Filip I Piękny

Filip I Piękny
Z Bożej łaski król Kastylii i Leónu, książę Burgundii i Brabancji, arcyksiążę Austrii, hrabia Artois i Flandrii, hrabia palatyn Burgundii etc.
Ilustracja
ilustracja herbu
Książę Burgundii
Okresod 27 marca 1482
do 25 września 1506
PoprzednikMaria I
NastępcaKarol II Habsburg
Król Kastylii iure uxoris
razem z Joanną
Okresod 26 listopada 1504
do 25 września 1506
PoprzednikIzabela I Kastylijska i Ferdynand Aragoński
NastępcaKarol I Habsburg
Dane biograficzne
DynastiaHabsburgowie
Data i miejsce urodzenia22 lipca 1478
Brugia
Data i miejsce śmierci25 września 1506
Burgos
OjciecMaksymilian I Habsburg
MatkaMaria Burgundzka
ŻonaJoanna Szalona
DzieciEleonora Austriacka
Karol V
Ferdynand I
Maria Habsburżanka
Odznaczenia
Order Podwiązki (Wielka Brytania)

Filip I Piękny, także Filip I Kastylijski (ur. 22 lipca 1478 w Brugii, zm. 25 września 1506 w Burgos) – książę Burgundii 1482-1506, król Kastylii (iure uxoris jako mąż Joanny Szalonej) 1504-1506, syn cesarza Maksymiliana I Habsburga i jego pierwszej żony, Marii Burgundzkiej. Filip I był pierwszym przedstawicielem dynastii Habsburgów w Hiszpanii.

Życiorys

Filip urodził się w mieście Brugia, na terenie dzisiejszej Belgii. Po śmierci swojej matki w 1482 został oficjalnie uznany za księcia Burgundii. Jego dzieciństwo przypadło na niespokojne czasy. Odziedziczone po matce ziemie były pogrążone w chaosie. Przedstawiciele stanów niderlandzkich walczyli ze stronnikami arcyksięcia Maksymiliana, ojca Filipa sprawującego regencję w jego imieniu. Na młodego księcia naciskali również Flamandowie domagając się szerszej autonomii, co przyrzekła im księżna Maria w Wielkim Przywileju z 1477 Obie strony konfliktu były wspierane przez zagraniczne dwory. Maksymiliana wspierał jego ojciec, cesarz Fryderyk III. Stany niderlandzkie były natomiast popierane przez Francję.

Mimo sporego zaangażowania, żadnej ze stron nie udało się uzyskać przewagi. Ponadto umysł króla Francji Karola VIII zaprzątała wizja wielkiej wyprawy do Włoch. Sprzyjało to porozumieniu. Ostateczny traktat zawarto w 1493 w Senlis. Na jego podstawie w 1494 Maksymilian (od zeszłego roku król niemiecki) zrzekł się regencji i 16-letni Filip rozpoczął rządy osobiste. Był jednak w znacznym stopniu uzależniony od decyzji stanów niderlandzkich. W 1495 złożył hołd lenny z Flandrii królowi Karolowi VIII. Jego rządy nie były pomyślne dla Niederlandów. W 1505 Filip zawarł niekorzystny dla Niderlandów traktat handlowy z Anglią, zwany Malus intercursus.

Filip I Kastylijski i jego żona, Joanna Szalona

20 października 1496 poślubił w Lier Joannę (6 listopada 1479 – 12 kwietnia 1555), córkę króla Aragonii Ferdynanda Aragońskiego i królowej Kastylii Izabeli I Kastylijskiej, córki króla Jana II Kastylijskiego. Joanna była wówczas trzecia w kolejce do tronu Aragonii i Kastylii (po swoim bracie Janie i siostrze Izabeli). Małżonkowie zamieszkali we Flandrii. Filip i Joanna mieli razem dwóch synów i cztery córki. Małżeństwo Filipa i Joanny było bardzo nieudane z powodu niewierności męża. Olbrzymia zazdrość Joanny, razem z jej neurotycznym charakterem, doprowadziła ją do choroby psychicznej, jeszcze przed śmiercią jej matki w 1504.

