Festiwal Dialogu Czterech Kultur

Festiwal Dialogu Czterech Kultur

Lata aktywności	2002–2009
Miejsce	Łódź
Strona internetowa

Festiwal Dialogu Czterech Kultur – multidyscyplinarny festiwal odbywający się w Łodzi w latach 2002–2009, powołany z inicjatywy Witolda Knychalskiego. Festiwal odbywał się na przełomie sierpnia i września i trwał około 10 dni. Nazwa festiwalu odnosi się do czterech kultur, które wywarły wpływ na historię Łodzi: niemieckiej, żydowskiej, polskiej i rosyjskiej^[1].

Po nieprawidłowościach finansowych przy organizacji festiwalu w 2009 roku – Festiwal Dialogu Czterech Kultur organizowany przez instytucję Miasto Dialogu (założoną przez miasto Łódź i Fundację „Festiwal Dialogu Czterech Kultur”) przestał istnieć pod dotychczasową nazwą^[2]. Od 2010 roku odbywa się Festiwal Łódź Czterech Kultur, którego organizatorem jest Centrum Dialogu im. Marka Edelmana.

Idea

Historia

I edycja (27 września–6 października 2002 roku)

Zespół Teatru Wielkiego-Opery Narodowej pokazał inscenizację „Króla Rogera” Karola Szymanowskiego w reżyserii Mariusza Trelińskiego. Odbyły się dwie wystawy fotograficzne „Marlena Dietrich. Narodziny legendy” w Muzeum Kinematografii oraz „Gdyby 6 była 9” w galerii Łódzkiego Towarzystwa Fotograficznego^[4].

Zespół I edycji Festiwalu

• Witold Knychalski, Barbara Knychalska – fundatorzy festiwalu
• Maciej Domański – dyrektor artystyczny festiwalu

II edycja (14–20 września 2003 roku)

(c) Yeugene, CC BY-SA 3.0

Israel Philharmonic Orchestra

Festiwal zainaugurował koncert Israel Philharmonic Orchestra pod dyrekcją Zubina Mehty. Twórcą orkiestry był polski skrzypek żydowskiego pochodzenia – Bronisław Huberman. Po raz pierwszy wystąpiła publicznie pod batutą dyrygenta Arturo Toscaniniego w 1936 roku. W Łodzi izraelscy muzycy wykonali VII symfonię Gustava Mahlera.

Goście Festiwalu mogli zobaczyć jeszcze m.in. występy dwóch grup teatralno-cyrkowych z Rosji i Niemiec. W programie nie zabrakło także wystaw i paneli dyskusyjnych.

Większość imprez odbywało się w halach oraz specjalnych namiotach ustawionych na terenie Manufaktury w dawnej fabryce Poznańskiego^[5].

Zespół II edycji Festiwalu

• Witold Knychalski, Barbara Knychalska – fundatorzy festiwalu
• Ryszard Maciej Okuński – dyrektor festiwalu
• Michał Merczyński – dyrektor artystyczny festiwalu

III edycja (3–11 września 2004 roku)

Podczas festiwalu wystąpił m.in. Janusz Radek^[6]

Trzecią edycję Festiwalu rozpoczął spektakl muzyczny poświęcony 60. rocznicy likwidacji łódzkiego getta. „Niewidzialni” – koncert poświęcony pamięci łódzkich Żydów. Muzyczno-plastyczny spektakl przygotował Jerzy Kalina, znany z tworzenia spektakularnych widowisk plenerowych. W tym hołdzie złożonym przeszłości wystąpiło tylko dwóch żywych bohaterów: dyrygent oraz słynny kantor z Synagogi przy 5 Alei w Nowym Jorku – Joseph Malovany.

Trzeciego września teatr Gesher Theatre z Izraela wystawił spektakl „Adam Zmartwychwstały”. Sztuka, niekonwencjonalna opowieść o Holokauście, to historia Adama, niegdyś więźnia obozu koncentracyjnego, a obecnie pacjenta zakładu psychiatrycznego.

Formacja artystyczna, Łódź Kaliska przygotowała specjalnie na Festiwal nowy projekt. Pomysł był oryginalnym dialogiem z kulturą masową i wszechogarniającymi postawami konsumpcyjnymi. Punktem wyjścia stała się słynna praca prekursora pop-artu Richarda Hamiltona z 1956 roku „Co sprawia, że dzisiejsze mieszkania są tak pociągające?”.

W łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej odbywał się cykl filmowy „Czterech wielkich, czterech kultur” (7–11 września), podczas którego zaprezentowane zostały filmy w reżyserii: Volkera Schloendorffa, Wojciecha Hasa, Andrieja Tarkowskiego i Romana Polańskiego. Widzowie mogli obejrzeć m.in.: Blaszany bębenek, Rękopis znaleziony w Saragossie, Solaris i Nóż w wodzie.

