Ferdynand Aragoński

Ferdynand Aragoński
Ilustracja
Ferdynand II Aragoński
ilustracja herbu
podpis
Król Kastylii i León
(wraz z Izabelą Kastylijską - król iure uxoris)
Okres

od 11 grudnia 1474
do 26 listopada 1504

Poprzednik

Henryk IV

Następca

Joanna Szalona i Filip I Piękny

Król Aragonii, Sardynii, Sycylii
Okres

od 20 stycznia 1479
do 23 stycznia 1516

Poprzednik

Jan II Aragoński

Następca

Joanna Szalona i Karol I Habsburg

Król Neapolu
Okres

od 9 listopada 1504
do 23 stycznia 1516

Poprzednik

Ludwik XII

Następca

Joanna Szalona i Karol I (IV) Habsburg

Regent Kastylii i León
(w imieniu Joanny Szalonej)
Okres

od 26 listopada 1504
do 27 czerwca 1506

Następca

Filip I Piękny (jako Król Kastylii i León)

Regent Kastylii i León
(w imieniu Joanny Szalonej)
Okres

od 17 sierpnia 1507
do 23 stycznia 1516

Poprzednik

Filip I Piękny (jako Król Kastylii i León)

Następca

Francisco Jiménez de Cisneros

Dane biograficzne
Dynastia

Trastamara

Data urodzenia

10 marca 1452

Data śmierci

23 stycznia 1516

Ojciec

Jan II Aragoński

Matka

Juana Enriquez

Żona

Izabela I Kastylijska

Dzieci

Izabela z Asturii
Jan z Asturii
Joanna Szalona
Maria Aragońska
Katarzyna Aragońska

Żona

Germaine de Foix

Dzieci

Jan

Odznaczenia
ESP Order of Santiago BAR.svg Order Złotego Runa (Austria) Order Podwiązki (Wielka Brytania)

Ferdynand II Aragoński (ur. 10 marca 1452 w Sos w Aragonii, zm. 23 stycznia 1516 w Madrigalejo) – trzeci syn (drugi, który przeżył dzieciństwo) króla Jana II Aragońskiego, pierwsze jego dziecko z drugą żoną, Joanną Enriquez, córką Fryderyka Enriqueza, admirała Kastylii, księcia de Melgar e Rueda. Ojciec wyznaczył go na następcę tronu, pomijając jego starszego przyrodniego brata, Karola z Viany.

Tytuły Ferdynanda

Książę Montblanc, hrabia Ribagorza i senior Balaguer od 1458 do 1479. Król Sycylii, Aragonii, Walencji, Sardynii i Majorki, hrabia Barcelony, Rossiglione, Cerdagna, Osona, Besalů i Pallars od 20 stycznia 1479 do 23 stycznia 1516 jako Ferdynand II. Król Kastylii, Leonu, Galicji, Murcji, Jaen, Toledo, Sewilli, od 11 grudnia 1474 do 26 listopada 1504 jako Ferdynand V. W 1479 został proklamowany, wspólnie z żoną, królem Hiszpanii, a 16 lipca 1512 przyjął tytuł króla całej Hiszpanii jako FerdynandI. Król Neapolu od 9 listopada 1504 do 23 stycznia 1516 – jako Ferdynand III. Regent Kastylii i Leonu od 26 listopada 1504 do 27 czerwca 1506 i od 17 sierpnia 1507 do 23 stycznia 1516. Król południowej Nawarry od 1512 do 23 stycznia 1516.

Wczesne lata

W 1461 podczas gwałtownych sporów sukcesyjnych ojciec mianował go następcą tronu oraz namiestnikiem wszystkich królestw i posiadłości. Przyszłość Ferdynanda była zapewniona po jego dojściu do pełnoletniości w 1466 i mianowaniu go w 1468 królem Sycylii. Miało to stworzyć odpowiednie wrażenie na dworze kastylijskim, na który przeznaczył go ojciec. Oprócz uczestnictwa w życiu dworskim młody książę brał udział w bitwach podczas wojen katalońskich. W 1470 został ojcem nieślubnego syna, Alonso de Aragóna, późniejszego arcybiskupa Saragossy. Jan II Aragoński dbał o wykształcenie syna, zajmując się nim osobiście. Uważał jednak. że najlepszym nauczycielem stanie się dla Ferdynanda samo życie. Zapewnił mu jednak wychowawców, którzy kształcili go w naukach humanistycznych i pisali dla niego traktaty o sztuce sprawowania rządów. Ferdynand nie miał zamiłowania do nauki, ale był mecenasem sztuki oraz miłośnikiem muzyki. Miał silną osobowość i nie był przy tym łagodny. Po ojcu odziedziczył rozwagę, charakter, odwagę i wykalkulowany chłód, a po matce – impulsywną uczuciowość, którą starał się tłumić. Sprawując władzę królewską musiał ukrywać namiętności i przedstawiał światu chłodne, nieprzeniknione oblicze. Cierpiał na puchlinę wodną (chorobę sprawiającą, że boleśnie nabrzmiewały mu ręce i nogi), miał także kłopoty z oddychaniem.

