Festiwal Dialogu Czterech Kultur

Festiwal Dialogu Czterech Kultur
ilustracja
Lata aktywności

2002–2009

Miejsce

Łódź

Strona internetowa

Festiwal Dialogu Czterech Kultur – multidyscyplinarny festiwal odbywający się w Łodzi w latach 20022009, powołany z inicjatywy Witolda Knychalskiego. Festiwal odbywał się na przełomie sierpnia i września i trwał około 10 dni. Nazwa festiwalu odnosi się do czterech kultur, które wywarły wpływ na historię Łodzi: niemieckiej, żydowskiej, polskiej i rosyjskiej[1].

Po nieprawidłowościach finansowych przy organizacji festiwalu w 2009 roku – Festiwal Dialogu Czterech Kultur organizowany przez instytucję Miasto Dialogu (założoną przez miasto Łódź i Fundację „Festiwal Dialogu Czterech Kultur”) przestał istnieć pod dotychczasową nazwą[2]. Od 2010 roku odbywa się Festiwal Łódź Czterech Kultur, którego organizatorem jest Centrum Dialogu im. Marka Edelmana.

Idea

Idea zrodziła się na wspomnienie dialogu, który w Łodzi toczył się nieprzerwanie przez wiele kolejnych dziesięcioleci. Ludzie czerpiący z czterech jakże odmiennych kultur, połączeni w tym dialogu budowali wspólnie fabryki, świątynie, kina, teatry i stadiony. Wspólnym wysiłkiem stworzyli największy pomnik porozumienia – Łódź, dynamicznie rozwijającą się i stwarzającą dla nich nadzieję na przyszłość. Dramatyczna historia minionego stulecia dialog przerwała. Holocaust Żydów, exodus Niemców i zupełna zmiana warunków historycznych wywarły na Łodzi ogromne piętno. Idea Festiwalu nawiązuje do pięknej tradycji Łodzi wspólnej wielu Narodom. Zmierza do odnowienia dialogu i zainspirowania dzieła kreacji. Chcemy aby pomógł on przywrócić dawną radość. Chcemy aby bal znów trwał! Dążymy do tego aby Festiwal stał się areną wypowiedzi. Żeby ludzie mieli szansę dyskutować w języku dającym ogromne możliwości wyrazu. Chcemy aby dialog ten toczył się w uniwersalnym języku sztuki. Tworząc Festiwal, myślimy o zbudowaniu nowej marki. Chcemy aby Festiwal stał się znakiem nie tylko Łodzi ale także Polski. Znakiem, który będzie rozpoznawany na całym świecie. [...]

Witold Knychalski, Strona Festiwalu Dialogu Czterech Kultur [3]

Historia

I edycja (27 września–6 października 2002 roku)

Zespół Teatru Wielkiego-Opery Narodowej pokazał inscenizację „Króla RogeraKarola Szymanowskiego w reżyserii Mariusza Trelińskiego. Odbyły się dwie wystawy fotograficzne „Marlena Dietrich. Narodziny legendy” w Muzeum Kinematografii oraz „Gdyby 6 była 9” w galerii Łódzkiego Towarzystwa Fotograficznego[4].

Zespół I edycji Festiwalu

II edycja (14–20 września 2003 roku)

(c) Yeugene, CC BY-SA 3.0
Israel Philharmonic Orchestra

Festiwal zainaugurował koncert Israel Philharmonic Orchestra pod dyrekcją Zubina Mehty. Twórcą orkiestry był polski skrzypek żydowskiego pochodzenia – Bronisław Huberman. Po raz pierwszy wystąpiła publicznie pod batutą dyrygenta Arturo Toscaniniego w 1936 roku. W Łodzi izraelscy muzycy wykonali VII symfonię Gustava Mahlera.

Goście Festiwalu mogli zobaczyć jeszcze m.in. występy dwóch grup teatralno-cyrkowych z Rosji i Niemiec. W programie nie zabrakło także wystaw i paneli dyskusyjnych.

Większość imprez odbywało się w halach oraz specjalnych namiotach ustawionych na terenie Manufaktury w dawnej fabryce Poznańskiego[5].

Zespół II edycji Festiwalu

III edycja (3–11 września 2004 roku)

Podczas festiwalu wystąpił m.in. Janusz Radek[6]

Trzecią edycję Festiwalu rozpoczął spektakl muzyczny poświęcony 60. rocznicy likwidacji łódzkiego getta. „Niewidzialni” – koncert poświęcony pamięci łódzkich Żydów. Muzyczno-plastyczny spektakl przygotował Jerzy Kalina, znany z tworzenia spektakularnych widowisk plenerowych. W tym hołdzie złożonym przeszłości wystąpiło tylko dwóch żywych bohaterów: dyrygent oraz słynny kantor z Synagogi przy 5 Alei w Nowym Jorku – Joseph Malovany.

