Feliks Steinhagen

Feliks Steinhagen

ppor. rez. Feliks Steinhagen
podporucznik
Data i miejsce urodzenia	22 lipca 1904 Mijaczów
Data i miejsce śmierci	12 października 1939 Włocławek
Przebieg służby
Lata służby	1939
Siły zbrojne	Wojsko Polskie II RP
Jednostki	14 pułk piechoty
Stanowiska	adiutant batalionu dowódca kompanii strzeleckiej dowódca plutonu
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa: (kampania wrześniowa): bitwa nad rzeką Ossą i jeziorem Mełno, bitwa nad Bzurą
Odznaczenia

Willa Feliksa Steinhagena przy ul. Bechiego 2 we Włocławku, obecnie siedziba Delegatury Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego oraz Regionalnego Centrum Inicjatyw Europejskich

Feliks Aleksander Steinhagen (urodzony 22 lipca 1904 w Mijaczowie, zmarły 12 października 1939 we Włocławku) – podporucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego, uczestnik kampanii wrześniowej 1939 r., inżynier, przemysłowiec, współwłaściciel i dyrektor włocławskich fabryk celulozy i papieru.

Życiorys

Urodził się 22 lipca 1904 r.^[a] w Mijaczowie (obecnie dzielnica Myszkowa), jako jeden z czworga synów Artura Fryderyka Wilhelma (1858-1907) - przemysłowca, współtwórcy i współwłaściciela fabryki papieru w Myszkowie pn. „Steinhagen, Wehr i S-ka”, i jego żony Marii z domu Knothe (1868-1965), znanej z działalności charytatywnej. Jego rodzice pochodzili z Westfalii i byli wyznania protestanckiego^[1].

Dzieciństwo spędził w Mijaczowie. W latach 1923-1924 uczył się w Korpusie Kadetów Nr 2 w Modlinie, gdzie zdobył wykształcenie maturalne^[2]. Dyplom otrzymał 5 lipca 1924 r. Następnie studiował papiernictwo, uzyskując w 1929 roku dyplom inżyniera niemieckiej politechniki w Köthen. Praktykę zawodową odbywał w austriackiej fabryce celulozy w Weissenhof. W 1930 roku został współudziałowcem i współwłaścicielem spółki pod nazwą „Steinhagen Saenger. Fabryki Papieru i Celulozy Spółka Akcyjna” z siedzibą w Warszawie. W skład koncernu wchodziła myszkowska fabryka papieru Steinhagenów oraz, między innymi, Spółka Akcyjna Pabianickiej Fabryki Papieru „Rob Saenger", posiadająca wówczas fabrykę w Pabianicach, jej oddział we Włocławku przy ulicy Toruńskiej i (od 1920 roku) włocławską fabrykę celulozy przy ulicy Łęgskiej^[1]. W roku szkolnym 1930-1931 ukończył XI kurs Batalionu Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 7 w Śremie uzyskując tytuł podchorążego rezerwy (szkolił się w 2 kompanii strzeleckiej^[3]). Feliks wraz z rodziną przeniósł się do Włocławka w 1932 roku. Pełniąc różne funkcje w strukturach włocławskich fabryk papieru i celulozy przyczynił się do ich znacznego rozwoju w II połowie lat 30. Dzięki poczynionym inwestycjom włocławska „Celuloza" pod koniec lat 30. XX w. mogła produkować 45 tysięcy ton celulozy rocznie^[4].

Jako żołnierz rezerwy Wojska Polskiego brał udział w ćwiczeniach wojskowych - w roku 1932 szkolił się w 74 pułku piechoty z Lublińca, a w roku 1936 odbył ćwiczenia we włocławskim 14 pułku piechoty^[2]. Z dniem 1 stycznia 1933 r. promowany został na stopnień podporucznika rezerwy piechoty. W roku 1934 jako podporucznik rezerwy zajmował 373. lokatę w swoim starszeństwie w korpusie oficerów piechoty (starszeństwo z dnia 1 stycznia 1933 r.)^[5]. Znajdował się wówczas w ewidencji PKU Włocławek i posiadał przydział mobilizacyjny do 14 pułku piechoty^[6].

W 1937 r. wszedł w skład zarządu Włocławskiej Ochotniczej Straży Pożarnej. W roku 1939 posiadał także udziały w „Fabryce Wyrobów Ziemniaczanych S.A.” w Złotym Potoku i w firmie „Steinhagen i Stransky” w Warszawie. Dzięki jego poparciu i staraniom pracownicy włocławskiej fabryki celulozy przekazali 7500 zł na zakup broni maszynowej dla 14 pp^[7][8]. Za przekazaną kwotę zakupiono 4 ckm-y z biedkami i końmi, które zarząd zakładów wraz z pracownikami wręczyli uroczyście w dniu 7 maja 1939 r. delegacji 14 pułku piechoty, której przewodniczył II zastępca dowódcy pułku^[b][9].