Małżeństwo z Izabelą Kastylijską

W Valladolid 14 października 1469 ożenił się ze swoją kuzynką Izabelą (urodzoną w Madrigal de las Altas Torres 22 kwietnia 1451, zmarłą na zamku de la Mota, Medina del Campo 26 listopada 1504), księżniczką Kastylii, córką Jana II Trastámara (króla Kastylii) i Izabeli Alfonsiny (córki Jana Alfonsina, wielkiego mistrza zakonu Santiago, konetabla Portugalii). Było to małżeństwo polityczne, a nie efekt romansu. Dwór aragoński marzył o powrocie do Kastylii, a Izabela potrzebowała pomocy, by zdobyć następstwo tronu. Małżeństwo czekały niełatwe, a nawet ciężkie losy. Ferdynand został zmuszony do prowadzenia walki na frontach aragońskim i kastylijskim, by narzucić władzę królewską arystokratycznym oligarchiom. Szukał poparcia raz w jednym, a raz w drugim królestwie w zależności od stopnia i natężenia niebezpieczeństwa.

Izabela szybko powiła mu potomstwo, ale małżeństwo rozpoczęło się jednak od niemal stałej separacji. Ferdynand, podróżujący często do miast kastylijskich lub do Aragonii, miał żonie za złe prowadzenie wygodnego życia. Jednocześnie, mając zaledwie 20 lat, sam szukał pocieszenia w ramionach innych kobiet, które urodziły mu jeszcze przynajmniej dwie córki, lecz ich daty narodzin nie są znane.

Dzieci Ferdynanda i Izabeli

ObrazImięData urodzeniaData śmierciMałżeństwa
Infanta Isabel de Trastámara.jpgIzabela z Asturii2 października 147023 sierpnia 14981. Afons, infant Portugalski, brak potomstwa. 2. Manuel I Szczęśliwy, z którym miała dzieci.
Juan de Flandes Hispano-Flemish The Baptism of Christ c. 1508-1519.jpgJan z Asturii28 czerwca 14784 października 1497Żona Małgorzata Habsburg, z którą nie miał potomstwa.
Juan de Flandes 003.jpgJoanna Szalona6 listopada 147912 kwietnia 1555Mąż Filip I Piękny, z którym miała dzieci.
Portrait of the Infanta Maria of Portugal, misidentified with Maria of Aragon, Queen of Portugal.jpgMaria Aragońska29 czerwca 14827 marca 1517Jej mężem został wdowiec po jej starszej siostrze, Manuel I Szczęśliwy, z którym miała dzieci.
Michel Sittow 002.jpgKatarzyna Aragońska16 grudnia 14857 stycznia 15361. Artur Tudor, brak potomstwa. 2. Henryk VIII Tudor, z którym miała dzieci.

Zjednoczenie Hiszpanii

Joanna la Beltraneja, główna przeciwniczka Ferdynanda

Między 20. a 30. rokiem życia Ferdynand dokonał kilku heroicznych wyczynów. Po śmierci (11 grudnia 1474) króla Kastylii, Henryka IV Bezsilnego, kwestia następstwa tronu pozostała otwarta. Ferdynand pośpiesznie wyruszył z Saragossy do Segowii, gdzie 13 grudnia Izabela sama ogłosiła się królową kastylijską. Ferdynand zajął miejsce u jej boku jako król małżonek, co dawało mu bardzo niewygodną, marginalną pozycję do czasu rozpoczęcia w 1479 przez Izabelę wojny o sukcesję z królem Portugalii, Alfonsem V Afrykańczykiem. Umożliwiło to Ferdynandowi objęcie tronu w pełnym tego słowa znaczeniu. Alfons był żonaty z jedynym dzieckiem króla Henryka, Joanną la Beltraneją. Uważał, że to jego żona powinna odziedziczyć koronę Kastylii.