Trzeciego września teatr Gesher Theatre z Izraela wystawił spektakl „Adam Zmartwychwstały”. Sztuka, niekonwencjonalna opowieść o Holokauście, to historia Adama, niegdyś więźnia obozu koncentracyjnego, a obecnie pacjenta zakładu psychiatrycznego.

Formacja artystyczna, Łódź Kaliska przygotowała specjalnie na Festiwal nowy projekt. Pomysł był oryginalnym dialogiem z kulturą masową i wszechogarniającymi postawami konsumpcyjnymi. Punktem wyjścia stała się słynna praca prekursora pop-artu Richarda Hamiltona z 1956 roku „Co sprawia, że dzisiejsze mieszkania są tak pociągające?”.

W łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej odbywał się cykl filmowy „Czterech wielkich, czterech kultur” (7–11 września), podczas którego zaprezentowane zostały filmy w reżyserii: Volkera Schloendorffa, Wojciecha Hasa, Andrieja Tarkowskiego i Romana Polańskiego. Widzowie mogli obejrzeć m.in.: Blaszany bębenek, Rękopis znaleziony w Saragossie, Solaris i Nóż w wodzie.

Szóstego oraz siódmego września TR z Warszawy (dawny Teatr Rozmaitości) pokazał spektakl „Dybuk” na podstawie tekstów Szymona Anskiego i Hanny Krall w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego.

"Muzyczny Dialog Czterech Kultur” według Krzesimira Dębskiego zakończył III edycję Festiwalu Dialogu Czterech Kultur w Łodzi[7].

Zespół III edycji Festiwalu

IV edycja (26 sierpnia–4 września 2005 roku)

Na festiwalu koncertował m.in. Tomasz Stańko

Koncert inauguracyjny poprowadził Jan A.P. Kaczmarek[8]. Odbyły się koncerty muzyków takich jak: Valentina Silvestrova i Arvo Pärta, Gidon Kremer, Noa. W Atlasie Sztuki można było obejrzeć część kolekcji sztuki nowoczesnej Gerharda Jürgena Bluma-Kwiatkowskiego. W innych łódzkich galeriach wystawy otworzyli też Konstantin Batinkow, Srul Werman, Ryszard Bilan i Avraham Eilat. Rosyjski Teatr Derevo pokazał spektakl „Boska komedia” według Dantego[9]. Odbyły się również panele dyskusyjne na tematy związane z tytułem festiwalu.

Zespół IV edycji Festiwalu

Patronat honorowy: Prezes Rady Ministrów.

V edycja (1–10 września 2006 roku)

(c) Claude Schneider/CantabPhotos.com, CC BY-SA 2.5

Widowiskiem inaugurującym Festiwal było „Zaczarowane Miasto” na rynku Manufaktury, gdzie odbywały się kolejne koncerty (m.in. skrzypaczki Sophie Solomon). W Teatrze Nowym odbyły są spektakle moskiewskiego Teatru na Tagance pt. „Wysocki” oraz „The Town of The Little People” The Jeruzalem Khan Theatre z Izraela. Odbyły się również panele dyskusyjne na tematy związane z tytułem festiwalu.

Inne wydarzenia:

Zespół V edycji Festiwalu

  • Witold Knychalski, Barbara Knychalska – fundatorzy festiwalu
  • Ryszard Maciej Okuński – dyrektor festiwalu
  • Krzysztof Sowik – z-ca dyrektora festiwalu
  • Rafał Wołujczyk – z-ca dyrektora festiwalu

Patronat honorowy: Prezes Rady Ministrów.

VI edycja (31 sierpnia–9 września 2007 roku)

Wystąpili m.in. Barbara Hendricks, Tommy Emmanuel, Aga Zaryan, Nils Petter Molvær i Lwowska Orkiestra Symfoniczna. Wydarzeniem teatralnym był spektakl The father The Cameri Theatre z Tel Awiwu. Teatr im. Szaniawskiego z Wałbrzycha pokazał sztukę Gombrowicza Iwona, księżniczka Burgunda, a Teatr z Omska Ożenek Gogola. Łódzki Jaracz wystawił Brzydala von Mayenburga w reżyserii Grzegorz Wiśniewskiego, Teatr Nowy Zabawy na podwórku Edna Maszyny i To wszystko miłość Alana Ayckbourna, a Teatr Wielki – Hrabinę Stanisława Moniuszki. Odbyła się również wystawa fotografii Evy Rubinstein oraz przegląd twórczości Zbigniewa Rybczyńskiego. Obok wystaw, spektakli teatralnych i koncertów miały miejsce również panele dyskusyjne, wycieczki, Łódzkie Dialogi Kabaretowe oraz projekt edukacyjny Wieża Babel. Festiwalowe imprezy odbyły się również poza Łodzią – w Koluszkach, Uniejowie i Rawie Mazowieckiej. Odbyły się również panele dyskusyjne na tematy związane z tytułem festiwalu. Honorowy patronat nad szóstym festiwalem Dialogu Czterech Kultur objął premier Jarosław Kaczyński. Była to pierwsza edycja, w której nie wziął udziału twórca Festiwalu Witold Knychalski.

