Feliks Młynarski

Feliks Młynarski
Ilustracja
Feliks Młynarski w 1932 roku.
Data i miejsce urodzenia

20 listopada 1884
Gniewczyna Łańcucka

Data i miejsce śmierci

13 kwietnia 1972
Kraków

Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Złoty Krzyż Zasługi Krzyż Wielki Orderu Feniksa (Grecja)
Tablica upamiętniająca Feliksa Młynarskiego na elewacji gmachu Narodowego Banku Polskiego w Krakowie przy ul. Basztowej

Feliks Młynarski (ur. 20 listopada 1884 w Gniewczynie Łańcuckiej, zm. 13 kwietnia 1972 w Krakowie) – ekonomista, bankowiec.

Życiorys

Syn Jana Młynarskiego, nauczyciela i organisty oraz Honoraty z domu Jędrzejowskiej. Używał pseudonimu Jan Brzoza.

Uczęszczał do C. K. I Wyższego Gimnazjum w Jarosławiu[1], jednak w wyniku represji władz za zorganizowanie spotkania niepodległościowego był zmuszony zaliczać maturę w innej placówce, w związku z czym egzamin dojrzałości zdał eksternistycznie w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku w 1903, uzyskując notę „z odznaczeniem” (w jego klasie byli m.in. Leopold Dręgiewicz, Józef Ekkert, Ksawery Jaruzelski, Ludwik Jus, Kazimierz Ślączka)[2][3][4][5]. Następnie ukończył filozofię na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Był członkiem Ligi Narodowej w latach 1907–1908[6]. Nauczyciel gimnazjalny i działacz polityczny, pod pseudonimem Jan Brzoza brał udział w konspiracji niepodległościowej; w 1911 r. wydał Zagadnienie polityki niepodległości (1911). Członek Wydziału Finansowego Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych[7]. Członek Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”, Związku Strzeleckiego i Polskiego Skarbu Wojskowego. Wstąpił do Legionów Polskich, wkrótce potem pracownik Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego. 8 listopada 1914 został wysłany z misją do USA w celu propagowania idei Legionów wśród Polonii amerykańskiej. Był pracownikiem Biura Delegacji do Spraw Szkół Lekarsko-Dentystycznych Tymczasowej Rady Stanu[8].

Od 1921 do 1922 był dyrektorem Urzędu Emigracyjnego. Przyczynił się do przeprowadzenia w 1924 roku reformy walutowej zainicjowanej przez premiera Władysława Grabskiego bez pomocy kapitału obcego. Jako współtwórca Banku Polskiego SA był jego wiceprezesem od września 1924 do września 1929[9]. W latach 1933–1935 pracował w Komitecie Finansowym Ligi Narodów.

W czasie II wojny światowej zgodził się z upoważnienia premiera Rządu Rzeczypospolitej na uchodźstwie Władysława Sikorskiego na objęcie stanowiska prezydenta Banku Emisyjnego w Polsce, powołanego przez generalnego gubernatora Generalnego Gubernatorstwa Hansa Franka. Stąd też od nazwiska Młynarskiego, okupacyjne banknoty złotowe były popularnie nazywane „młynarkami”.

W 1945 został wybrany czynnym członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. W latach 1945–1948 był wykładowcą ekonomii na UJ w Krakowie. Pracował jako dyrektor biblioteki krakowskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej.

Zamieszkiwał przy Placu Matejki 3 w Krakowie[10]. Został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor SC4-4-31a)[11][12].

Grób Feliksa Młynarskiego na cmentarzu Salwatorskim

Poglądy polityczne

Feliks Młynarski, chociaż sympatyk Frontu Morges, proponował nacjokratyzm jako ustrój państwa narodowego. Nacjokratyzm rozumiał on jako nową odmianę solidaryzmu, wychodzącą z zasady chrześcijańskiej miłości bliźniego.

