Fiat 508
.JPG) Polski Fiat 508 III Junak | |
| Inne nazwy | Fiat 508 Balilla |
|---|---|
| Producent | |
| Zaprezentowany | Mediolan 1932 |
| Okres produkcji | 1932–1939 |
| Miejsce produkcji |
|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane techniczne | |
| Segment | |
| Typy nadwozia | Berlina |
| Silniki | 995 cm3 20 KM |
| Skrzynia biegów | Wersja I: 3 + wsteczny |
| Napęd | tylny |
| Długość | I: 3672mm |
| Szerokość | I: 1330mm |
| Wysokość | I: 1855mm |
| Rozstaw osi | III: 2300mm |
| Masa własna | 760 kg |
| Zbiornik paliwa | 31,5 l |
| Liczba miejsc | 4 |
| Dane dodatkowe | |
| Konkurencja | |
Fiat 508 zwany też Balilla – nieduży samochód osobowy, produkowany we Włoszech przez firmę FIAT[1] od roku 1932. Był również, od 1935 roku, produkowany na licencji w Polsce w Państwowych Zakładach Inżynierii pod nazwą Polski Fiat 508.
Historia
Zaprezentowany na salonie samochodowym w Mediolanie 12 kwietnia 1932 r.[2] Fiat 508 był małym, dwudrzwiowym autem, z nadwoziami typu Berlina, Torpedo i Spider (convertible). W momencie prezentacji już nie był nowoczesny, ale w założeniach miał być przede wszystkim tani. Wyposażony był w silnik o pojemności 995 cm3 i mocy 20 KM i trzybiegową skrzynię biegów. Rok później pojawiły się wersje 508S, czyli Sport, wyposażona w silnik o mocy 30 KM[1] oraz 508M, czyli Militare (wersja wojskowa). Następnie pokazano wersje: berlinetta aerodinamica, camioncino i furgoncino.
W 1934 roku przeprowadzono pierwsze zmiany. Zwiększono moc silnika z 20 do 24 KM i zastosowano czterobiegową przekładnię. Zwiększył się też rozstaw osi i dodano do oferty wersję czterodrzwiową.
W 1937 roku pokazano nowy model 508C, oficjalnie nazwany 1100 Balilla. Zastosowano w nim silnik o pojemności 1089 cm3 i mocy 32 KM. W tym samym roku pokazano też wersję 508L, czyli Lunga (długi). Model 508C produkowano, głównie w wersjach wojskowych, do 1945 roku.
Polski Fiat 508
.JPG)
.JPG)
Na mocy umowy licencyjnej, podpisanej 21 września 1931 roku z włoską firmą FIAT, rozpoczęto montaż, a później produkcję małego samochodu osobowego Fiata 508 Balilla w Państwowych Zakładach Inżynierii w Warszawie[2]. Było to najbardziej popularne auto osobowe na polskich drogach w latach trzydziestych. Do dnia dzisiejszego przetrwało niewiele egzemplarzy, zwykle w muzeach i kolekcjach prywatnych.
W Polsce montowano początkowo z części pierwszą wersję Fiata, oznaczaną 508 I, w której stosowano silnik o pojemności 1 litra osiągający moc 20 KM i trzybiegową skrzynię przekładniową. Stopniowo wprowadzano do montażu udział przemysłu krajowego, obrabiając w PZInż włoskie odkuwki i odlewy, a następnie stosując także polskie elementy[2]. Docelowym modelem produkcyjnym miał być zmodernizowany Fiat 508, wprowadzony we Włoszech w 1934 roku, z nowocześniejszym nadwoziem i silnikiem o mocy 24 KM przy 3600 obr/min i 4-biegową skrzynią biegów (włoskie oznaczenie 4 marce)[2]. Ponadto, zastosowano w nim w Polsce dalsze zmiany konstrukcyjne, wzmacniając m.in. ramę, oś przednią, tylny most, zmieniając charakterystykę zawieszenia, czy stosując inne koła z ażurowymi tarczami i oponami o większym przekroju[2]. Wszystkie zmiany miały na celu dostosowanie samochodu do polskich dróg a w zasadzie ich braku (większość dróg krajowych była nieutwardzona). W latach 1934-1935 montowano w Polsce przejściową wersję 508 II.
