Ferenc Molnár
 Ferenc Molnár (fot. Aladár Székely) | |
| Imię i nazwisko | Ferenc Neumann |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 12 stycznia 1878 |
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | węgierska |
| Dziedzina sztuki | |
| Ważne dzieła | |
| |
| Odznaczenia | |
  | |
Ferenc Molnár, właśc. Ferenc Neumann (ur. 12 stycznia 1878 w Budapeszcie, Austro-Węgry; zm. 1 kwietnia 1952 w Nowym Jorku[1][2]) – węgierski pisarz, dramaturg i dziennikarz.
Jeden z najbardziej znanych przedstawicieli węgierskiej literatury mieszczańskiej pierwszej połowy XX wieku[3]. Światowy rozgłos przyniosła mu powieść Chłopcy z Placu Broni, która została przetłumaczona na inne języki i została wydana w setkach tysięcy egzemplarzy[4]. Doczekała się też siedmiu adaptacji filmowych. Międzynarodową renomę zyskał również jako dramaturg, autor 42 sztuk teatralnych wystawianych na scenach europejskich i amerykańskich. Jego dramaty, niezmiennie obecne w światowym repertuarze teatralnym XX wieku, osiągały tak duże sukcesy, że ich autora okrzyknięto mianem „Węgierskiego Moliera”[5].
Życiorys
Urodził się jako Ferenc Neumann, w zamożnej zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Jego ojciec, Mór[b][5] Neumann, był znanym i szanowanym lekarzem wojskowym[6]; matka, Jozefa z domu Wallfisch, była miłośniczką literatury i sztuki. W dzieciństwie bardzo dużo czytał, co było swoistą ucieczką przed nudą i monotonią rodzinnego życia[5]. W 1895 ukończył gimnazjum kalwińskie, zdając z wyróżnieniem egzamin maturalny. Dalszą naukę chciał kontynuować w szkole oficerskiej, jednak zgodnie z sugestią ojca podjął studia prawnicze, najpierw na Uniwersytecie w Budapeszcie, a później w Genewie, gdzie otrzymał dyplom. Po powrocie do Budapesztu zmienił nazwisko na Molnár (węg. „młynarz”)[5][7][4].
Jeszcze w okresie studiów nawiązał współpracę z budapeszteńskimi dziennikami („Budapesti Hírlap”[4], „Budapesti Napló”[8], „Pester Lloyd”[8]) i jako korespondent relacjonował z Genewy głośne wówczas wydarzenia ze świata nauki i polityki. Opisał m.in. wykład włoskiego antropologa Cesarego Lombroso o wrodzonych predyspozycjach przestępców oraz proces anarchisty Luccheniego, który śmiertelnie ranił cesarzową Sissi, małżonkę cesarza Austro-Węgier Franciszka Józefa. Reportaże Molnára zaczęto systematycznie drukować za granicą, m.in. w „Berliner Tageblatt” i wydawanym przez koncern Hearsta „New York Americans”, co nadało rozpędu jego dziennikarskiej karierze.
Był autorem wielu artykułów na temat życia budapeszteńskiej bohemy, do której sam należał[4]. Poza pracą dziennikarską zajmował się przekładami z literatury francuskiej, a po 1897 przede wszystkim własną twórczością literacką, którą zapoczątkowały publikacje pierwszych opowiadań[1] i powieści społecznej Az éhes város (Głodne miasto, 1901)[6]. Do 1914 stał się znanym i cenionym pisarzem i dramaturgiem[9][5][8], autorem bestsellerowej powieści Chłopcy z Placu Broni oraz ośmiu sztuk teatralnych, włącznie z tragikomedią Liliom (1909), które odnosiły ogromne sukcesy w kraju i poza jego granicami (Francja, Austria, Niemcy, Włochy, Stany Zjednoczone)[4].
Wybuch I wojny światowej przerwał passę teatralnych sukcesów[10][4]. Mimo wady wzroku – niedowidział na jedno oko i stale nosił monokl[c][11][5] – został korespondentem wojennym na pierwszej linii frontu wschodniego w Galicji[4][11][12]. Opisywał m.in. miejsca najkrwawszych bitew (pod Limanową i na przełęczy Dukielskiej) oraz odbicie z rąk Rosjan Przemyśla i Lwowa[11][12]. Jego relacje – na pół reporterskie, na pół literackie, łączące dziennik osobisty z zapiskami wojennego korespondenta – cieszyły się ogromnym zainteresowaniem czytelników budapeszteńskiej popołudniówki „Az Est”. Były również przedrukowywane w londyńskim „The Morning Post” i w prasie amerykańskiej. Reportaże te zostały potem wydane w zbiorze Egy haditudósito emlekei (Galicja 1914–1915. Zapiski korespondenta wojennego[13]). Zawarte tam relacje dotyczą m.in. terenów dzisiejszej Polski (Stary i Nowy Sącz, Limanowa, Kraków, Gorlice, Krosno, Biecz, Przemyśl, Grybów, Tarnów) oraz II Rzeczypospolitej (Lwów, Brześć, Stryj, Halicz)[10]. Zbiór tych reportaży przyniósł mu uznanie i przyczynił się do powołania go w 1918 w skład Węgierskiej Akademii Nauk[11]. Cesarz odznaczył go za nie Krzyżem Oficerskim Orderu Franciszka Józefa[14], jednak wielu jego znajomych-pacyfistów, oskarżało go o pochwałę wojny[6].
Lata powojenne to dalsze pasmo literackich sukcesów Molnára i licznych nagród oraz wyróżnień, które otrzymywał za swoją twórczość. Firmin Gémier, dyrektor paryskiego Odeonu, dał w 1920 premierowe we Francji wystawienie Łabędzia, po którym Molnár otrzymał francuską Legię Honorową V klasy[14]. W roku 1927 odwiedził Stany Zjednoczone, gdzie został uroczyście przyjęty w Białym Domu przez ówczesnego prezydenta Calvina Coolidge’a. W 1935 otrzymał Laur Korwina (Corvin-koszorú) z rąk węgierskiego regenta, Miklósa Horthyego[4][14][15][16].
