Feliks Przypkowski

Feliks Antoni Przypkowski
Data i miejsce urodzenia

22 maja 1872
Jędrzejów

Data i miejsce śmierci

24 września 1951
Jędrzejów

Miejsce spoczynku

cmentarz św. Trójcy w Jędrzejowie

Zawód, zajęcie

lekarz

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Rodzice

Piotr Andrzej Przypkowski
Maksymiliana Gołębiowska

Małżeństwo

Zofia Horst

Dzieci

1. Tadeusz Konrad
2. Zofia Stefania

Feliks Antoni Przypkowski (ur. 22 maja 1872 w Jędrzejowie, zm. 24 września 1951 tamże) – polski lekarz, astronom amator, kolekcjoner; twórca jednej z największych na świecie kolekcji zegarów słonecznych, zlokalizowanej w Jędrzejowie.

Exlibris Feliksa Przypkowskiego

Życiorys

Był jednym z dziewięciorga dzieci Piotra Andrzeja, producenta mydła i świec, i Maksymilii z Gołębiowskich. Urodził się w 1872 roku w rodzinnej kamienicy Przypkowskich w Jędrzejowie, nabytej w 1868 roku[1]. Imię otrzymał po stryju, rozstrzelanym za udział w powstaniu styczniowym[1]. W 1894 ukończył gimnazjum w Kielcach. Zgodnie ze swoimi zamiłowaniami rozpoczął studia astronomii na Uniwersytecie Warszawskim, lecz z powodu pogorszenia sytuacji finansowej rodziny, zmienił kierunek studiów na bardziej praktyczną medycynę[1]. W 1899 uzyskał dyplom doktora medycyny na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim, następnie odbył specjalizację w Pradze. W tym samym roku rozpoczął praktykę lekarską w prowincjonalnych Działoszycach. W latach 1900-14 pracował jako lekarz szkolny w Jędrzejowie w rosyjskim seminarium męskim, następnie do 1936 w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim. W 1903 zawarł związek małżeński z Zofią z Horstów.

Przypkowski już w latach gimnazjalnych interesował się zegarami słonecznymi. W Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie znajdują się dwa zegarki słoneczne, które wykonał samodzielnie w 1895. Dzięki kontaktom z austriackimi i niemieckimi antykwariuszami, zgromadził pokaźną literaturę fachową z zakresu astronomii i gnomoniki, na podstawie której konstruował własne zegary słoneczne. Swoją kolekcję sukcesywnie powiększał przy różnych okazjach; jako «honorarium» za porady lekarskie, otrzymywał czasami różne okazy zegarów z dworków okolic Jędrzejowa[1]. Od 1902 roku kupował systematycznie zegary słoneczne także w antykwariatach zagranicznych[1]. Ponadto interesował się Przypkowski numizmatyką, archeologią, przyrodoznawstwem i meteorologią. W 1906 w swoim domu, przy rynku w Jędrzejowie, zbudował taras do obserwacji astronomicznych i wyposażył go w teleskop własnej konstrukcji. W 1909 został pierwszym prezesem założonego w Jędrzejowie oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, a w 1913 został członkiem Société Astronomique de France (Towarzystwa Astronomicznego Francji)[1].

Był kilkakrotnie wybierany do Rady Wojewódzkiej BBWR. W 1932 został honorowym członkiem kieleckiego Zarządu Wojewódzkiego Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny, od 1931 w zarządzie Izby Lekarskiej w Krakowie, a w 1937 został prezesem jędrzejowskiego oddziału PCK.

Po 1945 Przypkowski udostępnił publiczności swoje zbiory, które dzięki pomocy syna Tadeusza, powiększyły się o cenne eksponaty. W 1951 swoje obserwatorium astronomiczne ofiarował Polskiemu Towarzystwu Miłośników Astronomii.

Zmarł 24 września 1951 i został pochowany na cmentarzu parafialnym św. Trójcy w Jędrzejowie.

W 1974 został wybity medal upamiętniający Feliksa Przypkowskiego, zaprojektowany przez Edwarda Gorola[2].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Przypkowski 1967 ↓, s. 19-20
  2. ↑ Andrzej Romaniak: Medale, medaliony, plakiety. Katalog zbiorów. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2005, s. 67. ISBN 83-919305-8-0.

Bibliografia

  • Polski Słownik Biograficzny, t. XXIX, Ossolineum 1986.
  • Tadeusz Przypkowski: Państwowe Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie. W: Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego. Alojzy Oborny (red.). T. IV. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1967.
  • P. M. Przypkowski, Zbiory Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie, Jędrzejów 2012.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Feliks Przypkowski exlibris.jpg
Exlibris Feliksa Przypkowskiego