W 1479 zmarł także Jan II i Ferdynand objął tron aragoński. Zapoczątkowało to powstanie konfederacji królestw, co stało się instytucjonalną podstawą powstania nowożytnej Hiszpanii. Wydarzenia tego okresu wydobyły także w pełni charakter młodego króla.

Na portretach przedstawiano Ferdynanda jako młodzieńca o miękkich, proporcjonalnych rysach twarzy, małych, zmysłowych ustach i zamyślonych oczach. Jego opisy literackie są bardziej skomplikowane, choć wszystkie przedstawiają go jako mężczyznę przystojnego, średniego wzrostu, dobrze trzymającego się w siodle i uwielbiającego polowania. Ferdynand miał czysty, mocny głos. Lubił przebywać w towarzystwie dam dworu, co przez kilka lat wywoływało zazdrość Izabeli.

Od 1475 do 1479 Ferdynand wraz z młodą żoną walczył o umocnienie pozycji w Kastylii i polityczne przekształcenie królestwa za pomocą nowych instytucji, wzorowanych na instytucjach aragońskich. Polityka unowocześniania państwa obejmowała wprowadzenie zakazu wyznawania innej religii niż wiara katolicka. Stworzenie hiszpańskiej inkwizycji w 1478, egzekwującej religijną uniformizację, oraz wygnanie Żydów w 1492, stanowiło elementy celowej polityki, mającej na celu wzmocnienie Kościoła, który z kolei popierał koronę.

Lata 1482–1492 wymagały od Ferdynanda wielu wysiłków. Wiosną 1482 stanął na czele kampanii wymierzonej w królestwo Grenady, ujawnił wtedy duże zdolności dowódcze, podbijając Grenadę i doprowadzając 2 stycznia 1492 do jej ostatecznej kapitulacji. Podbój Grenady umożliwił wsparcie transatlantyckich wypraw Krzysztofa Kolumba. Nie wiadomo, co Ferdynand myślał o Kolumbie, ani jak oceniał jego plany. Nie można też powiedzieć, że pierwsza wyprawa Kolumba była finansowana przez Aragonię, bowiem suma 1,157 mln marawedów pochodziła z funduszy Santa Hermandad (Świętego Braterstwa). Mimo to Ferdynand był obecny przy opracowywaniu planów przedsięwzięcia, przy negocjacjach zapewniających poparcie papieża, a także przy wytyczaniu ram organizacyjnych późniejszych kolonii amerykańskich.

Mając 50 lat, był Ferdynand uosobieniem królewskiego majestatu, a los zaczął mu sprzyjać. Papież Aleksander VI, ze względu na jego interwencję we Włoszech, 2 grudnia 1496 przyznał mu honorowy tytuł władcy katolickiego. Z drugiej strony życie nie oszczędzało mu cierpień – zmarł jego syn i następca tronu, a najstarsza córka Joanna zaczęła przejawiać pierwsze objawy szaleństwa. W 1493 Ferdynand został ranny w Barcelonie, jednak jego rana była niczym w porównaniu z tragediami rodzinnymi, których kulminacją była w 1504 śmierć Izabeli, „najlepszej i najwspanialszej z królewskich żon”.

Drugie małżeństwo

Statua Ferdynanda II w Madrycie (J. León, 1753)

By zagwarantować swoją pozycję w Kastylii, Ferdynand poślubił 5 października 1505 Germaine de Foix, córkę Jana de Foix (wicehrabiego Narbonne, hrabiego d'Etampes) i Marii Orleańskiej (córki Karola I, księcia Orleanu), siostrzenicę króla Francji. Małżeństwo to miało również charakter polityczny, ale Ferdynand zawsze okazywał żonie najwyższy szacunek. Jego pobyt we Włoszech w latach 1506–1507 unaocznił, czym była jego obecność dla królestw hiszpańskich. Po powrocie do Kastylii tak kierował swą polityką europejską, by uzyskać hegemonię służącą jego ekspansjonistycznym planom na Morzu Śródziemnym i w Afryce. W 1512 – zaraz po schizmie kościelnej, w której uczestniczyli królowie Nawarry – Ferdynand zajął królestwo i włączył je do Kastylii, co było jednym z najbardziej kontrowersyjnych kroków jego panowania.

Późne lata

W 1513 stan zdrowia Ferdynanda znacznie się pogorszył, choć wciąż był w stanie kierować polityką międzynarodową i przygotować sukcesję swego wnuka, późniejszego cesarza Karola V. Na początku 1516 król wyruszył do Grenady. Zatrzymał się po drodze w Madrigalejo, małej miejscowości ze świątynią Matki Bożej z Gwadelupy, gdzie zmarł. Dzień przed śmiercią podpisał swą ostatnią wolę i testament.