Po dojściu Hitlera do władzy zakazano w Niemczech wystawiania sztuk Molnára ze względu na jego żydowskie pochodzenie. Narastający antysemityzm skłonił go do emigracji. W połowie lat 30. XX wieku wyjechał do Szwajcarii[4]. 31 grudnia 1939 wsiadł na statek, który zawinął do Nowego Jorku w dniu jego 62. urodzin, 12 stycznia 1940. W Nowym Jorku zamieszkał w Hotelu Plaza[5]. Pobyt na emigracji był dla niego wygnaniem, jednak nigdy nie wrócił na Węgry, ponieważ jego stosunek do komunizmu był tak samo wrogi, jak do faszyzmu. Nowojorski Hotel Plaza stał się jego domem aż do śmierci[4].
Twórczość literacka
Twórczość literacka Molnára jest bardzo różnorodna pod względem rodzaju i gatunku. Obejmuje szkice, eseje, humoreski, opowiadania, nowele, powieści i aż 42 utwory sceniczne[8]. Pod względem treści dostrzec można wyraźny dualizm tematyczny. Z jednej strony są to kwestie żydowskiej tożsamości i asymilacji, nierówności społecznych oraz patriotyzmu (obecne głównie w prozie), z drugiej – zabarwiony freudyzmem socjologiczny portret budapeszteńskiej burżuazji okresu fin de siècle’u (eksploatowany w dramatach)[17][18].
Proza
Wywodził się ze zasymilowanej żydowskiej burżuazji. Żydzi w owym czasie stanowili blisko 25% populacji Budapesztu i debaty o asymilacji, antysemityzmie, czy żydowskiej tożsamości były wszechobecne i nieuniknione w codzienności Molnára[6]. W zasadzie był niepraktykującym Żydem i nie interesował go judaizm, a nawet w połowie lat 30. XX wieku rozważał konwersję na chrześcijaństwo[19]. Napisał wówczas dwa niezbyt udane utwory o tematyce religijnej: A király szolgálólánya (Królewska pokojówka, 1936) oraz nigdy nie wystawiony kaznodziejski Csoda a hegyek között (Cud w górach, 1936), o starym żydowskim straganiarzu, który wśród wyrzuconych książek znajduje Nowy Testament i przechodzi duchową przemianę[6].
Często obecna w jego utworach była kwestia asymilacji budapeszteńskich Żydów, nieustannie przez pisarza wyśmiewana i krytykowana, mimo że w gruncie rzeczy dotyczyła również jego samego. Ulubionym protagonistą Molnára był niezdecydowany Żyd, który ośmiesza się, próbując naśladować otoczenie[20], bądź – jak w powieści Andor (Andrzej, 1918) – zatraca swoją tożsamość ulegając społecznym dewiacjom[20][3].
We wczesnych utworach prozatorskich poruszał również kwestie nierówności społecznej i rozdźwięku między bogactwem a ubóstwem. Pisarz kontestował wpajane mu od dziecka burżuazyjne wartości i z zaangażowaniem piętnował wady swojej klasy społecznej, wskazując na nieunikniony rozkład schyłku Monarchii Austro-Węgierskiej. W noweli Széntolvajok (Złodzieje węgla, 1918) utożsamiał się emocjonalnie (i tylko emocjonalnie) z miejską biedotą i nędzarzami. W powieści Az éhes város (Głodne miasto, 1900) z realistyczną bezwzględnością ukazał wewnętrzny rozkład burżuazyjnej moralności[3][21][18][6].
Chłopcy z Placu Broni
Zupełnie inna w wymowie jest bestsellerowa powieść dla młodzieży A Pál utcai fiúk (Chłopcy z Placu Broni, 1907), w której Molnár skupił się na wartościach godnych naśladowania, takich jak poświęcenie, lojalność, hart ducha, męstwo, patriotyzm. Powieść ta, napisana z polotem i swadą, mimo swojej moralizatorskiej na pozór tematyki, cieszyła się ogromnym powodzeniem wśród młodzieży. Doczekała się tłumaczenia na 43 języki, była wydawana na całym świecie w setkach tysięcy egzemplarzy i stała się najbardziej znaną węgierską powieścią, również w Polsce. Dwukrotnie była tłumaczona na język polski. Po raz pierwszy w 1913 przez Janinę Mortkowiczową ze skróconej[7] niemieckiej wersji. W 1989 wydawnictwo „Nasza Księgarnia” wydało nową, pełną wersję powieści przełożonej bezpośrednio z węgierskiego oryginału przez Tadeusza Olszańskiego. Po 1945 wydrukowano w Polsce blisko 2,5 mln egzemplarzy tej powieści, obejmujących łącznie 41 wydań (stan na czerwiec 2007)[4][22][21][6][3].
Dramaty
Molnár był z jednej strony typowym przedstawicielem generacji patriotycznych intelektualistów schyłkowego okresu monarchii austro-węgierskiej, wierzącym w możliwość pełnej asymilacji węgierskich Żydów. Z drugiej – był kosmopolitą, przedstawicielem i piewcą budapeszteńskiego stylu życia, intensywnie zabarwionego żydowską burżuazją i temperamentem artystycznej bohemy okresu fin de siècle’u[19]. Charyzmatycznym hedonistą, wyrafinowanym smakoszem życia, eleganckim uwodzicielem kobiet. Jego środowiskiem naturalnym były kawiarnie, kluby, redakcje i teatry[5]. Jako dramaturg miał niezwykłe wyczucie sceny i umiejętność konstruowania akcji, a przy tym inteligentny, cięty dowcip i doskonałe poczucie humoru[19]. Jego styl był błyskotliwy, świeży i niepowtarzalny, mimo że garściami czerpał z komedii Wilde’a, dramatów psychologicznych Schnitzlera, symbolizmu Maeterlincka, mistycyzmu Hauptmanna, bulwarówek Bernsteina i z psychoanalitycznej koncepcji Freuda[21].
Diabeł
Pierwszym utworem scenicznym, który przyniósł mu światowy rozgłos był impresjonistyczny dramat Az ördög (Diabeł, 1907). Ukazywał wewnętrzną walkę młodej mężatki tkwiącej w konwencjonalnej moralności, z własnymi podświadomymi pragnieniami, wcielonymi w postać diabła[3][23]. Sztuka była doskonała warsztatowo. Miała świetne tempo, idealnie rozłożone akcenty, pomysłowe dialogi, zaskakujące pointy. Ale największą jej siłę stanowił temat (zakazana miłość, „kusząca i irytująca jak nowe perfumy”[21]) oraz sposób jego przedstawienia oscylujący między klasycznym Faustem a modnym wówczas Freudem[17][21][8].
