Feliks Widy-Wirski
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 11 lipca 1907 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie | ginekolog, polityk, bibliotekarz |
| Narodowość | polska |
| Tytuł naukowy | profesor nauk medycznych |
| Alma Mater | |
| Stanowisko | kierownik Ministerstwa Informacji i Propagandy (1946–1947), poseł do KRN, na Sejm Ustawodawczy i Sejm PRL II i III kadencji (1945–1952, 1957–1965), podsekretarz stanu w 4 ministerstwach (1946–1950, 1961–1964), wojewoda poznański (1945–1946), prezes Stronnictwa Pracy (1946–1947), dyrektor GBL (1971–1981) |
| Partia | |
| Małżeństwo | Marta Widy-Wirska |
| Dzieci | Krystyna Widy-Kierska, Rosław Widy-Wirski |
| Odznaczenia | |
            | |
Feliks Teodor Widy-Wirski (do 1945 Feliks Teodor Widy[1]), ps. „Rosław” (ur. 11 lipca 1907 we Lwowie, zm. 15 stycznia 1982 w Warszawie) – polski lekarz ginekolog, bibliotekarz i polityk, kierownik Ministerstwa Informacji i Propagandy, podsekretarz stanu w czterech ministerstwach, wicewojewoda poznański, prezes Stronnictwa Pracy i działacz PZPR, poseł do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL II i III kadencji, żołnierz Armii Krajowej, powstaniec warszawski, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
Życiorys
Był synem Józefa i Matyldy z domu Ileczko. Uczęszczał do niemieckiego gimnazjum w Grudziądzu, a następnie do klasycznego gimnazjum w Brodnicy, którym w 1924 zdał maturę. Jako student działał w Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej (1925–1931), a także w Lewicy Akademickiej na Uniwersytecie Poznańskim. Na tej uczelni uzyskał tytuł doktora wszech nauk lekarskich w 1931, a od 1932 do 1939 był asystentem. W latach 30. pracował też jako lekarz w szpitalu ginekologicznym oraz w Ubezpieczalni Społecznej. Uzyskał specjalizację z ginekologii[2]. Był podporucznikiem rezerwy służby sanitarnej Wojska Polskiego. Politycznie był działaczem Narodowej Partii Robotniczej – Lewicy (1931–1933), a następnie Narodowego Stronnictwa Pracy. Uczestnik wojny obronnej w 1939, walczył w szeregach 18 Dywizji Piechoty, 12 września ranny w bitwie pod Andrzejewem. W czasie okupacji niemieckiej więziony na warszawskim Pawiaku, więzienie opuścił w 1940. W czasie II wojny światowej działał w Stronnictwie Pracy (1940–1942). W 1942 przyjął pseudonim „Wirski”. W 1943 był współzałożycielem Stronnictwa Zrywu Narodowego.
Brał udział w powstaniu warszawskim, walcząc w Zgrupowaniu „Bartkiewicz” Armii Krajowej. Z Warszawy po upadku powstania wydostał się wraz z cywilami, ukrywał się w Podkowie Leśnej Zachodniej. 30 listopada 1944 wziął udział w konferencji w Milanówku, na której działacze „Zrywu” uznali Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego za rząd Polski i opowiedzieli się za sojuszem z Polską Partią Robotniczą. Od stycznia 1945 był wicewojewodą, a od maja 1945 do sierpnia 1946 wojewodą poznańskim. W 1945 został członkiem PPR, ale wkrótce zajął się reaktywowaniem środowiska „Zrywu”. 10 lutego 1945 zaproponował odbudowę Stronnictwa Pracy na bazie dotychczasowego Stronnictwa Zrywu Narodowego. Uczestniczył w konferencji w Bydgoszczy, gdzie połączono „Zryw” ze Stronnictwem Pracy, w którym został wiceprezesem Zarządu Głównego. W grudniu 1945 wybrany został na I wiceprezesa partii, a w 1946 został prezesem Zarządu Głównego (w 1947 zastąpił go Stefan Brzeziński, który próbował bezskutecznie usunąć go z partii w wyniku konfliktu na tle stosunku do Kościoła katolickiego). Od lutego 1949 był sekretarzem generalnym Stronnictwa Pracy, które zostało rozwiązane w 1950.
