Ferdinand Zecca

Ferdinand Zecca

Ferdinand Zecca (po lewej) oraz Charles Pathé (ok. 1906)
Data i miejsce urodzenia	19 lutego 1864 Korsyka
Data i miejsce śmierci	23 marca 1947 Saint-Mandé
Zawód	reżyser, producent, scenarzysta, aktor
Lata aktywności	1898–1919

Ferdinand Zecca (ur. 19 lutego 1864 na Korsyce, zm. 23 marca 1947 w Saint-Mandé) – francuski reżyser, producent, scenarzysta i aktor filmowy. Jeden z pionierów kina. Związany był przede wszystkim z wytwórnią Pathé Frères, dla której zrealizował setki filmów i wyszkolił wielu filmowców. W swojej karierze współpracował m.in. z takimi twórcami jak Alice Guy-Blaché, Lucien Noguet, Henri Andréani czy Segundo de Chomón^[1].

Życiorys

Zecca urodził się na Korsyce w 1864 roku. Niedługo potem jego rodzina przeprowadziła się do Paryża. Jego ojciec był związany z paryskimi teatrami: najpierw pracował w Théâtre Funambule, a następnie został inspicjentem komediowego Théâtre de l’Ambigu-Comique. Zecca z początku również związał się z teatrem – najpierw jako aktor, a następnie (idąc w ślady ojca) jako inspicjent. Pracował w tzw. café-concerts – kawiarnio-teatrach prezentujących widowni programy variété, na które składały się również prezentacje kinematografu^[2][3].

Początki działalności kinowej

Miał styczność z kinem od początku istnienia tego medium – jego siostra była operatorką projektora u braci Pathé. Angażował się w drobne prace związane z filmem i fonografią: brał udział w nagraniach fonograficznych, kilka razy wystąpił jako aktor. W 1898 roku został nawet na pewien czas zatrudniony przez Alice Guy przy realizacji filmów w wytwórni Gaumont. W tym czasie nakręcił swój pierwszy film: Les Méfaits d’une tête de veau^[2].

Zecca występuje we własnej osobie w filmie À la conquête de l’air (1901)

Przełom w życiorysie Zekki nastąpił w momencie, gdy zrealizował krótki film Le Muet mélomane (1900), w którym obraz został zsynchronizowany z dźwiękiem fonografu. Pomysł spodobał się Charles’owi Pathé, co skłoniło go do przyjęcia Zekki do pracy przy produkcji filmów. Zecca kierował stoiskiem firmy Pathé podczas wystawy światowej w Paryżu w 1900 roku. W pracy przy filmie początkowo zajmował się głównie schematycznym kopiowaniem cudzych realizacji – w filmach Ce que l’on voit de mon sixième (1901) oraz Par la trou de la serrure (1901) naśladował angielskie komedie Szkoły z Brighton, zaś w filmie Les Sept châteaux du diable (1901) kopiował styl Georges’a Mélièsa. Zdaniem badaczy kina, z początkowego okresu jego twórczości na wyróżnienie zasługuje efektowny film trikowy À la conquête de l’air (1901), przedstawiający lot osobliwą maszyną nad dachami Paryża^[2].

Realizacja filmów dla Pathé

Do najbardziej znanych filmów Zekki można zaliczyć utrzymane w realistycznym tonie melodramaty: Historia pewnej zbrodni (1901) oraz Ofiary alkoholizmu (1902). W dziejach filmu zapisały się one jako jedne z pierwszych prób opowiedzenia złożonej historii za pomocą środków filmowych. Za jedno z wybitnych dzieł wczesnego kina uchodzi jego czteroczęściowy film biblijny Żywot i męka naszego Pana Jezusa Chrystusa (1907), współreżyserowany przez Luciena Nongueta, ze zdjęciami Segundo de Chomóna. Była to ponowna realizacja wcześniejszego filmu Zekki Żywot i męka Jezusa Chrystusa (1903), niemal równie wystawnego. Film składał się z 38 jednoujęciowych scen (tableaux). Istniało wiele wersji filmu o różnym metrażu, dzięki czemu właściciele kin mogli wypożyczyć te kopie, które odpowiadały im ceną bądź czasem projekcji. Obok melodramatów i filmów biblijnych, Zecca realizował wiele innych typowych dla wczesnego kina gatunków, m.in. tzw. aktualności (będące kronikami filmowymi bądź fabularyzowanymi inscenizacjami bieżących wydarzeń), rekonstrukcje historyczne, komedie, baśnie, a także adaptacje literatury^[1][4].