Szóstego oraz siódmego września TR z Warszawy (dawny Teatr Rozmaitości) pokazał spektakl „Dybuk” na podstawie tekstów Szymona Anskiego i Hanny Krall w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego.

"Muzyczny Dialog Czterech Kultur” według Krzesimira Dębskiego zakończył III edycję Festiwalu Dialogu Czterech Kultur w Łodzi^[7].

Zespół III edycji Festiwalu

• Witold Knychalski, Barbara Knychalska – fundatorzy festiwalu
• Ryszard Maciej Okuński – dyrektor festiwalu
• Michał Merczyński – dyrektor artystyczny festiwalu

IV edycja (26 sierpnia–4 września 2005 roku)

Na festiwalu koncertował m.in. Tomasz Stańko

Koncert inauguracyjny poprowadził Jan A.P. Kaczmarek^[8]. Odbyły się koncerty muzyków takich jak: Valentina Silvestrova i Arvo Pärta, Gidon Kremer, Noa. W Atlasie Sztuki można było obejrzeć część kolekcji sztuki nowoczesnej Gerharda Jürgena Bluma-Kwiatkowskiego. W innych łódzkich galeriach wystawy otworzyli też Konstantin Batinkow, Srul Werman, Ryszard Bilan i Avraham Eilat. Rosyjski Teatr Derevo pokazał spektakl „Boska komedia” według Dantego^[9]. Odbyły się również panele dyskusyjne na tematy związane z tytułem festiwalu.

Zespół IV edycji Festiwalu

• Witold Knychalski, Barbara Knychalska – fundatorzy festiwalu
• Ryszard Maciej Okuński – dyrektor festiwalu
• Michał Merczyński – dyrektor artystyczny festiwalu

Patronat honorowy: Prezes Rady Ministrów.

V edycja (1–10 września 2006 roku)

(c) Claude Schneider/CantabPhotos.com, CC BY-SA 2.5

Sophie Solomon

Widowiskiem inaugurującym Festiwal było „Zaczarowane Miasto” na rynku Manufaktury, gdzie odbywały się kolejne koncerty (m.in. skrzypaczki Sophie Solomon). W Teatrze Nowym odbyły są spektakle moskiewskiego Teatru na Tagance pt. „Wysocki” oraz „The Town of The Little People” The Jeruzalem Khan Theatre z Izraela. Odbyły się również panele dyskusyjne na tematy związane z tytułem festiwalu.

Inne wydarzenia:

• „Etniczne Brzmienie Czterech Kultur” – widowisko, reż. Piotr Trzaskalski
• „Bal w Operze”, spektakl w reżyserii Tomasza Koniny, muzyka Zygmunt Krauze; Teatr Jaracza
• „Niżyński” – spektakl; Teatr Jaracza
• „Halka” – spektakl, Plac Dąbrowskiego (premiera)
• koncerty zespołów: Cool Kids of Death, Power of Trinity, Dorota Miśkiewicz, Renata Przemyk.

Zespół V edycji Festiwalu

• Witold Knychalski, Barbara Knychalska – fundatorzy festiwalu
• Ryszard Maciej Okuński – dyrektor festiwalu
• Krzysztof Sowik – z-ca dyrektora festiwalu
• Rafał Wołujczyk – z-ca dyrektora festiwalu

Patronat honorowy: Prezes Rady Ministrów.

VI edycja (31 sierpnia–9 września 2007 roku)

Wystąpili m.in. Barbara Hendricks, Tommy Emmanuel, Aga Zaryan, Nils Petter Molvær i Lwowska Orkiestra Symfoniczna. Wydarzeniem teatralnym był spektakl The father The Cameri Theatre z Tel Awiwu. Teatr im. Szaniawskiego z Wałbrzycha pokazał sztukę Gombrowicza Iwona, księżniczka Burgunda, a Teatr z Omska Ożenek Gogola. Łódzki Jaracz wystawił Brzydala von Mayenburga w reżyserii Grzegorz Wiśniewskiego, Teatr Nowy Zabawy na podwórku Edna Maszyny i To wszystko miłość Alana Ayckbourna, a Teatr Wielki – Hrabinę Stanisława Moniuszki. Odbyła się również wystawa fotografii Evy Rubinstein oraz przegląd twórczości Zbigniewa Rybczyńskiego. Obok wystaw, spektakli teatralnych i koncertów miały miejsce również panele dyskusyjne, wycieczki, Łódzkie Dialogi Kabaretowe oraz projekt edukacyjny Wieża Babel. Festiwalowe imprezy odbyły się również poza Łodzią – w Koluszkach, Uniejowie i Rawie Mazowieckiej. Odbyły się również panele dyskusyjne na tematy związane z tytułem festiwalu. Honorowy patronat nad szóstym festiwalem Dialogu Czterech Kultur objął premier Jarosław Kaczyński. Była to pierwsza edycja, w której nie wziął udziału twórca Festiwalu Witold Knychalski.