Prapremiera sztuki, którą wyreżyserował sam autor, odbyła się w listopadzie 1907, w budapeszteńskim teatrze komediowym Vigszinhaz. Sukces był oszałamiający. Znany włoski aktor Ermete Zacconi, który w tym czasie występował ze swoim zespołem w Budapeszcie, był tak oczarowany sztuką, że przetłumaczył ją na włoski i wystawił w Turynie. Krótko potem sztukę wystawiono w Berlinie (w reżyserii słynnego Ottona Brahma), a następnie w Wiedniu, Warszawie, Nowym Jorku, Sofii, Trieście i Petersburgu[4][21].
Jego sztuki cieszyły się ogromną popularnością nie tylko z powodu ich niewątpliwie wysokiej wartości artystycznej. Niemniej istotne dla rozplotkowanej publiczności były wykorzystywane w utworach fakty z życia budapeszteńskiej cyganerii, a zwłaszcza skandalizujące romanse, w które uwikłany był również sam Molnár. Diabeł miał łatwe do odczytania drugie dno. Molnár napisał tę sztukę dla odtwórczyni roli głównej, Irén Varsányi, w owym czasie czołowej węgierskiej aktorki, z którą był w bardzo bliskich relacjach. Po premierze zazdrosny mąż aktorki wyzwał Molnára na pojedynek. Skandal znalazł finał w sądzie, który skazał pisarza na dwa tygodnie więzienia[21][20][8][5]. Nie zakończyło to jednak romansu. Molnár napisał dla Varsányi jeszcze dwie sztuki: A Testőr (Gwardzista, 1910) i A Farkas (Wilk, 1912). Obie odniosły wielki sukces i były odbierane przez budapeszteńską publiczność jako kontynuacja faktycznych miłosnych relacji Molnára i Varsányi. Zwłaszcza Gwardzista, po którego budapeszteńskiej prapremierze aktorzy byli wywoływani oklaskami na scenę aż 25 razy[8][5].
Liliom
Najwybitniejszym utworem scenicznym Molnára granym przez dziesięciolecia na całym świecie jest Liliom (1909)[4]. Różni się on zasadniczo od wszystkich wcześniejszych i późniejszych jego dramatów. Akcja rozgrywa się na przedmieściach, wśród nizin społecznych oraz „na wysokości”, prawdopodobnie w czyśćcu. Tytułowy bohater umiera w 5. scenie, a w 7. powraca na ziemię, by odkupić swoje winy. W wymiarze ziemskim, w pewnym stopniu mu się to udaje, w wymiarze niebiańskim – nie. Liliom to sentymentalny dramat miłosny z dużą dawką cynizmu, liryczna tragikomedia podszyta ironią losu. To także dogłębna analiza ludzkich dusz, pokazująca jak wiele w złym człowieku jest dobra i jak trudno czasem to dobro uzewnętrznić[17][3][8].
Po budapeszteńskiej premierze Liliom w grudniu 1909, reżyserowanej przez Molnára i z Irén Varsányi w głównej roli kobiecej, wśród publiczności zapanowała konsternacja. Sztuka nie miała w sobie tego ognia, co Diabeł, a jej psychologiczna głębia zupełnie widzów nie uwiodła. Oczekiwali dalszych szczegółów romansu celebrytów artystycznej bohemy i się zawiedli. Budapeszt przyjął Liliom chłodno. Dopiero zagraniczne premiery i następujące po nich lawinowo entuzjastyczne recenzje ukazały wartość tej sztuki we właściwym wymiarze.
Wybór dzieł
Proza
- 1898 Magdolna: és egyéb elbeszélések, opowiadania,
- 1899 A csók és egyéb elbeszélések, opowiadania,
- 1900 Az éhes város, powieść,
- 1901 Egy gazdátlan csónak története, nowela,
- 1903 Éva, nowela,
- 1905 Gyerekek, opowiadanie,
- 1905 Egy pesti leány története, nowela,
- 1907 Chłopcy z Placu Broni (A Pál utcai fiúk), powieść, przekład 1913 z niem. na pol. Janina Mortkowiczowa; przekład 1989 z węg. na pol. Tadeusz Olszański,
- 1908 Rabok, powieść,
- 1908 Muzsika, wybór opowiadań,
- 1909 Ketten beszélnek, opowiadania,
- 1909 Pesti erkölcsök, opowiadanie,
- 1911 Hétágú síp, opowiadanie,
- 1912 Ma, tegnap, tegnapelõtt, opowiadanie,
- 1913 Báró Márczius és egyéb elbeszélések, opowiadania,
- 1914 Kis hármaskönyv, nowela,
- 1916 Galicja 1914–1915. Zapiski korespondenta wojennego (Egy haditudósító emlékei), zbiór reportaży, przekład 2011 z węg. na pol. Ákos Engelmayer,
- 1916 Az aruvimi erdő titka és egyéb szatírák, humoreska,
- 1917 Ismerősök, opowiadania,
- 1918 Andor, powieść,
- 1918 Széntolvajok, nowela,
- 1926 Gőzoszlop, powieść,
- 1933 A zenélő angyal, powieść,
- 1937 A zöld huszár, powieść,
- 1939 Őszi utazás, powieść,
- 1947 Isten veled szívem, powieść,
- 1950 Útitárs a száműzetésben – Jegyzetek egy önéletrajzhoz, notatki autobiograficzne,
Dramaty
- 1902 A doktor úr[d]
- 1904 Józsi
- 1907 Az ördög (Diabeł)[24][e]
- 1909 Liliom[24][f]
- 1910 A Testőr (Gwardzista)[25][g]
- 1912 A Farkas (Bajka o wilku)[25][h]
- 1915 Vacsora
- 1916 A fehér felhő
- 1916 Farsang
- 1916 Úri divat (Konfekcja męska)[24][i]
- 1920 A hattyú
- 1921 Előjáték Lear királyhoz
- 1921 Marsall
- 1921 Az ibolya
- 1923 A vörös malom
- 1923 Égi és földi szerelem
- 1924 Az üvegcipő
- 1926 Játék a kastélyban (Gry pałacowe)[25][24][j]
- 1926 Riviera[24][k]
- 1927 Egyetlen mentség (Jedyny ratunek)[24][k]
- 1928 Olympia[25][l]
- 1929 Egy, kettő, három (Tempo, Mister Morrison)[26][m]
- 1930 A jó tündér (Dobra wróżka)[25][n]
- 1932 Valaki
- 1932 Harmónia
- 1934 Mennyegző
- 1934 Az ismeretlen lány
- 1935 A cukrászné (W cukierence)[24][o]
- 1935 Nagy szerelem (Wielka miłość)[26][p]
- 1936 Csoda a hegyek között
- 1936 A király szolgálólánya
- 1938 Delila (Dalia)[25][q]
- 1942 Panoptikum
- 1942 A császár
- 1947 Szívdobogás
Adaptacje
Lista adaptacji scenicznych i filmowych utworów Ferenca Molnára[2], ułożona chronologicznie według daty powstania oryginału (z możliwością dowolnego sortowania).
