Feliksa Dowmont

Feliksa Dowmont, znana też jako Feliksa Dowmontowa (ur. 20 listopada 1884 we Włocławku, zm. 1 września 1942 tamże) – polska działaczka społeczna, radna Włocławka.

Życiorys

Wczesne lata

Feliksa Dowmont na fotografii Bolesława Sztejnera, ok. 1900 roku

Urodziła się w rodzinie weterana powstania styczniowego, handlarza[1] oraz piekarza[2] Teofila Szumańskiego (1842–1925) i Marianny (Marii) z Puchalskich (1853–1894). Miała rodzeństwo: Reginę Joannę, późniejszą Kobuszewską (1878–1959); Stefanię Praksedę, późniejszą Skierkowską (1881–1971); Aleksandra (1886–1921) i Marię Walentynę Sewerynę (1894[3]–1894[4]). Po śmierci matki to ojciec przyjął na siebie cały ciężar wychowania dzieci. Szumańscy zostali wychowani w duchu patriotycznym[5]. To ojciec zaszczepił w Feliksie empatię wobec ubogich[1].

Feliksa pobierała naukę w pensji żeńskiej Michaliny Masłowskiej. Wśród jej nauczycielek była m.in. Izabela Zbiegniewska. Szkołę ukończyła z wyróżnieniem[5]. W szkole zaprzyjaźniła się z Topią Ring, która w przyszłości zostanie zamordowana przez hitlerowców za udział w konspiracji[1]. W tym czasie przeszła też ciężką chorobę – tyfus[1].

Podczas I wojny światowej, w latach 1914–1915 Dowmontowa pracowała społecznie w szpitalu dla rannych prowadzonego przez Polski Komitet Pomocy Sanitarnej. Otrzymała wtedy pamiątkową odznakę PKPS. W latach 1915–1918 pracowała na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża. Podczas wojny polsko-bolszewickiej, w 1920 r. prowadziła kuchnię dla żołnierzy w ramach Pogotowia Wojennego[5].

Dwudziestolecie międzywojenne

W okresie dwudziestolecia międzywojennego Dowmontowa rozwinęła szeroką działalność społeczną.

Od 1917 do 1920 roku nauczała na kursach dla analfabetów. Od 1918 do 1922 roku prowadziła kuchnię w ramach Polsko-Amerykańskiego Komitetu Pomocy Dzieciom, z pomocy której korzystało ok. 1000 osób[5].

W latach 1926–1932 była opiekunką dzielnicową IX okręgu we Włocławku, na którego terenie leżała dzielnica ubóstwa – Grzywno. Przez lata opiekowała się biednymi mieszkańcami dzielnicy, szczególnie dziećmi. Zaskarbiła tym sobie szacunek włocławian i przychylność prasy[1][5]. W 1930 roku założyła ochronkę dla dzieci z Grzywna, do której uczęszczało ok. 80 osób. Do 1933 roku prowadziła ją osobiście, następnie jej prowadzenie przejęły zakonnice[5]. Trudną sytuację mieszkańców Grzywna nagłaśniała w pisanych przez siebie artykułach prasowych[1].

Była członkinią Komitetu Pomocy Głodującym oraz przewodniczącą miejskiego koła Narodowej Organizacji Kobiet. Jej działalność społeczna obejmowała też pomoc rodzinom poległych żołnierzy I wojny światowej, bezdomnym i więźniom[5].

Zasiadała w Radzie Miasta Włocławka I, II i IV kadencji w latach 1919–1932 i w 1939 roku. Wybrano ją z list Narodowego Komitetu Wyborczego[5], a w 1939 roku – Stronnictwa Demokratycznego[1]. Była związana ze środowiskiem Związku Chrześcijańskiej Jedności Narodowej[1]. W latach 1932–1939 zawiesiła działalność jako radna z uwagi na stan zdrowia. Jako radna uczestniczyła w pracach Komisji Budżetowo-Opiekuńczej Gimnazjum im. Marii Konopnickiej, Komisji Budżetowo-Finansowej, Komitetu Opieki Społecznej, była też członkinią Rady Szkolnej Miejskiej i Powiatowej oraz Klubu Seniorów przy Radzie Miejskiej. Pełniła funkcję mediatora w sporach między mieszkańcami a magistratem a także samymi radnymi[1][5].

Ostatnie lata

Podczas II wojny światowej została aresztowana, jednak wkrótce wypuszczono ją na prośbę volksdeutscha-gestapowca, któremu niegdyś niosła pomoc[1][5].

Zmarła na atak serca 1 września 1942 roku we Włocławku. Pochowano ją w rodzinnym grobowcu na Cmentarzu Komunalnym we Włocławku, w kwaterze nr 43A/1/12[5].