W sprawach gospodarczych uważał (1936), że w kapitalizmie było coraz więcej etatyzmu, a coraz mniej liberalizmu. Postulował oddzielenie liberalizmu od kapitalizmu. Na skutek koncentracji kapitału kurczyła się rola inicjatywy prywatnej, sedna liberalizmu.

Publikacje

Podmiotowe
  • Zagadnienie polityki niepodległości, 1911
  • Reforma ustroju pieniężnego, 1921
  • Kryzys i reforma walutowa, 1925
  • Powrót Anglii do złotej waluty, 1926
  • Międzynarodowe znaczenie spadku złotego, 1926
  • Złoto i banki biletowe, 1928
  • Gold and Central Banks, 1929
  • The Functioning of the Gold Standard, 1931
  • Funkcjonowanie złotej waluty, 1932
  • Kredyt i pokój drogą wyjścia z kryzysu 1933
  • Człowiek w dziejach. Jednostka-państwo-naród, Warszawa 1936
  • Proporcjonalizm ekonomiczny 1937
  • Totalizm czy demokracja w Polsce, Warszawa 1938
  • Socjologia wobec teorii poznania, 1939
  • Odbudowa gospodarstwa światowego, 1947
  • Pieniądz i gospodarstwo pieniężne, 1947

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. Ks. Stanisław Szpetnar: Praca niepodległościowa. 1889–1906. W: Księga pamiątkowa poświęcona zjazdowi jubileuszowemu z okazji 50-lecia istnienia Gimnazjum I. w Jarosławiu 1884–1934. Jarosław: 1934, s. 86–87.Sprawdź autora rozdziału:1.
  2. Księga pamiątkowa poświęcona zjazdowi jubileuszowemu z okazji 50-lecia istnienia Gimnazjum I. w Jarosławiu 1884–1934. Jarosław: 1934, s. 91.
  3. 22. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1902/1903. Sanok: 1903, s. 41.
  4. Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 4, nr 156 z 1 lipca 1903. 
  5. Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2015-07-22].
  6. Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964, s. 579.
  7. Wanda Kiedrzyńska, Powstanie i organizacja Polskiego Skarbu Wojskowego 1912—1914, [w:] „Niepodległość”, t. XIII zeszyt 1 (33), 1936, s. 94.
  8. Włodzimierz Suleja, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998, s. 222.
  9. Cecylia Leszczyńska: ZARYS HISTORII POLSKIEJ BANKOWOŚCI CENTRALNEJ. Narodowy Bank Polski, 2010. s. 23. [dostęp 2014-02-26].
  10. Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 136.
  11. Cmentarz parafialny Kraków Salwator - wyszukiwarka osób pochowanych, krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2021-01-03].
  12. Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803–2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 193, ISBN 978-83-233-4527-5.
  13. M.P. z 1929 r. nr 276, poz. 638 „za wybitne zasługi na polu pracy państwowej”.
  14. M.P. z 1924 r. nr 299, poz. 979 „w uznaniu zasług, położonych na polu reformy walutowej w Rzeczypospolitej Polskiej”.
  15. M.P. z 1931 r. nr 156, poz. 227 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  16. Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarnii Wojskowej, 1938, s. 496. [dostęp 2021-01-04].
  17. Zbigniew Landau: Młynarski Feliks, ps. Jan Brzoza (1884–1972). [w:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXI/1 976 [on-line]. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2016-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-23)].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Feliks Młynarski.jpg
Feliks Młynarski (1884-1972) – Polish economist.
Grób Feliksa Młynarskiego.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Feliksa Młynarskiego na cmentarzu Salwatorskim
TablicaUpamiętniającaFeliksaMłynarskiego-GmachNarodowegoBankuPolskiego-UlicaBasztowa20-POL, Kraków.jpg
Autor: Mach240390, Licencja: CC BY 4.0
Tablica upamiętniająca Feliksa Młynarskiego (iż tu mieszkał i pracował) na elewacji gmachu Narodowego Banku Polskiego przy ulicy Basztowej 20 w Krakowie.