Fetyszyzm (seksuologia)

Fetyszyzm
ilustracja
ICD-10

F65.0

DSM-IV

302.81

Fetyszyzm – rodzaj parafilii seksualnej polegający na uzyskiwaniu satysfakcji seksualnej głównie lub wyłącznie w wyniku kontaktu z obiektem pobudzającym – fetyszem.

W klasyfikacji APA fetyszyzm należy do kategorii zaburzeń preferencji seksualnych (posiada kod F65.0). Szczególnym przypadkiem fetyszyzmu jest transwestytyzm fetyszystyczny (kod ICD-10: F65.1, DSM-IV: 302.81).

Kryteria DSM-IV

  1. Pojawiające się przez przynajmniej sześć miesięcy powracające, silnie podniecające fantazje seksualne, impulsy lub zachowania, dotyczące wykorzystania obiektów nieożywionych.
  2. Fantazje, impulsy lub zachowania powodują klinicznie znaczący dyskomfort lub upośledzenie w społecznym, zawodowym lub innym obszarze funkcjonowania.
  3. Fetysze nie ograniczają się do elementów garderoby kobiecej, służących przebieraniu się (np. w fetyszyzmie transwestycyjnym) lub urządzeń zaprojektowanych w celu mechanicznej stymulacji narządów płciowych (np. wibratory).

Problemy definicyjne

Istnieje bardzo wiele definicji oraz linii demarkacyjnych, odróżniających lub łączących fetyszyzm z parafilią. Według klasyfikacji i opisu Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego fetyszyzm jest formą parafilii, czyli zaburzenia preferencji seksualnych a uzyskanie satysfakcji seksualnej dostępne jest niemal wyłącznie w obecności fetyszu.

Rodzaje fetyszyzmu

Teoretycznie każdy przedmiot lub sytuacja może stać się dla człowieka fetyszem. W literaturze fachowej oraz w mediach często pojawiają się terminy opisujące specyficzne przypadki fetyszyzmu, lecz tylko część z nich ma jakiekolwiek znaczenie medyczne, a część wystąpiła albo tylko w pojedynczych udokumentowanych przypadkach, albo opiera się wyłącznie na przekazach anegdotycznych.

Poniżej znajduje się zestawienie spotykanych terminów:

  • agorafilia – bodźcem seksualnym są miejsca publiczne
  • akrotomofilia, dysmorfofilia – fetyszem jest okaleczone lub zdeformowane ciało partnera
  • autonepiofilia – odgrywanie ról z okresu niemowlęcego
  • endytofilia – osiąganiu satysfakcji seksualnej wyłącznie z ubranymi partnerami
  • nekrofilia – dewiacja seksualna polegająca na podejmowaniu obcowania płciowego z osobą zmarłą
  • koprofilia – bodźcem seksualnym jest kał i czynności związane z nim
  • apotemnofilia – fetyszem jest własne okaleczone ciało (zob. też samookaleczenie)
  • grawiditofilia – fetyszem jest brzuch ciężarnej kobiety
  • klizmafilia – satysfakcja seksualna jest osiągana poprzez wlew doodbytniczy
  • pigmalionizm (agalmatofilia) – osiąganie stanu podniecenia płciowego na widok wizerunków, np. zdjęć, rzeźb, obrazów
  • podofilia – fetysz związany ze stopami
  • urofilia – przedmiotem pożądania seksualnego jest mocz
  • heterochromofilia – fetysz związany z odmiennym kolorem skóry partnera[1]
  • sthenolagnia (alternatywnie „muscle worship”) – fetysz związany z odczuwaniem satysfakcji seksualnej w przypadku obcowania z wyrzeźbionymi mięśniami
  • ozolagnia – fetysz związany z odczuwaniem satysfakcji seksualnej tylko w przypadku kontaktu z zapachami partnera
  • fetyszyzm pępka

Przypisy

  1. „Słownik Encyklopedyczny Miłość i Seks” Wydawnictwa Europa. Autor – Lew Starowicz. ISBN 83-87977-17-9. Rok wydania 1999.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Martin van Maele - La Comtesse au fouet 01.jpg
Dessins de Martin van Maële. Illustration de l'ouvrage de Pierre Mac Orlan La Comtesse au fouet, Jean Fort, coll, Paris, 1926.