[6]. Nauczyciel gimnazjalny i działacz polityczny, pod pseudonimem Jan Brzoza brał udział w konspiracji niepodległościowej; w 1911 r. wydał Zagadnienie polityki niepodległości (1911). Członek Wydziału Finansowego Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych[7]. Członek Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”, Związku Strzeleckiego i Polskiego Skarbu Wojskowego. Wstąpił do Legionów Polskich, wkrótce potem pracownik Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego. 8 listopada 1914 został wysłany z misją do USA w celu propagowania idei Legionów wśród Polonii amerykańskiej. Był pracownikiem Biura Delegacji do Spraw Szkół Lekarsko-Dentystycznych Tymczasowej Rady Stanu[8].
Od 1921 do 1922 był dyrektorem Urzędu Emigracyjnego. Przyczynił się do przeprowadzenia w 1924 roku reformy walutowej zainicjowanej przez premiera Władysława Grabskiego bez pomocy kapitału obcego. Jako współtwórca Banku Polskiego SA był jego wiceprezesem od września 1924 do września 1929[9]. W latach 1933–1935 pracował w Komitecie Finansowym Ligi Narodów.
W czasie II wojny światowej zgodził się z upoważnienia premiera Rządu Rzeczypospolitej na uchodźstwie Władysława Sikorskiego na objęcie stanowiska prezydenta Banku Emisyjnego w Polsce, powołanego przez generalnego gubernatora Generalnego Gubernatorstwa Hansa Franka. Stąd też od nazwiska Młynarskiego, okupacyjne banknoty złotowe były popularnie nazywane „młynarkami”.
W 1945 został wybrany czynnym członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. W latach 1945–1948 był wykładowcą ekonomii na UJ w Krakowie. Pracował jako dyrektor biblioteki krakowskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej.
Zamieszkiwał przy Placu Matejki 3 w Krakowie[10]. Został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor SC4-4-31a)[11][12].
Poglądy polityczne
Feliks Młynarski, chociaż sympatyk Frontu Morges, proponował nacjokratyzm jako ustrój państwa narodowego. Nacjokratyzm rozumiał on jako nową odmianę solidaryzmu, wychodzącą z zasady chrześcijańskiej miłości bliźniego.
W sprawach gospodarczych uważał (1936), że w kapitalizmie było coraz więcej etatyzmu, a coraz mniej liberalizmu. Postulował oddzielenie liberalizmu od kapitalizmu. Na skutek koncentracji kapitału kurczyła się rola inicjatywy prywatnej, sedna liberalizmu.
Publikacje
- Podmiotowe
- Zagadnienie polityki niepodległości, 1911
- Reforma ustroju pieniężnego, 1921
- Kryzys i reforma walutowa, 1925
- Powrót Anglii do złotej waluty, 1926
- Międzynarodowe znaczenie spadku złotego, 1926
- Złoto i banki biletowe, 1928
- Gold and Central Banks, 1929
- The Functioning of the Gold Standard, 1931
- Funkcjonowanie złotej waluty, 1932
- Kredyt i pokój drogą wyjścia z kryzysu 1933
- Człowiek w dziejach. Jednostka-państwo-naród, Warszawa 1936
- Proporcjonalizm ekonomiczny 1937
- Totalizm czy demokracja w Polsce, Warszawa 1938
- Socjologia wobec teorii poznania, 1939
- Odbudowa gospodarstwa światowego, 1947
- Pieniądz i gospodarstwo pieniężne, 1947
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (27 listopada 1929)[13]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (27 grudnia 1924)[14]
- Krzyż Niepodległości (7 lipca 1931)[15]
- Złoty Krzyż Zasługi
- Krzyż Wielki Orderu Feniksa (Grecja)[16][17]
Przypisy
- ↑ Ks. Stanisław Szpetnar: Praca niepodległościowa. 1889–1906. W: Księga pamiątkowa poświęcona zjazdowi jubileuszowemu z okazji 50-lecia istnienia Gimnazjum I. w Jarosławiu 1884–1934. Jarosław: 1934, s. 86–87.Sprawdź autora rozdziału:1.
- ↑ Księga pamiątkowa poświęcona zjazdowi jubileuszowemu z okazji 50-lecia istnienia Gimnazjum I. w Jarosławiu 1884–1934. Jarosław: 1934, s. 91.
- ↑ 22. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1902/1903. Sanok: 1903, s. 41.
- ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 4, nr 156 z 1 lipca 1903.
- ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2015-07-22].
- ↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964, s. 579.
- ↑ Wanda Kiedrzyńska, Powstanie i organizacja Polskiego Skarbu Wojskowego 1912—1914, [w:] „Niepodległość”, t. XIII zeszyt 1 (33), 1936, s. 94.
- ↑ Włodzimierz Suleja, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998, s. 222.
- ↑ Cecylia Leszczyńska: ZARYS HISTORII POLSKIEJ BANKOWOŚCI CENTRALNEJ. Narodowy Bank Polski, 2010. s. 23. [dostęp 2014-02-26].
- ↑ Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 136.
- ↑ Cmentarz parafialny Kraków Salwator - wyszukiwarka osób pochowanych, krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2021-01-03].
- ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803–2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 193, ISBN 978-83-233-4527-5.
- ↑ M.P. z 1929 r. nr 276, poz. 638 „za wybitne zasługi na polu pracy państwowej”.
- ↑ M.P. z 1924 r. nr 299, poz. 979 „w uznaniu zasług, położonych na polu reformy walutowej w Rzeczypospolitej Polskiej”.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 156, poz. 227 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarnii Wojskowej, 1938, s. 496. [dostęp 2021-01-04].
- ↑ Zbigniew Landau: Młynarski Feliks, ps. Jan Brzoza (1884–1972). [w:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXI/1 976 [on-line]. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2016-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-23)].
Bibliografia
- Maria Myćka-Kril: Dorobek nauczycieli i uczniów Gimnazjum w Sanoku. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 101.
- Biogram na stronie polskietradycje.pl
- Władysława Oberc. Cudze chwalicie. „Tygodnik Sanocki”, s. 11, nr 10 (93) z 30 czerwca 1993.
- Młynarski Feliks. pwn.pl. [dostęp 2014-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (10 marca 2014)].
- Zbigniew Ambrożewicz. Feliks Młynarski – Indywidualizm i interakcjonizm po polsku. „Diametros”, s. 124–144, nr 23 (marzec 2010).
- Dariusz Grzybek: Wolność indywidualna, wspólnota narodowa i gospodarka pieniężna – główne idee w myśli Feliksa Młynarskiego. Diametros, 19 czerwca 2011. [dostęp 2014-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (24 września 2015)].
- Rafał Łętocha, Nacjonalizm liberalny Feliksa Młynarskiego, [w:] Nacjonalizmy różnych narodów. Perspektywa politologiczno-religioznawcza, pod red. B. Grotta i O. Grotta, Kraków 2012.
- Rafał Łętocha: Spójne społeczeństwo. Proporcjonalizm i federalizm Feliksa Młynarskiego. Nowy Obywatel, 13 kwietnia 2012.
- Tomasz Głowiński: Feliks Młynarski 1884–1972. Wrocław: Gajt, 2012. ISBN 978-83-62584-28-4.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Feliksa Młynarskiego na cmentarzu Salwatorskim
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Tablica upamiętniająca Feliksa Młynarskiego (iż tu mieszkał i pracował) na elewacji gmachu Narodowego Banku Polskiego przy ulicy Basztowej 20 w Krakowie.