| zdjęcie | tytuł oryginału | tytuł adaptacji | miejsce i rok adaptacji | gatunek | producent/wytwórnia | twórcy, wykonawcy, uwagi | Źródło |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | A Pál utcai fiúk Chłopcy z Placu Broni 1907 | A Pál utcai fiúk |  1917 | film niemy | reżyseria: Béla Balogh | [27][28] | |
| A Pál utcai fiúk Chłopcy z Placu Broni 1907 | A Pál utcai fiúk | 1924 | film niemy | reżyseria: Béla Balogh | [28][29] | ||
 | A Pál utcai fiúk Chłopcy z Placu Broni 1907 | No Greater Glory |  1934 | film | Columbia Pictures | reżyseria: Frank Borzage | [28][30] |
 | A Pál utcai fiúk Chłopcy z Placu Broni 1907 | I ragazzi della via Paal |  1935 | film | reżyseria: Mario Monicelli, Cesare Civita, Alberto Mondadori | [31] | |
 | A Pál utcai fiúk Chłopcy z Placu Broni 1907 | A Pál utcai fiúk | 1969 | film | 20th Century Fox | reżyseria: Zoltán Fábri | [32] |
 | A Pál utcai fiúk Chłopcy z Placu Broni 1907 | I ragazzi della via Pál |   2003 | film TV | reżyseria: Maurizio Zaccaro | [33] | |
 | A Pál utcai fiúk Chłopcy z Placu Broni 1907 | A Pál utcai fiúk | 2005 | film TV | reżyseria: Török Ferenc | [34] | |
 | Az ördög Diabeł 1909 | Az ördög | 1918 | film niemy | Phönix Film | reżyseria: Michael Curtiz | [35] |
_-_1.jpg) | Az ördög Diabeł 1909 | The Devil | 1921 | film | reżyseria: James Young | [36] | |
| Az ördög Diabeł 1909 | Az ördög |  2009 | film | reżyser: Péter Valló | [37] | ||
 | Liliom 1909 | A Trip to Paradise | 1921 | film niemy | reżyseria: Maxwell Karger | [38] | |
 | Liliom 1909 | Liliom | 1930 | film | Fox Film Corporation | reżyseria: Frank Borzage | [39] |
 | Liliom 1909 | Liliom |  1934 | film | 20th Century Fox | reżyseria: Fritz Lang | [40] |
 | Liliom 1909 | Liliom | 1939 | słuchowisko | CBS | reżyseria: Orson Welles | [41] |
 | Liliom 1909 | Carousel | 1945 | musical | Broadway | muzyka: Richard Rodgers | [42] |
 | Liliom 1909 | Liliom | 2011 | balet | Hamburg Ballet | kompozytor: Michel Legrand | [43] |
 | A Testőr Gwardzista 1910 | The Guardsman | 1931 | film | Metro-Goldwyn-Mayer | reżyseria: Sidney Franklin | [44] |
 | A hattyú Łabędź 1920 | The Swan | 1925 | film niemy | Paramount Pictures | reżyseria: Dimitri Buchowetzki | [45] |
 | A hattyú Łabędź 1920 | One Romantic Night | 1930 | film | United Artists | reżyseria: Paul L. Stein | [46] |
 | A hattyú Łabędź 1920 | The Swan | 1956 | film | Metro-Goldwyn-Mayer | reżyseria: Charles Vidor | [47] |
 | Olympia Olimpia 1928 | His Glorious Night | 1929 | film | Metro-Goldwyn-Mayer | reżyseria: Lionel Barrymore | [48] |
 | Olympia Olimpia 1928 | A Breath of Scandal | 1960 | film | Paramount Pictures | reżyseria: Michael Curtiz | [49] |
 | Egy, kettő, három Raz, dwa, trzy 1929 | One, Two, Three | 1961 | film | United Artists | reżyseria: Billy Wilder | [50] |
 | A jó tündér Dobra wróżka 1930 | The Good Fairy | 1935 | film | Universal Pictures | reżyseria: William Wyler | [51] |
 | A jó tündér Dobra wróżka 1930 | I’ll Be Yours | 1947 | film (komedia muzyczna) | Universal Pictures | reżyseria: William A. Seiter | [52] |
 | A jó tündér Dobra wróżka 1930 | Make a Wish | 1951 | musical | Broadway (Winter Garden Theatre) | muzyka i teksty piosenek: Hugh Martin | [53] |
Życie prywatne
Molnár był osobą znaną i popularną w Budapeszcie przełomu XIX i XX wieku. Był gwiazdą tamtejszej bohemy i częstym tematem rozmów i plotek. Będąc hedonistą, żył pełną piersią – biesiadował całymi nocami w budapeszteńskiej kawiarni artystycznej „New York”, wdawał się w romanse, uprawiał hazard[4]. Anegdoty z życia Ferenca Molnára są zawarte w książce Friedricha Torberga Ciocia Jolesch. Trzy małżeństwa oraz niektóre nieformalne związki z kobietami miały istotny wpływ na życie i twórczość pisarza.
Pierwszą żoną Molnára była Margit Vészi (1885–1961), córka Józsefa Vésziego, redaktora naczelnego gazety „Budapesti Napló”. Była artystką, zajmowała się malarstwem i grafiką. Jej prace były wystawiane w Budapeszcie i za granicą. Poznali się w 1901, pobrali 5 lat później, 19 maja 1906[54]. Ich ślub był spektakularnym wydarzeniem towarzyskim. Małżeństwo nie było jednak szczęśliwe. Gdy w marcu 1907 urodziła się ich córka Márta (1907–1966), byli już w separacji i nie mieszkali razem. Ostatecznie rozwiedli się w 1910. W 1961, mając 76 lat, Margit Vészi popełniła samobójstwo[5][8].
