Filon z Byblos

Filon z Byblos (gr. Φίλων Βύβλιος, Phílōn Býblios; łac. Philo Byblius Philo Byblius; ur. ok. 64 w Byblos, zm. 141), znany również jako Herennios Philon – starożytny pisarz, Fenicjanin z pochodzenia^[1], autor greckich dzieł gramatycznych i historycznych. Znany przede wszystkim z pracy pt. Phoinikika, będącej przedstawieniem dziejów i kultury Fenicji, powstałej z tłumaczenia tekstów Sanchunthiona.

Biografia

Filon urodził się w I wieku w Byblos w Libanie. „Żył pod panowaniem Hadriana, którego spisał historię, obecnie utraconą.”^[2]. Imię „Herennios” wskazuje na to, że był on klientem consul suffectus Herenniusa Severusa, dzięki któremu mógł otrzymać status obywatela Rzymu.

Prace

Filon napisał słownik synonimów, zbiór pisarzy naukowych i ich dzieł zorganizowanych według kategorii, katalog miast z ich znanymi obywatelami oraz Vita cesarza Hadriana. Niektóre jego prace znane są tylko z tytułów; inne zachowały się w częściowych cytatach wśród innych autorów.

Grecka Historia fenicka Filona była tak szeroko cytowana przez Euzebiusza z Cezarei w jego IV-wiecznej pracy Praeparatio Evangelica, że fragmenty zostały złożone razem i przetłumaczone. Cytaty Euzebiusza często są uporządkowane przeciwnie do oryginalnych założeń Filona: źródła religii fenickiej zostały przytoczone wyłącznie w celu ich oczernienia. Fragmenty Filona ukazują łączenie się tradycji fenickich z mitologią grecką, wierzeniami zaratusztriańskimi i staroegipskich wierzeniach o bogu z głową ibisa, Thocie, którego Filon nazywa Taautos lub Tauthos. Filon, tak jak starożytni Egipcjanie, nadaje Taautosowi/Thotowi cechy kwestionowane w IV-wiecznej chrystologii: „odwieczny, niezrodzony, niepodzielny”.

Zdaniem Euzebiusza, Filon odkrył tajne teksty mitologiczne starożytnych Fenicjan zebrane przez fenickiego pisarza Sanchuniathona, który z kolei według Euzebiusza/Filona przetłumaczył święte pisma z kolumn w świątyniach Byblosu. Filon przetłumaczył również wszystkie (lub niektóre) części prac Sanchuniathona w swojej Historii fenickiej. Według Porfiriusza, Sanchuniathon napisał historię Żydów, opierając się na informacjach uzyskanych od Hierombala (tj. Jeruba'ala), kapłana boga Jevo, oraz poświęcił ją Abelbalowi lub Abibalowi, królowi Berytusu.

Kolejność bogów i ich genealogia wśród Fenicjan, jak zebrane z Filona cytowane fragmenty, były od dawna uznane za pomocnicze w stosunku do ogólnej kompozycji Theogonii Hezjoda. Imiona bóstw na tabliczkach zapisanych pismem klinowym z Ugaritu sprowadzają się do podobnych wzorców.

Przypisy

Bibliografia

• Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Philo, Herennius". Encyclopædia Britannica (11th ed.). Cambridge University Press.
• Harold W. Attridge and Robert A. Oden, Philo of Byblos: Phoenician History, Introduction, Critical Text, Translation, Notes, Catholic Biblical Quarterly Monograph Series, 1981.
• Albert I. Baumgarten, The Phoenician History of Philo of Byblos, 1981.
• Peter Barr Reid Forbes, "Philon of Byblos" in The Oxford Classical Dictionary, New York, New York.: Oxford University Press, 1991.
• Pedro Pablo Fuentes González, "Philon de Byblos", in R. Goulet (ed.), Dictionnaire des Philosophes Antiques, vol. Va, Paris, CNRS, 2012, p. 392-399.