Ferroptoza

Ferroptoza – forma śmierci komórkowej[1] zależna od żelaza, charakteryzuje się akumulacją nadtlenków lipidów i różni się genetycznie i biochemicznie od innych form regulowanej śmierci komórek, takich jak apoptoza[2]. Została zidentyfikowana jako mechanizm śmierci komórek w chorobach Parkinsona i Huntingtona oraz sepsie[3]. Poszczególne mechanizmy zaangażowane w tego rodzaju śmierć komórek pozostają tylko częściowo zrozumiałe[1].

Termin ferroptosis powstał w 2012, pochodzi od greckiego ptosis, oznaczającego „upadek” i ferrum, łacińskiego słowa oznaczającego żelazo, opisuje formę regulowanej martwicowej śmierci komórki, w której żelazo wydaje się odgrywać ważną rolę[1]. Jako pierwszy opisał zjawisko ferroptozy w 2012, Scott J. Dixon, jako żelazo-zależnego, nie-apoptotycznego rodzaju śmierci komórki[4].

Główną rolę w ferroptozie odgrywa ACSL4 - enzym zaangażowany w metabolizm kwasów tłuszczowych. Aby uruchomić mechanizm pewna ilość specyficznych utlenionych cząsteczek lipidowych musi być obecna w błonach[1].

Ważną rolę ogrywają dwa białka, PEBP1 oraz lipoksygenaza, które na skutek oddziaływania tworzą kompleks stanowiący maszynę inicjującą peroksydację lipidów a w efekcie śmierć komórki. Istnienie tego kompleksu zostało po raz pierwszy odkryte w 2017. Mechanizm inicjujący ferroptozę może zostać zaburzony przez oddziaływanie substratu kompleksu PEBP1-lipoksygenza z tlenkiem azotu[3].

Ferroptoza odgrywa istotną rolę w leczeniu nowotworów i może przyczyniać się do degradacji tkanki w urazie mózgu, chorobach nerek i astmie[3].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Jak komórki umierają przez ferroptozę - Chemia 2021, Sciences world [dostęp 2021-01-03] (pol.).
  2. ↑ Wan Seok Yang, Brent R. Stockwell, Ferroptosis: Death by Lipid Peroxidation, „Trends in Cell Biology”, 26 (3), 2016, s. 165–176, DOI: 10.1016/j.tcb.2015.10.014, ISSN 0962-8924, PMID: 26653790 [dostęp 2022-09-29] (ang.).
  3. ↑ a b c Instytut Fizyki - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, www.ifiz.umk.pl [dostęp 2021-01-03].
  4. ↑ Jie Li i inni, Ferroptosis: past, present and future, „Cell Death & Disease”, 11 (2), 2020, s. 1–13, DOI: 10.1038/s41419-020-2298-2, ISSN 2041-4889 [dostęp 2020-11-28] (ang.).