W 1907 pisarz nawiązał płomienny i burzliwy romans ze znaną węgierską aktorką Irén Varsányi (1878–1932). Związek trwał do 1912. Varsányi grała główne role we wszystkich 4 sztukach, które Molnár w owym czasie napisał i wyreżyserował ich budapeszteńskie prapremiery (Diabeł, Liliom, Gwardzista i Wilk). Dramaty te (poza Liliom) były napisane pod wpływem romansu i dotyczyły ich wzajemnych relacji. Po premierze Diabła doszło do skandalu. Zazdrosny mąż aktorki, bogaty przedsiębiorca Illés Szécsi, wyzwał pisarza na pojedynek. W konsekwencji Molnár został skazany na dwa tygodnie więzienia. Gdy po 5 latach związku Varsányi zdecydowała się zamieszkać z Molnárem, nagle zachorowała jej córka. Aktorka uznała, że to kara boska, zakończyła romans i wróciła do rodziny. Molnár popadł w głęboką depresję, nadużywał alkoholu, a nawet usiłował popełnić samobójstwo[5][8].
Zapomnienie przyniosła mu praca korespondenta wojennego. A pocieszenie Sári Fedák (1879–1955), znana aktorka i primadonna. Para pobrała się po 10 latach związku, w 1922. Molnár napisał dla niej dwa dramaty (Czerwony młyn i Szklany pantofelek). Ich małżeństwo również nie było szczęśliwe i przetrwało zaledwie dwa lata. W czasie II wojny światowej Fedák dołączyła do nazistów. Po wojnie została skazana na 8 miesięcy więzienia i trzyletni zakaz występów scenicznych. Po wyjściu na wolność zamieszkała we wsi Nyáregyháza, niedaleko Budapesztu. Nigdy nie powróciła na scenę. Zmarła w 1955[5][55].
Trzecią żoną Molnára była Lili Darvas (1902–1972), węgierska aktorka grająca w teatrach europejskich i amerykańskich. Pobrali się w 1925 w Wiedniu i do 1928 podróżowali po Europie i USA. Po kilku latach Darvas stała się międzynarodową gwiazdą i ciągłe podróże stały się jej codziennością, co nie odpowiadało Molnárowi. Zdecydowali się żyć oddzielnie, ale nadal się przyjaźnili i pozostali małżeństwem aż do śmierci pisarza. Lili Darvas zmarła w 1974, w Nowym Jorku[5][56].
Ostatnią kobietą w życiu Molnára była Wanda Bartha (1908–1947), która od 1932 była jego sekretarką i doradcą literackim. Łączyła ich praca i głęboka przyjaźń. Na emigracji była mu bratnią duszą i „współtowarzyszem wygnania” – Útitárs a száműzetésben (Companions in Exile, 1950), właśnie tak zatytułował Molnár autobiografię ostatnich lat swojego życia, którą jej dedykował. W 1947 Wanda Bartha popełniła samobójstwo na wieść, że cała jej rodzina zginęła z rąk nazistów[5][57][58].
Pod koniec życia Molnár podupadł na zdrowiu. W 1943, gdy świat usłyszał o Holocauście, Molnár dowiedział się, że setki jego przyjaciół i znajomych zostało zamordowanych. Pod wpływem tej traumy doznał rozległego zawału. Chorował również na raka żołądka, który był przyczyną jego śmierci. Zmarł 1 kwietnia 1952, w Nowym Jorku. Został pochowany w obecności rabina na nowojorskim Linden Hill Methodist Cemetery[1][2][59][5].
Chronologia
(na podstawie źródła[5])
- 1878 (12 stycznia) – Narodziny Ferenca Molnára.
- 1887–1895 – Nauka w kalwińskim gimnazjum w Budapeszcie.
- 1895–1896 – Studia prawnicze w Budapeszcie i Genewie; podróże do Paryża.
- 1895–1896 – Korespondencyjna współpraca z budapeszteńskimi dziennikami.
- 1896 – Powrót do Budapesztu. Zmiana nazwiska z Neumann na Molnár.
- 1898 – Śmierć matki.
- 1898 – Wydanie drukiem pierwszego opowiadania Magdolna (Magdalena).
- 1898–1900 – Podróże po Europie.
- 1901 – Publikacja pierwszej powieść Az éhes város (Głodne miasto).
- 1902 – Budapeszteńska prapremiera pierwszej sztuki A doktor úr (Prawnik).
- 1906 – Małżeństwo z Margit Vészi, córką Józsefa Vésziego, fundatora i redaktora naczelnego gazety „Budapesti Napló”, pracodawcy Molnara.
- 1907 – Narodziny córki Molnára i Vészi, Márty, jego pierwszego i jedynego dziecka.
- 1907 – Publikacja najbardziej znanej powieść Molnára A Pál utcai fiúk (Chłopcy z Placu Broni).
- 1907 – Prapremiera sztuki Az ördög (Diabeł) w Budapeszcie.
- 1908 – Śmierć ojca.
- 1908 – Wystawienie sztuki Diabeł w Europie i w Nowym Jorku.
- 1908 – Przyjęcie do prestiżowego Petőfi Társaság
- 1909 – Chłodne przyjęcie sztuki Liliom po jej prapremierze w Budapeszcie.
- 1910 – Rozwód z Margit Vészi.
- 1910 – Prapremiera sztuki A Testőr (Gwardzista) w Budapeszcie.
- 1911 – Przyjęcie do literackiego stowarzyszenia „Kisfaludy Társaság” (Stowarzyszenie Kisfaludy’ego).
- 1912 – Prapremiera sztuki A Farkas (Wilk) w Budapeszcie.
- 1912 – Publikacja dwóch zbiorów opowiadań.
- 1912 – Głęboka depresja i nieudana próba samobójcza po rozstaniu z aktorką Irén Varsányi.
- 1914–1915 – Podjęcie pracy korespondenta wojennego w Galicji na froncie wschodnim I wojny światowej.
- 1916 – Publikacja zbioru reportaży wojennych Egy haditudósító emlékei (Galicja 1914–1915. Zapiski korespondenta wojennego).
- 1916 – Odznaczenie Krzyżem Oficerskim Orderu Franciszka Józefa.
- 1917 – Prapremiery sztuk Farsang i Úri divat (Karnawał i Konfekcja męska).
- 1918 – Powołanie na członka Węgierskiej Akademii Nauk.
- 1920 – Premiera sztuki A hattyú (Łabędź) w paryskim Odeonie; odznaczenie Molnára francuską Legią Honorową.
- 1921 – Ogromny sukces Liliom po jej nowojorskiej premierze.
- 1922 – Premiera Égi és földi szerelem (Niebiańska i ziemska miłość) w Budapeszcie. Nowojorska premiera Konfekcji męskiej.
