Flisak

Flisacy – sielankowy obraz Wojciecha Gersona

Flisacy Nad Wisłą, Wilhelm August Stryowski, 1881

Tradycyjna tratwa flisacka

Flisak na Dunajcu

Flisacy na Dunajcu w 1939

Flisak (oryl, flis) – przedstawiciel grupy zawodowej zajmującej się w dawnej Polsce flisem, czyli rzecznym spławem (transportem) towarów^[1].

Z reguły byli to chłopi zamieszkujący nadrzeczne wsie, dla których spław był dodatkowym, sezonowym zajęciem. Z biegiem czasu wytworzyli oni swoje własne obyczaje i słownictwo. Kulturę flisacką upamiętnił m.in. Sebastian Fabian Klonowic w swoim poemacie Flis, to jest Spuszczanie statków Wisłą i inszymi rzekami do niej przypadającymi z 1595 roku^[2].

Ważnym ośrodkiem dla spławów w Polsce od XVI do XX w. był Ulanów^[3] położony u ujścia Tanwi do Sanu^[4]. W 2014 roku flisackie tradycje z Ulanowa wpisane zostały na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Obecnie ulanowscy flisacy skupieni w Bractwie Flisackim pw. św. Barbary (patronki wodniaków), kultywują tradycje flisackie w formie turystyczno-rekreacyjnej^[5].

Hierarchia

Starszy flisak kierujący spływem i odpowiedzialny za stan i transport tratew był zwany retmanem^[6]. Ponieważ flisacy stanowili liczną grupę zawodową, w XVII wieku założyli własną organizację przypominającą rzemieślniczy cech miejski, a król Władysław IV Waza nadał im przywileje cechowe.

Flisak w legendach i przypowieściach

• legenda o Wyspie Wisielca

Wiersz o flisakach z Torunia:

Flisaczkowa żona,

siedzi sobie doma.

A flisaczek, nieboraczek,

robi na chleb jak robaczek,

płynie do Torunia.

Legenda o flisaku, który wybawił Toruń od plagi żab jest jednym z elementów interaktywnych spektakli odbywających się w Domu Legend Toruńskich^[7].

Zobacz też

• włóczkowie

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Szyprowie toruńscy. toruntour.pl. [dostęp 2018-08-19].
• Malowidła w kaplicy św. Barbary. toruntour.pl. [dostęp 2018-08-19].
• Flisacy w dawnym Toruniu. toruntour.pl. [dostęp 2018-08-19].
• Bractwo Flisackie