Tymczasem skomplikowała się sytuacja dynastyczna w Hiszpanii. W 1497 zmarł nagle następca tronu, książę Jan. Rok później zmarła Izabela, wydana za króla Portugalii Manuela I. Pozostawiła ona syna Michała, dziedzica trzech koron (Aragonii, Kastylii i Portugalii). Jednak infant zmarł w 1500 w wieku zaledwie 2 lat. Dziedziczką korony Kastylii i Aragonii została Joanna. Została ona bez problemów uznana w Kastylii, ale nie uznali jej Aragończycy, gdyż uważali, że król Ferdynand może mieć jeszcze synów. Nasilająca się wówczas choroba psychiczna Joanny oznaczała, że realna władza spocznie w ręku jej męża.

Herb Hrabia palatyn Burgundii
Herb Król Kastylii i Leónu

W 1502 Filip wyruszył z żoną do Kastylii by odebrać od Kortezów przysięgę wierności jako królowi-małżonkowi. Filip z większością dworu powrócił następnie do Niderlandów, pozostawiając Joannę w Madrycie.

Kiedy Izabela Katolicka zmarła, szlachta kastylijska nie zgodziła się na regencję jej męża Ferdynanda. W tym samym czasie wezwany został do Hiszpanii Filip, gdyż uznano go za prawowitego króla. Razem ze swoją żoną przypłynął do miasta La Coruña 28 kwietnia 1506 w towarzystwie niemieckich najemników. Doszło do negocjacji pomiędzy dwoma kandydatami do korony Kastylii, prowadzonych przez kardynała Cisnerosa. Zakończyły się jednak fiaskiem, gdy Ferdynand oświadczył, że broni praw swojej córki, więzionej przez Filipa.

Prawdopodobnie doszłoby do wojny domowej, ale Filip nagle ciężko zachorował i ostatecznie zmarł 25 września 1506.

Mimo iż Filip był niewierny i źle ją traktował, Joanna bardzo przeżyła śmierć męża. Rozpacz po jego śmierci pogłębiła obłęd królowej. Nie chciała przyjąć do wiadomości zgonu Filipa. Zabroniła pochowania jego ciała, traktowała je jak żywą osobę – kazała nosić je w lektyce, kłaść do małżeńskiego łoża, ubierać i rozbierać. Zgodziła się złożyć ciało do trumny, kiedy zapewniono ją, że przyspieszy to zmartwychwstanie Filipa. Trumnę przewieziono z klasztoru Miraflores do Tordesillas. Podróżowano tylko nocą, gdyż Joanna twierdziła, że wdowa, która straciła światło swej duszy, nie powinna oglądać światła dziennego. Joanna była o zwłoki męża obsesyjnie zazdrosna. Nie chcąc, aby jakakolwiek kobieta zbliżała się do zwłok Filipa, nakazywała postój tylko w męskich klasztorach. Tam kazała otwierać trumnę, przyglądała się Filipowi i próbowała go obudzić całując go i dotykając.

Zwłoki króla leżały przez rok w Tordesillas, następnie zostały przetransportowane do Arcos (dziś część Madrytu), a później z powrotem do Tordesillas. Tam Joanna zgodziła się z nimi rozstać, gdyż zostały złożone w klasztorze Klarysek, który Joanna mogła zobaczyć z okien swojego pałacu. Zmarła w 1555 i została pochowana obok męża. Ich zwłoki przeniesiono następnie do kaplicy królewskiej przy katedrze w Grenadzie.

W 1505, aby ułatwić obieg informacji między Niderlandami a Kastylią Filip zawarł umowę o przewóz poczty między Brukselą a innymi stolicami z domem kupieckim Taxis.

