Fiołek torfowy
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek | fiołek torfowy |
Nazwa systematyczna | |
Viola epipsila Ledeb. Index Seminum (TU, Dorpatensis) 1820: 5 (1820)[3] |
Fiołek torfowy (Viola epipsila Ledeb.) – gatunek roślin z rodziny fiołkowatych (Violaceae). Występuje naturalnie w klimacie umiarkowanym i subpolarnym półkuli północnej[3][4][5]. Relikt epoki lodowcowej (tzw. gatunek reliktowy).
Rozmieszczenie geograficzne
Rośnie naturalnie w klimacie umiarkowanym i subpolarnym Ameryki Północnej, Europy i Azji[3][4][5]. Jest podawany z Islandii, Norwegii, Danii, Szwecji, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Białorusi, Polski, Niemiec, Czech, Słowacji, Rumunii, Ukrainy, Rosji (z jej europejskiej części, zachodniej Syberii i gór Ałtaj), Kazachstanu, Chin (Mandżuria), Kanady (Terytoria Północno-Zachodnie, Jukon, Manitoba oraz Ontario) i Stanów Zjednoczonych (Alaska oraz Michigan)[3][5]. Roślina w Polsce jest bardzo rzadko spotykana – rośnie tylko na kilku stanowiskach w części północno-wschodniej[6].
Morfologia
- Pokrój
- Bylina dorastająca do 8–15 cm wysokości. Łodyga jest wiotka[7]. Tworzy kłącza i rozłogi nad- i podziemne[4][7].
- Liście
- Zawsze tylko 2[8]. Blaszka liściowa ma kształt od nerkowatego do okrągławego[4]. Jej górna powierzchnia jest naga, natomiast od spodu jest skąpo owłosiona[7]. Mierzy 0,6–2,2 cm długości oraz 0,6–2,4 cm szerokości, jest karbowana na brzegu, ma sercowatą nasadę i tępy wierzchołek[4]. Ogonek liściowy jest owłosiony i ma 4–10 mm długości (górne liście na nieco oskrzydlonych ogonkach)[4][7]. Przylistki są od owalnych do lancetowatych, nietrwałe i osiągają 3–8 mm długości[4].
- Kwiaty
- Pojedyncze, wyrastające z kątów pędów, słabo pachnące[4][7]. Mają działki kielicha o trójkątnie lancetowatym kształcie i dorastające do 6–7 mm długości[4]. Płatki są od odwrotnie jajowatych do lancetowatych, mają barwę od niebieskawej do purpurowej oraz 7–10 mm długości, dolny płatek jest podługowato eliptyczny, mierzy 6-8 mm długości, posiada obłą ostrogę o długości 2-3 mm[4][7].
- Owoce
- Nagie torebki mierzące 5-7 mm długości, o jajowatym kształcie[4].
- Gatunki podobne
- Roślina jest podobna do fiołka błotnego (Viola palustris), od którego różni się tym, że ma tylko 2 liście, z których dolny jest zaokrąglony[8].
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit[7]. Kwitnie od maja do czerwca[9]. Są zapylane przez pszczoły, jednak możliwe jest również samozapylenie[8]. Rośnie na torfowiskach, brzegach cieków wodnych, rowach i terenach bagnistych[4][7]. Preferuje stanowiska w półcieniu lub pełnym nasłonecznieniu, na podłożu mokrym i wilgotnym, żyznym, na glebach gliniastych, organiczno-mineralnych i torfach, o odczynie od kwaśnego do obojętnego (4,5–6,5 w skali pH)[8]. Występuje na wysokości do 2000 m n.p.m.[4] W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O/All. Caricetalia nigrae[7].
Zagrożenia i ochrona
Roślina objęta ochroną gatunkową. Informacje o stopniu zagrożenia na podstawie:
- Polskiej Czerwonej Księgi Roślin[10][11] – gatunek krytycznie zagrożony (kategoria zagrożenia CR)
- Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)[12] – gatunek wymierający-krytycznie zagrożony (kategoria zagrożenia E); 2016: EN (zagrożony)[13].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-02] (ang.).
- ↑ a b c d Viola epipsila Ledeb. (ang.). Plants of the World Online. [dostęp 2021-01-25].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Viola epipsila (fr.). Plantes & Botanique. [dostęp 2021-01-25].
- ↑ a b c Taxon: Viola epipsila Ledeb. (ang.). W: Agricultural Research Service [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2021-01-25].
- ↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
- ↑ a b c d e f g h i Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ a b c d Jolanta i Paweł Pawlaczyk: Viola epipsila Ledeb. - Fiołek torfowy (pol.). Lubuski Klub Przyrodników. [dostęp 2021-01-25].
- ↑ Viola epipsila (fiołek torfowy) (pol.). Atlas roślin. [dostęp 2021-01-25].
- ↑ K. Zarzycki, R. Kaźmierczakowa: Polska Czerwona Księga Roślin. Kraków: IB PAN, 2001. 83-89648-38-5.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kazimierz Zarzycki. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: Borealis55, Licencja: CC0
Viola epipsila. Savinsky District of Ivanovo Oblast, Russia
Autor: Borealis55, Licencja: CC0
Viola epipsila. Savinsky District of Ivanovo Oblast, Russia