Zespół VI edycji Festiwalu

  • Barbara Knychalska – fundatorka festiwalu
  • Ryszard Maciej Okuński – dyrektor festiwalu
  • Piotr Trzaskalski – dyrektor artystyczny festiwalu
  • Michał Lenarciński – dyrektor programowy festiwalu
  • Krzysztof Sowik – z-ca dyrektora festiwalu
  • Rafał Wołujczyk – z-ca dyrektora festiwalu

Zmiany personalne i organizacyjne

Pod koniec szóstej edycji festiwalu w łódzkim dodatku Gazety Wyborczej pojawiła się krytyka dotychczasowej organizacji i treści imprez. Pojawił się również wywiad z fundatorką festiwalu – Barbarą Knychalską (należała do zespołu przygotowującego ów festiwal).

W artykule pt. Festiwal błędów i bylejakości[10] autorzy (Krzysztof Kowalewicz i Jakub Wiewiórski) wyliczali błędy, jakie zostały popełnione podczas szóstej edycji:

  • mianowanie łódzkiego dziennikarza kulturalnego Michała Lenarcińskiego jako dyrektora programowego,
  • zbyt duża liczba wydarzeń,
  • brak zabezpieczenia przed deszczem imprez plenerowych,
  • błędy interpunkcyjne, stylistyczne i ortograficzne w katalogu szóstej edycji,
  • sprzedaż biletów przez serwis eBilet.pl,
  • „kulturalni widzowie znów musieli wybierać między teatrem a filharmonią”,
  • wydarzenia o niskiej wartości artystycznej.

Do 2007 roku organizatorzy festiwalu (m.in. Towarzystwo Na Rzecz Dialogu Kultur Łódź-Ziemia przyszłości) przygotowywali wydarzenia zarówno o charakterze ludycznym, jak i skierowane do publiczności o bardziej specjalistycznych gustach. Od 2008 roku organizację festiwalu przejęła instytucja miejska – Miasto Dialogu[11][12].

VII edycja (5–12 września 2008 roku)

Program siódmej edycji festiwalu oparty był na temacie przewodnim: Ojcowie.

Na festiwalu wystąpili gościnnie Alvis Hermanis ze spektaklem „Ojcowie”, Deutsches Theater Berlin ze spektaklem „HamletMaszyna” i grupa muzyczna Exploding Star Orchestra. W jednej z opuszczonych łódzkich kamienic w centrum miasta zrealizowana została wystawa Festiwalu „C.D.N.”.

Zespół VII edycji Festiwalu

  • Barbara Knychalska – fundatorka festiwalu
  • Katarzyna Knychalska – dyrektor festiwalu
  • Agata Siwiak[13] i Grzegorz Niziołek[14] – dyrektorzy artystyczni festiwalu

VIII edycja (5–13 września 2009 roku)

Tematem przewodnim ósmej edycji było Terytorium. Podczas festiwalu odbyła się m.in. premiera sztuki teatralnej „Ziemia obiecana” w reżyserii Jana Klaty, wystawa sztuki współczesnej zorganizowana przez Adama Budaka[15], przegląd filmów Ari Folmana, muzyczny projekt Georga Nussbaumera oraz koncert Kocani Orkestar i Boom Pam (w ramach obchodów 65. Rocznicy Likwidacji przez Niemców Litzmannstadt Ghetto w Łodzi).

Wśród jedenastu projektów, cztery kategoryzowane są jako teatr i performance, a trzy to wydarzenia muzyczne.

Zespół VIII edycji Festiwalu

  • Barbara Knychalska – fundatorka festiwalu
  • Katarzyna Knychalska – dyrektor festiwalu
  • Agata Siwiak i Grzegorz Niziołek – dyrektorzy artystyczni festiwalu

W marcu 2010 roku w łódzkim dodatku Gazety Wyborczej ukazał się artykuł Jakuba Wiewiórskiego pt. Festiwal Dialogu może zniknąć z Łodzi[16], w którym autor podejmuje:

  • temat niespłaconych długów,
  • przekroczenie o ćwierć miliona złotych budżetu festiwalu,
  • niejasnych w świetle etyki ekonomii transferach między Miastem Dialogu a Fundacją D4K.