Wielu uważało Ferdynanda za zbawcę królestw i władcę, który zjednoczył Hiszpanię. Inni gardzili nim za prześladowania, jakich doświadczyli. Machiavelli przypisywał mu zalety renesansowego księcia. Niemiecki podróżnik Thomas Muntzer i włoski dyplomata Francesco Guicciardini, którzy osobiście znali Ferdynanda, porównywali go do Karola Wielkiego. Jego ostatnia wola wskazuje, że Ferdynand umierał z czystym sumieniem. Król kazał pochować się u boku Izabeli w kaplicy Królewskiej (Capilla Real) katedry w Grenadzie, by złączyć się z żoną w wieczności.

Zmarł przekonany, że zostawia koronę hiszpańską najmocniejszą od 700 lat, a wszystko „dzięki Bogu, mojemu wysiłkowi i pracy”.

Zobacz też

Media użyte na tej stronie

Fernando el Católico 01.jpg
Autor: Luis García z Madrid (Spain)., Licencja: CC BY-SA 2.0
Statue of Ferdinand II of Aragon (or Ferdinand V of Castile), the Catholic (1452–1516), at the Sabatini Gardens in Madrid (Spain). Sculpted in white stone by Juan de León between 1750 and 1753.
Juan de Flandes Hispano-Flemish The Baptism of Christ c. 1508-1519.jpg
The website that this file is originally from: kleio.org claims that this is Juan of Spain however there is no source on the webpage itself. If there is a better source that shows that the angel on the full painting is indeed supposed to depict Juan then please add it.
Infanta Isabel de Trastámara.jpg
Infanta Isabel de Trastámara.
Fernando firma.jpg
Autor: self, Licencja: CC BY 2.5
Firma de Fernando el Católico
12- Rainha D. Joana - A Beltraneja.jpg
Joanna la Beltraneja (1462– 1530), a claimant to the throne of Castile, and Queen of Portugal as the wife of King Afonso V, her uncle.
Arms of the Aragonese Kings of Sicily.svg
Autor: Heralder, Licencja: CC BY-SA 3.0
Per saltire Aragon and Hohenstaufen, in the historical coa, the two eagles should be facing each other.
Michel Sittow 002.jpg

This portrait of an unknown noblewoman from the early 16th century was identified as a young Catherine of Aragon, c. 1500-1505, by Max Jakob Friedländer in 1915, based on comparisons with other paintings by Sittow. (Max J. Friedländer, “Gemäldegalerie. Ein neu erworbenes Madonnenbild im Kaiser-Friedrich-Museum”, Amtliche Berichte aus den Königlichen Kunstammlungen, 36, 9 (1915), pp. 1-4.) This was subsequently challenged by Matthews (Paul G. Matthews, “Henry VIII’s Favourite Sister? Michel Sittow’s Portrait of a Lady in Vienna”, Jahrbuch der Kunsthistorischen Museums Wien 10 (2008), pp. 140-149.), who argued it was Maria Tudor, Henry VIII's sister, painted in 1514. The website of the Kunsthistorisches Museum (where the portrait is located) describes this painting as both "Portrait of a princess (Infanta Catharine of Aragon (1485-1536), Queen of England?)" (https://www.khm.at/objektdb/detail/2441) and "Mary Rose Tudor (1496-1533), sister of Henry VIII of England".

In the physical gallery the painting is described as Mary Rose Tudor.(http://www.theanneboleynfiles.com/katherine-aragon-mary-tudor-the-re-identification-michel-sittows-portrait-young-woman-nasim-tadghighi/#ixzz2Z5IvXtWq) This is a blog link; not a link to the museum so it needs to be corrected. Thanks.
Cross Santiago.svg
Autor: user:WarX, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Symbol Zakonu Santiago
Order of the Garter UK ribbon.png
Autor: Image sourced from 'Medals of the World' website: http://www.medals.org.uk/index.htm, Licencja: CC BY-SA 2.5
Ribbon of the Order of the Garter
Michel Sittow 004.jpg
Ferdinand II of Aragon, the Catholic
ESP Order of Santiago BAR.svg
Autor: Mimich, Licencja: CC BY-SA 3.0
Order of Santiago (Spain)
Royal Coat of Arms of the Crown of Castile (15th Century).svg
Autor: Heralder, Licencja: CC BY-SA 3.0
Royal Coat of arms of the Crown of Castile (15th Century Design)