- 1922 – Ślub ze znaną aktorką i primadonną Sári Fedák.
- 1924 – Prapremiera Az üvegcipő (Szklany pantofelek).
- 1924 – Rozwód z Sári Fedák.
- 1926 – Premiera Játék a kastélyban (Komedia miłości) w Budapeszcie i w Nowym Jorku.
- 1926 – Ślub z aktorką Lili Darvas.
- 1927 (22 grudnia) – Podróż do Stanów Zjednoczonych, spotkanie z prezydentem Coolidge’a w Białym Domu.
- 1928 – Wydanie w Budapeszcie 20-tomowego zbióru dzieł Molnára.
- 1928 – Premiera sztuki Olympia.
- 1929 – Publikacja wyboru dramatów Molnára po angielsku pod tytułem The Plays of Ferenc Molnár.
- 1932 – Rozpoczęcie współpracy z Wandą Barthą, sekretarką i doradcą literackim Molnára; wspólne podróże po Europie.
- 1932 – Budapeszteńskie prapremiery sztuk Harmony i Valaki.
- 1932 – Nowojorska premera A jó tündér (Dobra wróżka), ponowne wystawienie Liliom w Nowym Jorku.
- 1934–1936 – Kontynuacja podróży Molnára i Wandy Bartha po Europie; budapeszteńskie premiery czterech nowych dramatów.
- 1935 – Odznaczenie Molnára Laurem Korwina przez węgierskiego regenta Miklósa Horthyego.
- 1937 – Prapremiera sztuki Delila (Dalia) w Budapeszcie.
- 1937 – Opuszczenie na zawsze Budapesztu; wyjazd do Szwajcarii.
- 1939 (31 grudnia) – Opuszczenie Europy i emigracja do Stanów Zjednoczonych.
- 1940 (12 stycznia) – Przybycie do Nowego Jorku w dniu 62. urodzin; zamieszkanie w nowojorskim Hotelu Plaza.
- 1940 – Nowojorska premiera sztuki A cukrászné (W cukierence).
- 1943 – Rozległy zawał serca wywołany traumą na wieść o Holocauście.
- 1945 – Publikacja dwóch powieści w angielskim przekładzie: Isten veled szívem (Farewell My Heart) i A zöld huszár (The Captain of St. Margaret’s).
- 1947 – Uzyskanie amerykańskiego obywatelstwa.
- 1947 – Samobójstwo Wandy Bartha na wieść, że cała jej rodzina zginęła z rąk nazistów.
- 1948 – Odmowa powrotu na Węgry i udziału w uroczystości z okazji jego 70. urodzin. Pogarszanie się stanu zdrowia.
- 1950 – Publikacja autobiografii dedykowanej Wandzie Bartha Útitárs a száműzetésben (Companions in Exile).
- 1952 (1 kwietnia) – Śmierć spowodowana rakiem żołądka.
- 1955 – Śmierć Sari Fedak na Węgrzech.
- 1961 – Samobójstwo Margit Veszi w Hiszpanii.
- 1974 – Śmierć Lili Darvas w Nowym Jorku.
Uwagi
- ↑ Niektóre polskie źródła podają 2 kwietnia 1952 jako datę jego śmierci, prawdopodobnie z powodu różnicy czasu pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Polską.
- ↑ Mór, węgierskie imię męskie, odpowiednik polskiego imienia Maurycy.
- ↑ Niektóre źródła twierdzą, że monokl był jedynie stylowym dodatkiem do modnych garniturów.
- ↑ Tytuł sztuki A doktor úr odnosi się do tytułu naukowego „doctor iuris” i oznacza adwokata, doktora prawa.
- ↑ Az ördög – sztuka wystawiana w 1926 przez polskie teatry w Bydgoszczy, Toruniu, Grudziądzu, pod polskim tytułem Diabeł.
- ↑ Liliom – sztuka wystawiana w latach 1958 i 2010 przez polskie teatry w Krakowie-Nowa Huta, Wrocławiu, Łodzi, Gdyni, pod oryginalnym tytułem: Liliom.
- ↑ A Testőr – sztuka wystawiana w latach 1911–1912 i 1920, 1928, 1960 przez polskie teatry w Krakowie, Lwowie, Wilnie, Poznaniu, Warszawie, Łodzi, Płocku, Kaliszu, Toruniu, Lublinie, Katowicach, pod polskimi tytułami: Gwardzista, Gwardzista przyboczny, Kochanek własnej żony, Oficer gwardii.
- ↑ A Farkas– sztuka wystawiana w latach 1913–1914 i 1927–1928 przez polskie teatry w Krakowie, Lwowie, Wilnie, Poznaniu, Warszawie, Toruniu, pod polskimi tytułami: Bajka o wilku, Ułuda szczęścia.
- ↑ Uri-divat – sztuka wystawiana w latach 1919 i 1926 przez polskie teatry w Krakowie, Poznaniu, pod polskim tytułem: Konfekcja męska.
- ↑ Játék a kastélyban – sztuka wystawiana w 1928 i 2004 przez polskie teatry w Krakowie i Warszawie, pod polskimi tytułami: Komedia miłości, Gry pałacowe.
- ↑ a b Egyetlen mentség – sztuka wystawiana w 1927 przez polskie teatry w Wilnie, Poznaniu, Bydgoszczy, pod polskim tytułem: Jedyny ratunek.
- ↑ Olympia – sztuka wystawiana w latach 1929–1930, 1932, 1934–1935 przez polskie teatry w Krakowie, Warszawie, Łodzi, Lwów, Katowice, pod polskim tytułem: Olimpia.
- ↑ Egy, kettő, három – sztuka wystawiana w latach 1929–1930, 1932, 1934–1935 przez polskie teatry w Krakowie, Warszawie, Łodzi, Lwów, Katowice, pod polskimi tytułami: Raz, dwa, trzy, Tempo, Mister Morrison.
- ↑ A jó tündér – sztuka wystawiana w latach 1903–1931, 1933 i 1937 przez polskie teatry w Krakowie, Lwowie, Wilnie, Poznaniu, Warszawie, Łodzi, Bydgoszczy, Lublinie, Katowicach, pod polskim tytułem: Dobra wróżka.
- ↑ A cukrászné – sztuka wystawiana w 1935 przez polski teatr w Warszawie, pod polskim tytułem: W cukierence.
- ↑ Nagy szerelem – sztuka wystawiana w latach 1936–1938 przez polskie teatry w Krakowie, Wilnie, Poznaniu, Warszawie, Łodzi, Płocku, Lublinie, Katowicach, pod polskim tytułem: Wielka miłość.