12 maja na stronie Festiwalu pojawiło się oświadczenie-list pani Barbary Knychalskiej:

[...]

Fundacja Festiwal Dialogu Czterech Kultur informuje, że IX edycja FD4K nie odbędzie się w Łodzi w 2010 roku. Nie wyraża jednocześnie zgody na posługiwanie się marką Festiwalu, jego ideą jak również nazwiskami jego twórców i pomysłodawców w jakichkolwiek działaniach urzędników Miasta Łodzi lub osób z nimi współpracujących.

Nie wyrażamy zgody na użycie tej nazwy w jakimkolwiek innym kontekście niż historyczny.

[...]

Z nadzieją na lepsze jutro dla Łodzi,

Barbara Knychalska prezes zarządu, fundator Fundacji Festiwal Dialogu Czterech Kultur

Barbara Knychalska, Strona Festiwalu Dialogu Czterech Kultur[17]

Zobacz też

Przypisy

  1. O festiwalu. [dostęp 2012-06-08].
  2. Festiwal Dialogu Czterech Kultur. Polityka bez kultury. lodz.wyborcza.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-04)]., dostęp 24 lipca 2012.
  3. Strona Festiwalu Dialogu Czterech Kultur. [dostęp 2006-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-02-05)].
  4. Fotografie na Festiwalu Dialogu Czterech Kultur 2004. [dostęp 2009-01-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-11)].
  5. II Festiwal Dialogu Czterech Kultur. [dostęp 2009-01-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-11)].
  6. Janusz Radek. [dostęp 2012-06-08].
  7. 3. Festiwal Dialogu Czterech Kultur. [dostęp 2009-01-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-30)].
  8. Relacja z koncertu
  9. Działo się. echomiasta.pl, 2005-09-01. s. 8. [dostęp 2012-06-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-18)].
  10. Krzysztof Kowalewicz, Jakub Wiewiórski: Festiwal błędów i bylejakości – komentarz. GW Łódź, 2007-09-08. [dostęp 2009-10-24].
  11. Uchwała rady miasta Łodzi nr XXIII/0485/07 w sprawie utworzenia instytucji kultury pod nazwą „Miasto Dialogu” w Łodzi i nadania jej statutu.. 27 grudnia 2007. [dostęp 2008-06-15].
  12. Michał Lenarciński: Łódź. Nie będzie Dialogu Czterech Kultur?. 5 grudnia 2007, Polska Dziennik Łódzki, nr 284 [dostęp 2008-06-15].
  13. Dariusz Pawłowski: Festiwal wierzy w łodzian. Wywiad z Agatą Siwiak, dyrektorem artystycznym Festiwalu Dialogu Czterech Kultur. 17 czerwca 2008, Polska Dziennik Łódzki [dostęp 2008-07-01].
  14. Krzysztof Kowalewicz: Łódź – laboratorium przemian. Rozmowa z Grzegorzem Niziołkiem, jednym z dyrektorów artystycznych VII edycji Festiwalu Dialogu Czterech Kultur. 19 czerwca 2008, gazeta.pl [dostęp 2008-07-01].
  15. Łódź. Plany Festiwalu Dialogu Czterech Kultur
  16. Jakub Wiewiórski: Festiwal Dialogu może zniknąć z Łodzi -komentarz. GW Łódź, 2010-03-10. [dostęp 2010-03-10].
  17. Strona Festiwalu Dialogu Czterech Kultur

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Israel Philharmonic Orchestra.jpg
(c) Yeugene, CC BY-SA 3.0
The Israel Philharmonic Orchestra's 70th Anniversary.
Tomasz Stanko-CP.jpg
Autor: Cezary Piwowarski, Licencja: CC BY 2.5
Tomasz Stańko, polish jazz trumpeter
The Cameri Theatre The Father 01.jpg
Autor: Przemograczyk, Licencja: CC BY-SA 4.0
The_Cameri_Theatre_The_Father_01.jpg
Festiwal Dialogu Czterech Kultur logo.jpg
Autor: HuBar, Licencja: CC BY-SA 2.5
Festiwal Dialogu Czterech Kultur w Łodzi
Janusz Radek 21.09.07.JPG
Janusz Radek -przed koncertem "Niemen w naszej pamięci", Opole 21.09.2007
SophieSolomon.jpg
(c) Claude Schneider/CantabPhotos.com, CC BY-SA 2.5
en:Sophie Solomon performing at the Fez Club, Cambridge.
Tommy emmanuel 01.jpg
Autor: Przemograczyk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tommy_emmanuel_01.jpg