Firmin Abauzit
 Firmin Abauzit | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
Firmin Abauzit (ur. 12 listopada 1679 w Uzès, zm. 20 marca 1767 w Genewie) – francuski uczony zajmujący się m.in. fizyką, teologią i filozofią, genewski bibliotekarz, nazywany był „mędrcem z Genewy”.
Pod jego wpływem Newton zmienił zdanie w sprawie datowania zaćmienia Słońca obserwowanego przez Talesa z Miletu.
Życiorys
Firmin Abauzit urodził się 12 listopada 1679 roku w Uzès w Langwedocji w rodzinie hugenotów[1] Jeana i Anne Deville'ów[2]. Jako półsierota w wieku 10 lat został odebrany matce przez biskupa Uzès i umieszczony w szkole katolickiej[2]. W 1689 roku został uwolniony przez matkę, która wysłała go do dziadka ze strony ojca mieszkającego w Genewie[2], by uniknąć przymusowej konwersji na katolicyzm po uchyleniu edyktu nantejskiego[1].
Studiował na uniwersytecie genewskim, a w 1698 roku wyjechał do Holandii[2]. Tam poznał francuskich teologów braci Henriego (1657–1710) i Jacques'a Basnage’ów (1653–1723), filozofa Pierre'a Bayle'a (1647–1706) i teologa Pierre's Jurieu (1637–1713)[2]. Następnie udał się do Anglii, gdzie poznał francuskiego filozofa Saint-Evremonda (1613–1703) i angielskiego fizyka Isaaca Newtona (1642–1727)[2]. Odrzucił propozycję pracy dla króla Wilhelma III i wrócił do Genewy[2]. Odrzucił również stanowisko profesora na uniwersytecie genewskim.[2]. W 1727 został uhonorowany obywatelstwem Genewy i w tym samym roku przyjął w Genewie posadę honorowego bibliotekarza.[3]
Abauzit był uczonym uniwersalnym, zajmował się starożytnymi językami, historią starożytności (w tym archeologią, numizmatyką, epigrafiką) oraz historią współczesną, geografią, matematyką, naukami przyrodniczymi, fizyką, astronomią, literatura, filozofią i teologią[2]. Abauzit krytykował różne teorie grawitacji[2]. Korespondował z wieloma uczonymi, w tym z Newtonem[4]. Pod jego wpływem Newton zmienił zdanie na temat zaćmienia Słońca obserwowanego przez Talesa z Miletu i skorygował jego datowanie[4]. Newton uważał Abauzita za kompetentnego w rozstrzyganiu jego sporu z niemieckim matematykiem Gottfriedem Leibnitzem (1646–1716) o to, kto jest twórcą rachunku różniczkowego – Abauzit wskazywał na Newtona[4].
Abauzit niewiele publikował[2]. W 1726 roku współtłumaczył Nowy Testament na język francuski[1]. Na zlecenie Diderota (1713–1784) napisał hasło do jego Encyclopédie – „Apokalipsa”[1]. Autor traktatu Sur la connaissance du Christ et sur l'honneur qui lui est dû[5]. Nazywany był „mędrcem z Genewy” (fr. le sage de Genève)[5].
Zmarł 20 marca 1767 roku w Genewie[2].
Publikacje
Wybór prac podany za Słownikiem historii Szwajcarii[2]:
- Œuvres de feu M. A., 1770
- Œuvres diverses de M. A., 1773
Upamiętnienie
W 1991 roku jedna z ulic Genewy została nazwana na jego cześć – Rue Firmin-ABAUZIT[6].
Przypisy
Bibliografia
- M. Rode, Mała encyklopedia teologiczna, Warszawa 1989
- Olivier Fatio: Firmin Abauzit. W: Słownik historii Szwajcarii [Online-Version]. 2018-01-25. (niem.).
- Firmin Abauzit, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2020-02-09] (ang.).
- Jed Z Buchwald, Mordechai Feingold: Newton and the Origin of Civilization. Princeton University Press, 2013. ISBN 978-0-691-15478-7. [dostęp 2020-02-09]. (ang.).
- Firmin Abauzit. W: Encyclopédie Larousse. (fr.).
Linki zewnętrzne
- New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge: Abauzit Firmin. [dostęp 2020-02-09]. (ang.).
Media użyte na tej stronie
The in geneve living scholar Firmin Abauzit (1679-1767)