W czerwcu 1935 roku uruchomiono w PZInż produkcję seryjną samochodu, w docelowej wersji 508 III, która 12 lutego 1936 otrzymała nazwę Junak[2]. Posiadał on nowocześniejsze nadwozie o konstrukcji stalowej, bez drewnianego stelażu, lecz z tapicerską wstawką w dachu. Linie jego nadwozia uległy zaokrągleniu, wprowadzono zowalizowaną i pochyloną atrapę chłodnicy, wyoblono z tyłu bagażnik (dostępny od wewnątrz) i przeniesiono koła zapasowe z błotników na tylną ścianę[2]. Jednocześnie wprowadzono do produkcji jego uterenowioną wersję wojskową 508 III/W Łazik i wersję pick-up. Pod koniec 1938 roku ponad 95% części produkowano w kraju – importowano gaźniki, łańcuchy rozrządu i łożyska toczne[2]. Fiat 508 III Junak osiągał prędkość maksymalną 100 km/h i spalał 8 l/100 km, zaś 508 III furgon 85 km/h i 10-12 l/100km.
Przy ul. Terespolskiej 34/36, w Fabryce Samochodów Osobowych i Półciężarowych Państwowych Zakładów Inżynierii w Warszawie wyprodukowano w latach 1935 – 1939 ogółem około: 3500 sztuk 508 III Junak, 1000 podwozi do skarosowania (np. poza fabryką), 2500 wersji pochodnych: łazik, furgon, "pick-up", oraz 508/518. Cena 508 III Junak w 1936 roku to 5400 zł, a w 1939 roku 4950 zł.[3]
Dane techniczno-eksploatacyjne
Model Fiat 508 III Junak
- Silnik: czterocylindrowy, czterosuwowy z zapłonem iskrowym, chłodzony cieczą.
- Pojemność skokowa: 995 cm3
- Moc maksymalna 24 KM przy 3600 obr./min.
- Sprzęgło: cierne, jednotarczowe, sterowane nożnie
- Skrzynia biegów: o czterech przełożeniach z biegiem wstecznym, biegi 3 i 4 synchronizowane, dźwignia sterowania umieszczona w podłodze.
- Hamulce: zasadniczy – hydrauliczny, bębnowy, na wszystkie cztery koła, sterowany nożnie, pomocniczy – mechaniczny, na wał napędowy, sterowany dźwignią umieszczoną obok fotela kierowcy.
- Zawieszenie przednie: oś sztywna, wzdłużne resory piórowe, amortyzatory hydrauliczne, ramieniowe.
- Zawieszenie tylne: sztywny most napędowy, wzdłużne resory piórowe, amortyzatory hydrauliczne, ramieniowe.
- Nadwozie: oparte na ramie nośnej, typu sedan, zamknięte, czteromiejscowe, dwudrzwiowe, metalowe na szkielecie drewnianym.
- Masa własna: 760 kg
- Prędkość maksymalna: 95 km/h
- Zużycie paliwa: 8 l/100 km
- Zużycie oleju: 150 gramów / 100 km[3]
Bibliografia
- Jan Tarczyński, Samochód Polski Fiat Łazik 508 III W, seria TBiU Technika, Broń i Umundurowanie nr 4 (2/2011), ZP Grupa, 2011, ISBN 978-83-633240-2-5
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Strona poświęcona Polskiemu Fiatowi 508
- Opis Polskiego Fiata 508 w serwisie "Polska Motoryzacja 1918 – 1945"
- Ocalić od zapomnienia – Polski Fiat 508. polskie-auta.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- Reklama Polskiego Fiata 508 – nagranie audio
Media użyte na tej stronie
.svg)
Autor: F l a n k e r, Licencja: CC BY-SA 2.5
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
.svg)
.svg)
Fiat 508 - z 1934 r.
Autor: Travelarz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Fiat 508 III Junak, Polska, 1937 r.
Autor: Dawid783, Licencja: CC BY-SA 4.0
Classic Moto Show 2014 in Kraków.
 |
Lista kategorii, do których dołączona jest ta grafika, powinna zostać sprawdzona. Sprawdź je!
|
.JPG&action=edit&withJS=MediaWiki:Catcheck.js){kind=link}
Autor: Dawid783, Licencja: CC BY-SA 4.0
Classic Moto Show 2014 in Kraków.
|
Lista kategorii, do których dołączona jest ta grafika, powinna zostać sprawdzona. Sprawdź je!
|
.JPG&action=edit&withJS=MediaWiki:Catcheck.js){kind=link}
Autor: Hubert Śmietanka vel Hiuppo, Licencja: CC BY-SA 2.5
Polski Fiat 505 II made in PZInż, 1934-1935
Autor: Jbilski, Licencja: CC BY 3.0
Fotografia Polskiego Fiata 508-I. Fotografia została wykonana w 1934 r. na ul. Długiej w Skarżysku-Kamiennej, Polska. Na fotografii znajduje się Feliks Kozicki.