W 1903 roku Zecca zerwał na pewien czas współpracę z Pathé i ponownie dołączył do ekipy wytwórni Gaumont. Epizod ten trwał jednak zaledwie kilka miesięcy – Zecca w tym czasie kręcił przeważnie filmy trikowe. W 1904 roku powrócił do Pathé w momencie reorganizacji starego studia filmowego w Vincennes i otwarcia nowego studia w Montreuil. Zecca kierował coraz większą częścią produkcji filmowej Pathé, a w latach 1906–1907 nadzorował wszystkie realizacje jako kierownik studia w Vincennes^[5].

Kierowanie produkcją Pathé

Plakat reklamujący film Żywot i męka naszego Pana Jezusa Chrystusa (1907)

Kierując produkcją Pathé Zecca nadzorował pracę scenarzystów, mógł oceniać scenariusze i je akceptować bądź odrzucać wedle uznania, określać metraż oraz budżety filmów, ustalać okresy zdjęciowe, a nawet ustalać reguły dotyczące pracy operatorów. Zajmował się też zatrudnianiem personelu artystycznego – aktorów, reżyserów, scenografów. Niemal cały czas był obecny na planie zdjęciowym i dbał o realizację filmów zgodnie z ustaloną koncepcją. Od tego momentu już tylko sporadycznie angażował się osobiście w reżyserię^[6].

Od 1915 roku Zecca praktycznie nie realizował już filmów. Jako prawa ręka Charles’a Pathé swoją uwagę poświęcił niemal całkowicie sprawom biznesowym firmy, podróżując w jej imieniu po Europie i Stanach Zjednoczonych. W 1923 roku wrócił do Francji, gdzie pokierował produkcją Pathé-Baby – serii niedużych kamer i projektorów przeznaczonych do użytku domowego^[7][6].

Filmografia

Jako reżyser

Współreżyserowane z René Leprince’em

• 1912: La Fièvre de l'or
• 1913: Le Roi de l’air
• 1913: La Leçon du gouffre
• 1913: La Comtesse noire
• 1913: Cœur de femme
• 1913: Plus fort que la haine
• 1914: La Danse héroïque
• 1914: La Lutte pour la vie
• 1914: La Jolie Bretonne
• 1914: L’Étoile du génie
• 1915: Le Vieux Cabotin
• 1915: Le Noël d'un vagabond
• 1919: Les Larmes du pardon
• 1919: Le Calvaire d'une reine

Jako producent

• 1901: Scènes vues de mon balcon (Ce que je vois de mon sixième)
• 1901: À la conquête de l’air
• 1903: Le Démon du jeu ou La vie d'un joueur (La Vie d'un joueur)
• 1906: Pauvre Mère
• 1906: La Grève des bonnes
• 1907: Cendrillon, ou la Pantoufle merveilleuse (Cendrillon), reż. Albert Capellani
• 1907: Les Débuts d'un patineur
• 1908: Don Juan
• 1912: Boireau, roi de la boxe
• 1913: Les Incohérences de Boireau
• 1913: Boireau empoisonneur
• 1913: Boireau spadassin

Jako aktor

• 1899: Les Mésaventures d'une tête mélomane (Le Muet mélomane)
• 1901: Une idylle sous un tunnel
• 1901: Historia pewnej zbrodni
• 1901: Comment on met son couvert
• 1901: À la conquête de l’air
• 1902: Une séance de cinématographe
• 1902: Chez le photographe
• 1902: La Poule merveilleuse
• 1905: L'Amant de la lune (Rêve à la lune): Le pochard
• 1905: Automobile et cul-de-jatte
• 1905: Créations renversantes
• 1912: Rigadin aux Balkans

Jako scenarzysta

• 1901: Historia pewnej zbrodni
• 1902: Ofiary alkoholizmu
• 1903: Le Démon du jeu ou La vie d'un joueur (La Vie d'un joueur)
• 1905: L'Amant de la lune (Rêve à la lune)
• 1906: Le Théâtre de Bob
• 1910: La Tragique aventure de Robert le Taciturne, duc d'Aquitaine
• 1915: Le Malheur qui passe

Przypisy

Bibliografia

• Richard Abel: Encyclopedia of Early Cinema. London: Routledge, 2006. ISBN 0-203-48204-2.
• Dayna Oscherwitz, Maryellen Higgins: Historical Dictionary of French Cinema. Lanham-Toronto-Plymouth: The Scarecrow Press, Inc., 2007. ISBN 0-8108-5491-0.
• Grażyna Stachówna: Trzy europejskie kinematografie narodowe la belle époque – Francja, Wielka Brytania, Włochy. W: Historia kina. T. 1: Kino nieme. Kraków: Universitas, 2009. ISBN 978-83-242-0967-5.

Linki zewnętrzne

• Ferdinand Zecca w bazie IMDb (ang.)
• Szczegółowa filmografia Ferdinanda Zekki (fr.) [dostęp 2017-10-11]