Życie prywatne

Grobowiec, w którym spoczęła Feliksa Dowmont

29 kwietnia 1911 roku wyszła za mąż za Władysława Dowmonta herbu Pogoń. W 1900 roku Dowmont uciekł z Kowna z powodu represji jakie spotkały jego rodzinę za krzewienie polskości na Litwie. Z zawodu był fotografem. We Włocławku podjął pracę w zakładzie fotograficznym Karola Szałwińskiego przy ul. 3 Maja 15 (wówczas: Nowej 15), a po jego śmierci w 1906 roku wykupił warsztat na własność. Od 1935 do 1967 roku mieścił się w jego domu przy Placu Wolności 7. Władysław był spokrewniony z inną rodziną włocławskich fotografów – Piotrem, Karolem i Franciszką Dowmontt[6].

Władysław i Feliksa Dowmont mieszkali w kamienicy przy ul. Plac Wolności 7. Mieli dwie córki – Marię Irenę Filipiak (1913–2007), która do 1991 roku[6] kontynuowała prowadzenie zakładu fotograficznego ojca, oraz dziennikarkę Danutę (1915–1944), rozstrzelaną za udział w konspiracji. Feliksa Dowmont poświęcała dużo uwagi swoim córkom. Co do zasady, spędzała z nimi czas między godziną 14 a 16 każdego dnia[1][5]. Wnuczką Feliksy Dowmont jest Danuta Krełowska[7].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k Eugeniusz Mańkowski: DOWMONT z d. SZUMAŃSKA FELIKSA. W: Włocławski Słownik Biograficzny. T. II. Włocławek: Włocławskie Towarzystwo Naukowe, 2005. ISBN 83-88115-85-5.
  2. ↑ Metryka ślubu nr 46/1877 [w: Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Włocławek. Sygn. 144. Miejsce przechowywanie: Archiwum Państwowe w Toruniu. Oddział we Włocławku.]. Genealogia w archiwach, 1894. [dostęp 2019-03-11]. (ros.).
  3. ↑ Metryka chrztu nr 74/1894 [w: Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Włocławek. Sygn. 178. Miejsce przechowywanie: Archiwum Państwowe w Toruniu. Oddział we Włocławku.]. Genealogia w archiwach, 1894. [dostęp 2019-03-11]. (ros.).
  4. ↑ Metryka zgonu nr 567/1894 [w: Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Włocławek. Sygn. 178. Miejsce przechowywanie: Archiwum Państwowe w Toruniu. Oddział we Włocławku.]. Genealogia w archiwach, 1894. [dostęp 2019-03-11]. (ros.).
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l Olga Nikonowicz: Feliksa z Szumańskich Dowmontowa. W: Zasłużeni dla Włocławka. Włocławek: Włocławskie Towarzystwo Naukowe, 1991.
  6. ↑ a b Agnieszka Kowalewska: Pracownia fotograficzna z przełomu XIX XX w. ze zbiorów zakładu fotograficznego "K. Szałwiński". Włocławek: Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej, 1991.
  7. ↑ Krełowska Danuta. Międzynarodowe Centrum Zarządzania Informacją. [dostęp 2020-04-25]. (pol.).

Media użyte na tej stronie

Włocławek-Feliksa Dowmont.jpg
Późniejsza radna Włocławka i działaczka społeczna Feliksa Dowmont (1884-1942) na fotografii autorstwa Bolesława Sztejnera (1861-1925), ok. 1900 roku we Włocławku. Zdjęcie z kolekcji Danuty Krełowskiej opublikowanej w Bibliotece Kolekcji Prywatnych.
Włocławek-grave of Dowmont and other families.jpg
Autor: Mariochom, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób rodziny Szumańskich, Dowmont i innych na cmentarzu komunalnym we Włocławku, w sektorze 43A/1/12. Leżą tu przedstawiciele kilku generacji. W pierwszym pokoleniu są to: Marianna (Maria) z Puchalskich Szumańska (1853-1894, pierwsza osoba pochowana w grobowcu); jej mąż piekarz i handlarz, weteran Powstania Styczniowego Teofil Szumański (1842-1925); rodzeństwo Teofila: Marceli Szumański (1838-1916) i Antonina Cichocka (1836-1899); mąż Antoniny, komornik Ignacy Cichocki (1834-1897) oraz brat Marii Szumańskiej adwokat Ksawery Puchalski (1859-1909). Przedstawiciele drugiego pokolenia to: dzieci Teofila i Marianny, Regina Joanna Kobuszewska (1878-1959); Stefania Prakseda Skierkowska (1881-1971) z mężem Józefem Skierkowski (1884-1950); radna Włocławka i działaczka społeczna, Feliksa Dowmont (1884-1942) oraz jej mąż, znany fotograf Władysław Dowmont (1879-1961) i handlarz Aleksander Szumański (1886-1921). Przedstawiciele trzeciego pokolenia to: dzieci Józefa i Stefanii Skierkowskich, Jan (1915-1937); Zofia (1918-1937); Antoni (1923-1924) oraz pilot Wojska Polskiego i Royal Air Force, uczestnik II wojny światowej Tadeusz Rafał Skierkowski (1916-1942); córki Władysława i Feliksy Dowmontów, fotograf Maria Irena Filipiak (1913-2007) z mężem, inżynierem Teodorem Filipiakiem (1914-1978) i dziennikarka, członkini Armii Krajowej Danuta Dowmont (1915-1944). Dla Tadeusza Rafała Skierkowskiego jest to grób symboliczny.