- ↑ Delila – sztuka wystawiana w latach 1938 i 1962 przez polskie teatry w Krakowie, Warszawie, Łodzi, Toruniu i Radomiu, pod polskimi tytułami: Dalia i Nowa Dalia.
Przypisy
- ↑ a b c Ferenc Molnar, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2017-05-23] (ang.).
- ↑ a b c Ferenc Molnár – Biography. [w:] JewAge [on-line]. [dostęp 2017-05-23]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Klaniczay ↓.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Tadeusz Olszański, Molnar nie dla dzieci, [w:] „Polityka” [online], 12 czerwca 2007 [dostęp 2017-05-23] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q The Guardsman. Know-the-Show Audience Guide. [w:] The Shakespeare Theatre of New Jersey [on-line]. [dostęp 2017-06-03]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Ivan Sanders: Two Ways Of Being a Jewish Writer: Ferenc Molnár and Arthur Schnitzler. [w:] European Cultural Review – Bookshelf [on-line]. [dostęp 2017-05-23]. (ang.).
- ↑ a b Molnár Ferenc, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-01-08].
- ↑ a b c d e f g h i j Petri Liukkonen: Ferenc Molnár (1878–1952). [w:] Books and Writes [on-line]. 2008. [dostęp 2017-05-25]. (ang.).
- ↑ Klaniczay Floryan ↓.
- ↑ a b Katarzyna Siwiec: Korespondent. Galicyjskie szlaki Ferenca Molnara. [w:] Wyborcza.pl Kraków [on-line]. 2014-12-07. [dostęp 2017-05-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-26)]. (pol.).
- ↑ a b c d Tadeusz Olszański, Obraz wojny, [w:] „Polityka” [online], 3 stycznia 2012 [dostęp 2017-05-23] (pol.).
- ↑ a b Katarzyna Siwiec, Mieczysław Czuma: Węgierska Małopolska. [w:] Amici Hungariae; ebook [on-line]. 2011. [dostęp 2017-05-28]. (pol.).
- ↑ Molnár ↓.
- ↑ a b c Tünde Kárpáti: Molnár Ferenc drámáinak magyarországi fogadtatás – történetéből (1902–2002). Új Forrás. [dostęp 2017-06-02]. (węg.).
- ↑ Gábor Murányi: A Corvin-kitüntetések. JATE Egyetemi Könyvtár. [dostęp 2017-06-02]. (węg.).
- ↑ Octóber 11. – Horthy Miklós megalapítja a Corvin-kitüntetés. turul.info, 2017-05-29. [dostęp 2017-06-02]. (węg.).
- ↑ a b c Nagy ↓.
- ↑ a b Agatha Schwartz: Budapest and Its Heroines in Fin-de-Siècle Hungarian Literature. [w:] Hungarian Studies Review, Vol. XXXIX, Nos. 1-2 (2012) [on-line]. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
- ↑ a b c Molnár, Ferenc. [w:] Encyclopedia of Modern Jewish Culture [on-line]. [dostęp 2017-05-26]. (ang.).
- ↑ a b c Fin de Siècle: Literature, Criticism, Arts. [w:] The Jews of Hungary: History, Culture, Psychology [on-line]. s. 413–415. [dostęp 2017-05-28]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Hegedüs Géza: Molnár Ferenc. [w:] literatura.hu [on-line]. [dostęp 2017-05-28]. (węg.).
- ↑ Jacek Suchecki: Ostatnia śmierć Ernesta Nemeczka. [w:] Onet Kultura [on-line]. 2001-03-06. [dostęp 2017-05-28]. (pol.).
- ↑ Floryan ↓.
- ↑ a b c d e f g Ferenc Molnár – wszystkie utwory. [w:] e-teatr.pl [on-line]. [dostęp 2017-05-29]. (pol.).
- ↑ a b c d e f Dramat obcy w Polsce 1765-2002, s. 8. [w:] Uniwersytet Jagielloński w Krakowie [on-line]. [dostęp 2017-05-27]. (pol.).
- ↑ a b Dramat obcy w Polsce 1765-2002, s. 9. [w:] Uniwersytet Jagielloński w Krakowie [on-line]. [dostęp 2017-05-27]. (pol.).
- ↑ A Pál-utcai fiúk (1917). hangosfilm.hu. [dostęp 2018-01-15]. (węg.).
- ↑ a b c Filmográfia, színházi átdolgozások. pim.hu. [dostęp 2018-01-15]. (węg.).
- ↑ Pál utcai fiúk. port.hu. [dostęp 2018-01-15]. (węg.).
- ↑ James Steffen: No Greater Glory (1934). tcm.com. [dostęp 2018-01-15]. (ang.).
- ↑ I ragazzi della via Paal w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Chłopcy z Placu Broni w bazie IMDb (ang.)
- ↑ I ragazzi della via Pál w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Chłopcy z Placu Broni w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Az ördög w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Diabeł w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Az ördög w bazie IMDb (ang.)
- ↑ A Trip to Paradise w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Liliom w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Człowiek jest grzeszny w bazie IMDb (ang.)
- ↑ The Mercury Theatre on the Air. (ang.).
- ↑ Carousel. [w:] IBDb Internet Broadway Database [on-line]. [dostęp 2017-05-31]. (ang.).
- ↑ John Neumeier’s new „Liliom” – danceviewtimes. (ang.).
- ↑ The Guardsman w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Łabędź w bazie IMDb (ang.)
- ↑ One Romantic Night w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Łabędź w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Jego noc chwały w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Powiew skandalu w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Raz, dwa, trzy w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Dobra wróżka w bazie IMDb (ang.)
- ↑ I’ll Be Yours w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Make a Wish. [w:] IBDb Internet Broadway Database [on-line]. [dostęp 2017-05-31]. (ang.).
- ↑ Hungary Civil Registration, 1895-1980; poz. 199/1906. [w:] Family Search, records [on-line]. [dostęp 2017-05-31]. (ang. • węg.).
- ↑ Fedák Sári. [w:] Tartalom [on-line]. [dostęp 2017-05-31]. (węg.).
- ↑ Irving Drutman, Lili Darvas–A Movie Star Is Born at 70, „The New York Times”, 18 marca 1973, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-04-21].
- ↑ Inventory of the Ferenc Molnár Papers, 1927-1952. [w:] The New York Public Library for the Performing Arts New York, New York [on-line]. [dostęp 2017-05-25]. (ang.).
