Ferdynand Ruszczyc

Ten artykuł od 2011-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Ferdynand Ruszczyc

w stroju akademickim (1936)
Data i miejsce urodzenia	10 grudnia 1870 Bohdanów
Data i miejsce śmierci	30 października 1936 Bohdanów
Narodowość	polska
Alma Mater	Akademia Sztuk Pięknych w Petersburgu
Dziedzina sztuki	sztuki plastyczne
Epoka	symbolizm
Ważne dzieła
Ziemia Nec mergitur Ostatni śnieg
Odznaczenia

Ferdynand Ruszczyc, Ostatni śnieg, 1899

Ferdynand Ruszczyc, Dom w Bohdanowie, 1902

Ferdynand Ruszczyc, Nec mergitur, 1905

Ferdynand Ruszczyc h. Lis (ur. 10 grudnia 1870 w Bohdanowie, zm. 30 października 1936 tamże) – polski malarz, grafik, rysownik, scenograf, pedagog. Malował głównie krajobrazy. Reprezentował symboliczny nurt Młodej Polski. Był autorem ilustracji, winiet i okładek książkowych. Projektował m.in. plakaty, ekslibrisy i znaczki. Pisał też artykuły o zabytkach Wileńszczyzny.

Rodzina

Rodzina Ruszczyców wywodziła się z Kresów z okolic Krewa. Dziadkowie, Ferdynand i Anna z Czechowiczów mieli dziewięcioro dzieci. Ojciec, Edward, kapitan armii carskiej, absolwent brzeskiej szkoły wojskowej – Korpusu Kadetów. Matka, Alwina, z domu Munch, była Dunką, pochodziła z Nexø na Bornholmie, a jej ojciec, Marcus Munch, był właścicielem statku pływającego po Bałtyku. Rodzice Ferdynanda poznali się w Lipawie na Łotwie, gdzie Edward służył w wojsku. Gniazdem rodzinnym Ruszczyców była posiadłość ziemska w Bohdanowie, którą rodzina musiała, w wyniku represji po powstaniu styczniowym, na pewien czas opuścić. Do swojego majątku powrócili z Mińska w 1888. Ruszczycowie mieli pięcioro dzieci, cztery córki oraz najmłodszego syna Ferdynanda.

Dzieciństwo i młodość

Zgodnie z przyjętym na dworach szlacheckich zwyczajem, Ferdynand Ruszczyc do trzynastego roku życia uczył się w domu. W 1883 został posłany do gimnazjum. Równocześnie z nauką szkolną uczył się rysunku. Gimnazjum w Mińsku ukończył z wyróżnieniem w 1890. W tym samym roku rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie w Petersburgu. Nie zaniedbał jednak kształcenia artystycznego i uczęszczał, jako wolny słuchacz, na wykłady na petersburskiej Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych.

Za zgodą rodziców, po dwu latach, zrezygnował ze studiów prawniczych i zdał egzamin na Akademię Sztuk Pięknych, na której w latach 1892–1897 studiował malarstwo pod kierunkiem Iwana Szyszkina i Archipa Kuindżiego. Podróżował m.in. na Krym, do Francji, Niemiec, Włoch i Szwecji (wyjazdy studyjne).

W 1897 debiutował na wystawie prac dyplomowych ASP w Petersburgu i do 1900 jego prace były prezentowane podczas dorocznych wystaw tej akademii.

Życie i twórczość

Po ukończeniu Akademii, w 1898, przeniósł się do rodzinnego Bohdanowa. W latach 1898–1902 odbył szereg podróży studyjnych, m.in. do Monachium, Berlina, Drezna, Paryża, Wenecji. Po powrocie z jednego z takich wyjazdów, w 1898, namalował jeden z najbardziej znanych obrazów Ziemia. Pierwsza wystawa prac Ruszczyca miała miejsce w Wilnie w 1899. W mieście tym poświęcił się działalności społeczno-pedagogicznej i organizacyjnej, m.in. współpracował z teatrem wileńskim. Od 1900 był członkiem Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. W tym samym roku wziął udział w wystawie zorganizowanej z okazji 500-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1903 zorganizował w Wilnie wystawę Ars (pierwotnie wystawa miała nazywać się Sztuka, lecz nazwę zmieniono pod naciskiem carskiej cenzury). Od 1904 był profesorem warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, a w 1907 przejął katedrę pejzażu na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

10 października 1913 43-letni artysta zawarł związek małżeński z młodszą od siebie o 22 lata Reginą Giną Rouck. Mieli córkę Janinę (ur. 1914), syna Edwarda (ur. 1915), syna Oskara (ur. 1917) oraz córkę Ewę (ur. 1922), syna Andrzeja (ur. 1926) i córkę Barbarę (ur. 1928).

W latach 1916–1917 w dworze Ruszczyców w Bohdanowie stacjonowały wojska niemieckie, artysta z rodziną zajmował dwa pokoje. W 1918 Bohdanów został zajęty przez Armię Czerwoną. Ruszczyc czynnie uczestniczył w walkach o Wileńszczyznę. Wstąpił do tzw. Armii Ochotniczej. Był współorganizatorem oraz czterokrotnym (od 1919) dziekanem Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego, który w 1923 powiększył o Zakład Architektury.

W 1935 otrzymał tytuł profesora honorowego Uniwersytetu Stefana Batorego z rąk prezydenta Ignacego Mościckiego.

W 1932 został częściowo sparaliżowany. Pod opieką córki i żony powrócił do zdrowia, choć władał jedynie lewą ręką, którą nadal malował. W 1935 przeniósł się z Wilna do rodzinnego Bohdanowa, w którym 30 października 1936 umarł^[1]. Tam też został pochowany na zachowanym do dziś cmentarzu.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[2]
• Złoty Krzyż Zasługi (19 października 1928)^[3][4]
• Komandor Orderu św. Jakuba od Miecza (4 listopada 1932, Portugalia)^[5]
• Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja)^[6]
• Kawaler Orderu Legii Honorowej (1921, Francja)
• Order Izabeli Katolickiej (13 maja 1932, Hiszpania)^[4]

Zobacz też

• Chimera (czasopismo)
• Zarzecze

Przypisy

Bibliografia

• Wileńskie środowisko artystyczne 1919–1945, Kazimierz Brakoniecki, Jan Kotłowski, Lech Lechowicz, Olsztyn 1989.
• AnnaA. Bernat AnnaA., Ferdynand Ruszczyc, FerdynandF. Ruszczyc, Warszawa: Edipresse Polska, 2007, ISBN 978-83-7477-221-1, OCLC 312403436 .

Linki zewnętrzne

• Ferdynand Ruszczyc – czarodziej nastrojowego krajobrazu. biografia na portalu NiezlaSztuka.net
• ruszczyc.narod.ru. ruszczyc.narod.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-04-04)]. (ros.). – rosyjska strona poświęcona artyście.
• Ferdynand Ruszczyc – artykuł w serwisie Kultura polska.
• Ferdynand Ruszczyc. Bohdanów 1870–1936 – prace z Bohdanowa na stronie prywatnej – Galeria Malarstwa Polskiego.
• Dzieła Ferdynanda Ruszczyca w serwisie Wolne Lektury
• Ferdynand Ruszczyc – prace w bibliotece Polona