Ferenc Szálasi

Ferenc Szálasi

Data i miejsce urodzenia	6 stycznia 1897 Kassa, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	12 marca 1946 Budapeszt, Republika Węgierska
Przywódca Narodu i Premier Węgier
Okres	od 16 października 1944 do 28 marca 1945
Przynależność polityczna	Strzałokrzyżowcy
Poprzednik	Géza Lakatos
Następca	Béla Miklós

Ferenc Szálasi (ur. 6 stycznia 1897 w Koszycach, zm. 12 marca 1946 w Budapeszcie) – węgierski wojskowy i polityk, przywódca faszystowskiego stronnictwa Strzałokrzyżowców, które przejęło władzę w Królestwie Węgier pod koniec II wojny światowej. Od 16 października 1944 do 7 maja 1945 (faktycznie do 28 marca) premier i Przywódca Narodu (węg. Nemzetvezető).

Życiorys

(c) Bundesarchiv, Bild 101I-680-8284A-37A / Faupel / CC-BY-SA 3.0

Ferenc Szálasi po przejęciu władzy na Węgrzech

Szálasi kontynuując tradycje rodzinne wstąpił do armii. W 1915 ukończył Terezjańską Akademię Wojskową w Wiener Neustadt, w 1925 osiągnął stopień kapitana przy sztabie generalnym. W 1930 wstąpił do tajnej organizacji o podłożu rasistowskim, a w 1935 po opuszczeniu wojska założył Partię Woli Narodowej. Ta inicjatywa polityczna zakończyła się fiaskiem, ponieważ partia poniosła klęskę w wyborach. Mimo tego Szálasi dalej prowadził swoją radykalną działalność opartą na szowinizmie i antysemityzmie, korzystając w późniejszym okresie m.in. ze wsparcia III Rzeszy. Szálasi był wielokrotnie aresztowany przez rząd węgierski.

Pod koniec wojny, wraz z wkroczeniem Wehrmachtu na teren Węgier 19 marca 1944, a następnie odsunięciem (15 października 1944) od władzy przez Niemców regenta Horthyego (po nieudanych próbach Horthyego zawarcia zawieszenia broni z aliantami zachodnimi), Szálasi został nominalną głową państwa z ramienia partii Strzałokrzyżowców (premierem wykonującym także uprawnienia regenta)^[1]. Stało się to możliwe dzięki jego całkowitej lojalności wobec III Rzeszy. Będąc u władzy umożliwił rozpoczęcie na szeroką skalę operacji eliminowania partii lewicowych oraz wznowienie wydawania Żydów Niemcom (Holocaust, zdaniem S. Żerki w 1944 wyrażał sprzeciw wobec wywożenia ludności żydowskiej do obozów^[2]). Wobec braku pociągów Żydów wysyłano w marsze śmierci. Szálasi kontynuował walkę u boku Wehrmachtu i Waffen-SS z wojskami rumuńskimi i radzieckimi w trakcie długotrwałych walk o Budapeszt zakończonych zdobyciem miasta przez Armię Czerwoną 13 lutego 1945.

W obliczu klęski III Rzeszy uciekł do Austrii w kwietniu 1945. Następnie został ujęty na terenie Niemiec przez Amerykanów i wydany Węgrom, gdzie został skazany na śmierć przez Trybunał Ludowy. Wyrok został wykonany 12 marca 1946 w Budapeszcie.

Przypisy

Zobacz też

• rząd Szálasiego
• turanizm węgierski