- ↑ Companion in Exile online. [w:] Questia [on-line]. [dostęp 2017-05-25]. (ang.).
- ↑ Ferenc Molnar. [w:] Find a grave [on-line]. [dostęp 2017-05-31]. (ang.).
Bibliografia
- Ferenc Molnár: Galicja 1914-1915. Zapiski korespondenta wojennego. Warszawa: Wydawnictwo MOST, 2011, s. 296. ISBN 978-83-60840-08-5.
- T. Klaniczay, J. Szauder, M. Szabolcsi: Historia literatury węgierskiej. Zarys. Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1966, s. 184–185.
- Dzieje literatur europejskich. Władysław Floryan (red.). T. 3, cz. 2: Literatura węgierska. Warszawa: PWN, 1991, s. 498. ISBN 83-01-00180-1.
- Nagy György: Molnár Ferenc a világsiker útján. Budapest: Tinta Könyvkiadó, 2001, s. 200.
Linki zewnętrzne
- H.R. 3366 (88th): An Act for the Relief of Ferenc Molnar. [w:] Govtrack [on-line]. 1963-12-19. [dostęp 2017-05-23]. (ang.).
- Christian Heppinstall: Molnár, Darvas és a Manhattan. [w:] Szinház [on-line]. 2002-04-00. [dostęp 2017-05-26]. (węg.).
- Joanna Szczęsna: Chłopcy z Placu Broni, Molnár, Ferenc. [w:] Wyborcza.pl [on-line]. 2005-02-17. [dostęp 2008-06-18]. (pol.).
- Margit Veszi w bazie IMDb (ang.)
- Irén Varsány w bazie IMDb (ang.)
- Sári Fedák w bazie IMDb (ang.)
- Lili Darvas w bazie IMDb (ang.)
- ISNI: 0000 0000 8091 1269
- VIAF: 12312633
- LCCN: n79075547
- GND: 118734598
- NDL: 00450306
- LIBRIS: nl02x2f64nmhk9w
- BnF: 119164505
- SUDOC: 027512010
- SBN: CFIV046074
- NLA: 35358214
- NKC: jo20000080729
- BNE: XX1011943
- NTA: 07312611X
- BIBSYS: 90213186
- CiNii: DA01155330
- Open Library: OL31862A
- PLWABN: 9810665485905606
- NUKAT: n94000906
- J9U: 987007265398705171
- CANTIC: a10424428
- LNB: 000045323
- NSK: 000002845
- CONOR: 12700003
- BLBNB: 000298641
- KRNLK: KAC201772913
- LIH: LNB:V*384650;=BM
- NSZL: 103621
- WorldCat: lccn-n79075547
Media użyte na tej stronie
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
.svg)
Frank Borzage ca.1920
Fedák Sári magyar színésznő
Lobby card from the American romantic comedy film One Romantic Night (1930).
- There are no copyright marks on the card. At bottom left is Country of origin USA.
- United States Copyright Office page 2 "Visually Perceptible Copies The notice for visually perceptible copies should contain all three elements described below. They should appear together or in close proximity on the copies.
- 1 The symbol © (letter C in a circle); the word “Copyright”; or the abbreviation “Copr.”
- 2 The year of first publication. If the work is a derivative work or a compilation incorporating previously published material, the year date of first publication of the derivative work or compilation is sufficient. Examples of derivative works are translations or dramatizations; an example of a compilation is an anthology. The year may be omitted when a pictorial, graphic, or sculptural work, with accompanying textual matter, if any, is reproduced in or on greeting cards, postcards, stationery, jewelry, dolls, toys, or useful articles.
- 3 The name of the copyright owner, an abbreviation by which the name can be recognized, or a generally known alternative designation of owner.1 Example © 2007 Jane Doe."
Charles Farrell in a scene from "7th Heaven."
Okładka powieści Chłopcy z Placu Broni autorstwa Ferenca Molnára
Autor: Allan warren, Licencja: CC BY-SA 3.0
Portrait of Sophia Loren photographed in Los Angeles
Autor: user:misibacsi, Licencja: CC BY 3.0
Paul street boys sculpture, Budapest, 8. district, Práter street school
inspired after Hungarian writer Ferenc Molnar's novel: "Paul street boys"
Publicity portrait of director William Wyler
(c) Georges Biard, CC BY-SA 3.0
Michel Legrand au festival du film de Cabourg
Screenshot del film "I ragazzi della via Paal" (1935)
Photo of Grace Kelly.
Color portrait of Charles Boyer
Original publicity photo of John Gilbert
Ferenc Molnár.
Publicity photo of director Michael Curtiz
Portrait of Ferenc Molnár Photograph by Aladár Székely
Autor: User: Fecske22, Licencja: CC0
Hungarian Filmdirector, Ferenc Török, Sicily, May 2014.
Advertisement for the American film The Devil (1921) with George Arliss, from the insert after page 18 of the January 22, 1921 Exhibitors Herald.
Pin-up photo of Deanna Durbin for Yank, the Army Weekly, a weekly U.S. Army magazine fully staffed by enlisted men.
Broadway north from 38th St., New York City, showing the Casino and Knickerbocker Theatres, a sign pointing to Maxine Elliott's Theatre, which is out of view on 39th Street, and a sign advertising the Winter Garden Theatre, which is out of view on 50th Street. The Metropolitan Opera House and Times Tower are visible on the left.
Cropped screenshot of Adolphe Menjou from the film A Star is Born.
American director Sidney Franklin on page 4797 of the June 12, 1920 Motion Picture News.
Autor: Mária Novák, Licencja: CC BY-SA 3.0
Fábri Zoltán háromszoros Kossuth-díjas magyar film- és színházi rendező, színész, díszlettervező, forgatókönyvíró, főiskolai tanár; festőművész, grafikus.
Molnár Ferenc: Liliom - Varsányi Irén és Csortos Gyula
Autor: LuigiXIV, Licencja: CC BY-SA 3.0
Nastrino da Ufficiale dell'Ordine Imperiale di Francesco Giuseppe (Austria)
Varsányi Irén színésznő, mint Osztrigás Mici. Budapest, Vígszínház
Varsányi Irén, színésznő
Molnár Ferenc portréja. Levelezőlap, 1918, fotó: Uher Ödön
Motion Picture, May 1921
Autor: Maurizio Zaccaro, Licencja: CC BY-SA 3.0
Maurizio Zaccaro, Italian director.
Ferenc Molnár jako korespondent wojenny (1916)