Zespół VI edycji Festiwalu

• Barbara Knychalska – fundatorka festiwalu
• Ryszard Maciej Okuński – dyrektor festiwalu
• Piotr Trzaskalski – dyrektor artystyczny festiwalu
• Michał Lenarciński – dyrektor programowy festiwalu
• Krzysztof Sowik – z-ca dyrektora festiwalu
• Rafał Wołujczyk – z-ca dyrektora festiwalu

• plakat VI edycji Festiwalu

Zmiany personalne i organizacyjne

Pod koniec szóstej edycji festiwalu w łódzkim dodatku Gazety Wyborczej pojawiła się krytyka dotychczasowej organizacji i treści imprez. Pojawił się również wywiad z fundatorką festiwalu – Barbarą Knychalską (należała do zespołu przygotowującego ów festiwal).

W artykule pt. Festiwal błędów i bylejakości^[10] autorzy (Krzysztof Kowalewicz i Jakub Wiewiórski) wyliczali błędy, jakie zostały popełnione podczas szóstej edycji:

• mianowanie łódzkiego dziennikarza kulturalnego Michała Lenarcińskiego jako dyrektora programowego,
• zbyt duża liczba wydarzeń,
• brak zabezpieczenia przed deszczem imprez plenerowych,
• błędy interpunkcyjne, stylistyczne i ortograficzne w katalogu szóstej edycji,
• sprzedaż biletów przez serwis eBilet.pl,
• „kulturalni widzowie znów musieli wybierać między teatrem a filharmonią”,
• wydarzenia o niskiej wartości artystycznej.

Do 2007 roku organizatorzy festiwalu (m.in. Towarzystwo Na Rzecz Dialogu Kultur Łódź-Ziemia przyszłości) przygotowywali wydarzenia zarówno o charakterze ludycznym, jak i skierowane do publiczności o bardziej specjalistycznych gustach. Od 2008 roku organizację festiwalu przejęła instytucja miejska – Miasto Dialogu^[11][12].

VII edycja (5–12 września 2008 roku)

Program siódmej edycji festiwalu oparty był na temacie przewodnim: Ojcowie.

Na festiwalu wystąpili gościnnie Alvis Hermanis ze spektaklem „Ojcowie”, Deutsches Theater Berlin ze spektaklem „HamletMaszyna” i grupa muzyczna Exploding Star Orchestra. W jednej z opuszczonych łódzkich kamienic w centrum miasta zrealizowana została wystawa Festiwalu „C.D.N.”.

Zespół VII edycji Festiwalu

• Barbara Knychalska – fundatorka festiwalu
• Katarzyna Knychalska – dyrektor festiwalu
• Agata Siwiak^[13] i Grzegorz Niziołek^[14] – dyrektorzy artystyczni festiwalu

VIII edycja (5–13 września 2009 roku)

Tematem przewodnim ósmej edycji było Terytorium. Podczas festiwalu odbyła się m.in. premiera sztuki teatralnej „Ziemia obiecana” w reżyserii Jana Klaty, wystawa sztuki współczesnej zorganizowana przez Adama Budaka^[15], przegląd filmów Ari Folmana, muzyczny projekt Georga Nussbaumera oraz koncert Kocani Orkestar i Boom Pam (w ramach obchodów 65. Rocznicy Likwidacji przez Niemców Litzmannstadt Ghetto w Łodzi).

Wśród jedenastu projektów, cztery kategoryzowane są jako teatr i performance, a trzy to wydarzenia muzyczne.

Zespół VIII edycji Festiwalu

• Barbara Knychalska – fundatorka festiwalu
• Katarzyna Knychalska – dyrektor festiwalu
• Agata Siwiak i Grzegorz Niziołek – dyrektorzy artystyczni festiwalu

W marcu 2010 roku w łódzkim dodatku Gazety Wyborczej ukazał się artykuł Jakuba Wiewiórskiego pt. Festiwal Dialogu może zniknąć z Łodzi^[16], w którym autor podejmuje:

• temat niespłaconych długów,
• przekroczenie o ćwierć miliona złotych budżetu festiwalu,
• niejasnych w świetle etyki ekonomii transferach między Miastem Dialogu a Fundacją D4K.

12 maja na stronie Festiwalu pojawiło się oświadczenie-list pani Barbary Knychalskiej:

Zobacz też

• Festiwale i przeglądy w Łodzi
• Festiwal Trzech Kultur we Włodawie

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona w bazie e-teatr.pl. e-teatr.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-11)]. zarchiwizowana w bazie Internet Archive
• Łukasz Biskupski, Tomasz Majewski. Festiwal Dialogu Czterech Kultur w Łodzi. Studium przy-(u)padku. „Kultura Współczesna. Teoria, Interpretacje, Praktyka”. 4(66)/2010. Narodowe Centrum Kultury. ISSN 1230-4808 wersja papierowa, ISSN 2300-1704 wersja elektroniczna.