Wojna obronna 1939 roku

Zmobilizowany został latem 1939 r. i początkowo otrzymał przydział na stanowisko adiutanta I batalionu 14 pp^[10], którym dowodził mjr Piotr Kunda. Brał udział w walkach toczonych nad rzeką Ossą i jeziorem Mełno. Funkcję adiutanta I batalionu sprawował do dnia 3 września^[11]. W dniu następnym objął dowództwo^[c] nad 1 kompanią strzelecką, której dowódca (ppor. Kazimierz Załęski) został ciężko ranny^[12].

Podczas odwrotu pułku za Wisłę, wraz z kpt. Józefem Kozińskim i kpt. Antonim Bergerem udali się, w dniu 6 września, do Włocławka celem sprawdzenia stanu ewakuacji rodzin wojskowych. Tutaj spotkali zastępcę kwatermistrza 14 pp, kpt. Ignacego Alejskiego, od którego otrzymali informacje na temat przebiegu ewakuacji^[13]. Od dnia 8 września dowodził III plutonem 3 kompanii strzeleckiej^[d], którego dotychczasowy dowódca, ppor. rez. Władysław Wiktor Dłutek^[e], zmarł z ran odniesionych pod Mełnem^[14].

Feliks Steinhagen wziął udział w bitwie nad Bzurą. Wyróżnił się szczególnie 13 września 1939 r., kiedy to podczas przegrupowania pułku pozostał, jako dowódca grupy ubezpieczenia, nad Bzurą i pomimo nalotu nie opuścił swych pozycji^[15]. Ze swoim oddziałem dołączył 15 września w Bogorii Dolnej do I batalionu 14 pp. I batalion, już w pełnym składzie, obsadził odcinek Stara Wieś - Maurzyce, luzując jednocześnie batalion z 63 pułku piechoty i przedłużając lewe skrzydło macierzystego pułku^[16][17]. W dniu 16 września ppor. Steinhagen został ciężko ranny pod Maurzycami i przetransportowany do szpitala polowego w Sochaczewie, gdzie odnalazła go żona. Po udzieleniu pomocy medycznej został przewieziony do Włocławka.

Dnia 11 października 1939 r. w swym domu przy ulicy Bechiego 2 we Włocławku spisał testament, w którym rozdysponował swój majątek i umorzył długi osób trzecich wobec siebie. Zmarł w domu 12 października 1939 r. z odniesionych ran. Pochowany został w mundurze oficera Wojska Polskiego. Spoczął w części ewangelickiej włocławskiego cmentarza komunalnego. Pogrzeb Feliksa Steinhagena przekształcił się w patriotyczną manifestację. W roku 1948 jego ciało ekshumowano i pochowano 22 lutego 1948 r. w rodzinnej kaplicy Steihagenów na cmentarzu ewangelicko-augsburskim św. Rocha w Częstochowie. W 1999 roku został odznaczony przez Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego medalem „Za udział w wojnie obronnej 1939”^[7].

Rodzina

Feliks Steinhagen miał trzech starszych braci: Stefana (1892-1939), Adolfa (1894-1939) i Karola Edwarda (1902-1981). W dniu 4 października 1931 r. zawarł, w warszawskim kościele Wizytek na Krakowskim Przedmieściu, małżeństwo z Haliną Polaską (ur. 3 marca 1909 r., zm. 27 października 1967 r.), katoliczką, córką Kazimierza – dyrektora i współwłaściciela koncernu „Steinhagen i Saenger Fabryki Papieru i Celulozy S.A.” oraz Wandy z domu Zakrzewskiej. W 1932 roku narodziła im się w Warszawie córka Bibianna (zmarła w tym samym roku). W dniu 27 lipca 1935 r., również w Warszawie, przyszła na świat córka Magdalena. Jej chrzest odbył się 31 maja 1936 r. w kościele św. Jana we Włocławku. Jego żona Halina wyszła w roku 1940 po raz drugi za mąż – za Romana Rogowskiego. Zmarła w Nieborowie^[18][19].

Ordery i odznaczenia

• Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Zdzisław Ciesielski: Dzieje 14 Pułku Piechoty w latach 1918–1939. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008. ISBN 978-83-7441-937-6.
• Tomasz Dziki: Feliks Aleksander Steinhagen. W: Włocławski Słownik Biograficzny pod redakcją Stanisława Kunikowskiego. Tom VI. Włocławek: Lega Oficyna Wydawnicza, 2011. ISBN 978-83-60150-61-0.
• Rocznik oficerski rezerw 1934. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1934. [dostęp 2022-08-07].
• Igor Kraiński, Jacek Pekról: 14 Pułk Piechoty. Wydawnictwo „Egros”, 1992. ISBN 83-85253-13-0.
• Tadeusz Kryska-Karski: Straty korpusu oficerskiego 1939–1945. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna, 1996. ISBN 0-85065-252-9.
• Rocznik Pamiątkowy XI. Kursu Baonu Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr. 7 w Śremie 1930-1931. Baon Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 7. Śrem, 1931. [dostęp 2022-08-07].
• Portal Polish Genealogy. [dostęp 2022-08-07].
• Stanisław Łodygowski, Jerzy Wodzyński: Księga pamięci kadetów II Rzeczypospolitej. Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2001. ISBN 83-88794-50-7.