W latach 1945–1952 pełnił mandat posła kolejno do Krajowej Rady Narodowej (do 1947) i na Sejm Ustawodawczy. Ponadto od lipca 1946 do kwietnia 1947 był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Informacji i Propagandy, od 6 września 1946 do 15 kwietnia 1947 kierownikiem resortu informacji i propagandy w rządach Edwarda Osóbki-Morawskiego i Józefa Cyrankiewicza, od kwietnia 1947 do kwietnia 1948 podsekretarzem stanu w Ministerstwie Kultury i Sztuki, a od kwietnia 1948 do lipca 1950 podsekretarzem stanu w Ministerstwie Żeglugi. W latach 1950–1952 był dyrektorem Państwowych Zakładów Wydawnictw Lekarskich. Następnie do 1955 był więziony pod zarzutami politycznymi, po czym został uwolniony i zrehabilitowany. Został dyrektorem Państwowego Szpitala Klinicznego nr 2 w Warszawie, od 1955 do 1956 pracował też jako redaktor w Ośrodku Dokumentacji Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, następnie do 1958 był stypendystą Uniwersytetu Wiedeńskiego i zakładów naukowych w Stanach Zjednoczonych. Od 1956 należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w latach 1957–1965 posłem na Sejm PRL II i III kadencji. Był delegatem na III (1959) i IV (1964) zjazd PZPR. Pracując naukowo, publikował prace dotyczące profilaktyki i leczenia raka szyjki macicy. W 1959 opublikował rozprawę habilitacyjną Z podstawowych zagadnień historii medycyny. Próba wstępu do naukowej historii medycyny. W latach 1959–1960 był pełnomocnikiem budowy Instytutu Medycyny Doświadczalnej. 1 czerwca 1960 został powołany na stanowisko zastępcy sekretarza naukowego Wydziału VI Nauk Medycznych PAN, które zajmował do 1961. Od maja 1961 do grudnia 1964 sprawował funkcję podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej. W 1964 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, po czym został kierownikiem Stacji Naukowej PAN w Paryżu, którą kierował do 1970[2]. W latach 1971–1981 był dyrektorem Głównej Biblioteki Lekarskiej w Warszawie. Autor kilku publikacji poświęconych naukowej informacji medycznej. Był pełnomocnikiem Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej ds. naukowej informacji medycznej. Członek rad naukowych Instytutu Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej, Biblioteki Narodowej, Ośrodka Informacji Naukowej PAN oraz Państwowej Rady Bibliotecznej[2].
W grudniu 1945 wydał książkę Polska a rewolucja[3]. Działał w organizacjach kombatanckich, współzałożyciel Związku Uczestników Walki Zbrojnej z Niemcami o Niepodległość i Demokrację, od 1949 w prezydium Zjazdu Połączeniowego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Po utworzeniu ZBoWiD wchodził w skład Głównej Komisji Odznaczeniowej i Zarządu Głównego. Był skarbnikiem zarządu Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej[4].
Żonaty z Martą Widy-Wirską z domu Wołyńcewicz (1911–2000)[2]. Oboje w 1992 zostali odznaczeni medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata[5]. Mieli razem córkę Krystynę Widy-Kierską (ur. 1936, dr hab. i lekarkę) oraz syna Rosława (1944–1995, lekarza i pracownika Światowej Organizacji Zdrowia). Feliks Widy-Wirski zmarł w 1982, został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B32-tuje-7)[6].
Odznaczenia
- Order Sztandaru Pracy I klasy (1959)[2]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1964)[2]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1946)[7]
- Krzyż Walecznych (1944, 1945)[2]
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1945)[2]
- Krzyż Partyzancki (1946)[2]
- Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1946)[2]
- Odznaka honorowa „Za Zasługi w Rozwoju Województwa Poznańskiego” (1946)[2]
- Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)[2]
- Odznaka honorowa „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” (1976)[2]
- Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1979)[2]
- Krzyż Armii Krajowej (1981)[2]
- Medal Ruchu Oporu (Francja)[8][9]
- Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (1992)[5]
Przypisy
- ↑ Andrzej K. Kunert, Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1944, t. 2, s. 183–185.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Ewa Włostowska, Prof. dr Feliks Widy-Wirski, gbl.home.pl [dostęp 2020-11-23].
- ↑ Tadeusz Świtała, Poznań 1945. Kronika Wydarzeń, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1986, s. 360, ISBN 83-210-0607-8, OCLC 830203088.
- ↑ Ks. Dominik Zamiatała, Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, w: Encyklopedia Białych Plam, t. XVII, Radom 2006, s. 179.
- ↑ a b Lista Yad Vashem, sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2020-11-23].
- ↑ Pogrzeb Feliksa Widy-Wirskiego, „Życie Warszawy”, nr 5 z 21 stycznia 1982, s. 6.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 74, poz. 490.
- ↑ „Życie Warszawy”, nr 2 z 18 stycznia 1982, s. 2 (nekrolog).
- ↑ „Życie Warszawy”, nr 3 z 19 stycznia 1982, s. 10 (nekrolog).
Bibliografia
- Nota biograficzna na portalu 1944.pl.
- Informacje w BIP IPN.
- Feliks Widy-Wirski, w: Leksykon historii Polski, Warszawa 1995.
- Feliks Widy-Wirski, w: Opozycja parlamentarna w Krajowej Radzie Narodowej i Sejmie Ustawodawczym 1945–1947, Romuald Turkowski (red.), Warszawa 1997.
- Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1945 T. 2. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1987, s. 183–185. ISBN 83-211-0758-3.
| W dniu zaprzysiężenia |
|
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
|
- kursywa – ministrowie odwołani przed końcem istnienia rządu
- kursywa – ministrowie, odwołani przed końcem istnienia rządu
Media użyte na tej stronie
Baretka: Order Krzyża Grunwaldu III klasy
Baretka: Złoty Medal Zwycięstwa i Wolności
Baretka: Krzyż Partyzancki
Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape .
Baretka: Medal 30-lecia Polski Ludowej
Feliks Widy-Wirski (1907-1982) - Polsih communist politician, member of Polish Sejm 1947-1950, 1957-1965
Baretka: Brązowy Medal "za Zasługi dla Obronności Kraju".
Autor: Ле Лой, Licencja: CC0
A simplified vector version of the medal awarded to Righteous Among the Nations
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: Médaille de la Résistance
Baretka: Order Sztandaru Pracy I klasy
Edward Osóbka_Morawski, Chairman of PKWN, Prime Minister of Communist Poland 1944-1947
Józef Cyrankiewicz, Prime Minister of Poland (People's Republic of Poland) 1947-1970