Genealogia


Fryderyk III
Habsburg

ur. 21 IX 1415
zm. 19 VIII 1493
Eleonora
Avis
1)
ur. 8 IX 1436
zm. 3 IX 1476
Karol
Zuchwały

ur. 10 XI 1432
zm. 5 I 1477
Izabela
Burbon
ur. 1436
zm. 25 IX 1465
     
   
 Maksymilian I
Habsburg

ur. 22 III 1459
zm. 12 I 1519
Maria
Burgundzka

ur. 13 II 1457
zm. 27 III 1482
   
  

Joanna
Szalona

ur. 6 XI 1479
zm. 12 IV 1555
OO   21 VIII 1496
Filip I
Piękny

ur. 22 VI 1478
zm. 25 IX 1506
          
          
          
Eleonora 2)

 ur. 15 XI 1498
 zm. 18 II 1558
 
Karol V
Habsburg

 ur. 24 II 1500
 zm. 21 IX 1558
 
Izabella
Burgundzka
3)
 ur. 18 VII 1501
 zm. 19 I 1526
 
Ferdynand I
Habsburg

 ur. 10 III 1503
 zm. 25 VII 1564
 
Maria
Habsburżanka
4)
 ur. 17 IX 1505
 zm. 18 X 1558
 
          
Katarzyna 5)

 ur. 14 I 1507
 zm. 12 II 1578
 
  1. córka Edwarda I Aviza
  2. trzecia żona Manuela I Szczęśliwego i druga żona Franciszka I Walezjusza
  3. żona Chrystiana II Oldenburga
  4. żona Ludwika II Jagiellończyka
  5. żona Jana III Aviz, matka Marii Manueli Avis (żony Filipa II Habsburga)

Dane za:

  • Richard Reifenscheid, Die Habsburger in Lebensbildern, von Rudolf I. bis Karl I., Verlag Hugendubel, Kreuzlingen 2000

Bibliografia

  • Jean-Marie Cauchies, Philippe le Beau: le dernier duc de Bourgogne (Turnhout: Brepols, 2003).

Media użyte na tej stronie

Order of the Garter UK ribbon.png
Autor: Image sourced from 'Medals of the World' website: http://www.medals.org.uk/index.htm, Licencja: CC BY-SA 2.5
Ribbon of the Order of the Garter
Guelders-Jülich Arms.svg
Autor: Ipankonin, Licencja: CC-BY-SA-3.0

Coat of arms of the dukes of Guelders and Jülich.

Arms of Guelders Armoiries Gueldre.svg impaled with Jülich Blason Nord-Pas-De-Calais.svg

Blazon: Azure a lion sinister rampant Or, armed, langued, and crowned gules, impaling Or a lion rampant sable, armed and langued gules.
Full Ornamented Coat of Arms of Philip I of Castile.svg
Autor:

Heralder

permission =Praca własna, Licencja: CC BY-SA 3.0
Full Ornamented Coat of arms of Philip I of Castile (Burgundian and Castilian supporters)
Blason Charolais.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Coat of arms of the Duchy of Brabant.svg
Autor: Samhanin, Licencja: CC BY-SA 3.0
Coat of arms of the Duchy of Brabant. This particular COA is from the Ingeram Codex (1459).
Coat of Arms of Philip IV of Burgundy.svg
Autor: Heralder, Licencja: CC BY-SA 3.0
Coat Arms of Philip I of Castile as Philip IV, duke of Burgundy
Flag of the Low Countries.svg
Flag of the 17 Provinces, the Low Countries.
Coat of Arms of Philip I of Castile.svg
Autor: Heralder, Licencja: CC BY-SA 3.0
Coat of arms of Philip I of Castile (As Monarch of Castile)
BlasonFrancheComté.svg
Autor: Superbenjamin, Licencja: CC BY-SA 3.0
Blason de la région Franche Comté
Royal Coat of Arms of the Crown of Castile (15th Century).svg
Autor: Heralder, Licencja: CC BY-SA 3.0
Royal Coat of arms of the Crown of Castile (15th Century Design)
Counts of Holland Arms.svg
Autor: Ipankonin, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Coat of arms of the Counts of Holland. Blazon: Or a lion rampant gules, armed and langued azure.